references
Ś W I AT, K T Ó R Y P O T R Z E B U J E E D U K A C J I M E D I A L N E J . . .
55
Zastanówmy się więc nad pasją, czyli nad tym, czego na pewno brakuje w przeważających przypadkach praktyki pedagogicznej. Pedagodzy szczególnie w stosunku do mediów (nie chcę twierdzić, że jest to ich powszechne nastawienie) stosują zasadę protekcjonizmu i (bardzo) ograniczonego zaufania. Najczęściej obwiniają wytwory medialne i ich przedstawicieli o działanie na szkodę reguł dominującej kultury, rozprężnie moralne i relatywizm poznawczy. Na dowód dostarczają dziesiątki przykładów negatywnego wpływu mediów. Tymczasem wierzę, że można próbować rygorystycznie kontrolować system medialny – wiele krajów próbowało to czynić – zakładając, że przenosić on powinien treści kultury dominującej. Nie ma jednak zbyt wielu argumentów pragmatycznych za opcją, która zakładałaby zbyt rygorystyczne kontrolowanie treści mediów. W przeciwieństwie do takich opcji myślę o potrzebie upowszechnienia przekonania, według którego spotkanie człowieka i mediów przestaje być relacją dwóch w miarę jednakowych elementów, lecz można mówić o „człowieku spektaklu”, samoświadomym użytkowniku mediów. To zupełnie nowe wyzwanie dla szkoły, z którym ona nie radzi sobie w zupełności. Musimy więc posunąć się dalej z naszym myśleniem o mediach i przejść do etapu „krytycznej pedagogiki medialnej”. Zacząć trzeba istotnie od krytyki podejścia szkoły frankfurckiej, która na dziesiątki lat pozostawiła przekonanie, iż „przemysł kulturalny” jest poddany prawie wyłącznie presji ideologii, manipulacji i redukuje ludzkie odczuwanie świata. Nie dostrzega się tym samym ogromnej siły twórczej mediów: ich zdolności pobudzania, intelektualnego prowokowania i uczenia. W literaturze przedmiotu istnieje zasadnicze rozróżnienie między podstawową (mainstream) edukacją medialną, a tą, która jest nastawiona teleologicznie, czyli celowościowo. Ta pierwsza polega na analizie przekazów komunikacji masowej, gdy ta druga nastawia się na edukacyjne zastosowanie nowych technologii30. Jeśli edukacja medialna miałaby polegać na uzyskiwaniu dostępu, analizowaniu, ocenianiu i tworzeniu informacji w najrozmaitszych formatach mediów (jak powszechnie
30 S. Tella, Media and Man - On Whose Terms? Aspects of Media Education, [w:] Media in Today’s Education, (red.) S. Tella, Proceedings of a Subject-Didactic Symposium in Helsinki on Feb. 14, 1997, Research Report 178, Department of Teacher Education, University of Helsinki, Helsinki 1997, s. 11-21.