references
1 94 C Z Ę Ś Ć
III
mienia dowolnego zagadnienia spada wraz ze wzrostem liczby linków, które do niego prowadzą25. Dzieje się tak dlatego, że rozszyfrowywanie hipertekstu zwiększa obciążenie poznawcze (pamięć roboczą) mózgu, wynikające z zalewu informacji, dezorientacji i rozpraszania uwagi26. Nie bez znaczenia jest fakt, że niekończący się strumień nowych informacji, które nieustannie obiegają sieć, pobudza naturalną skłonność do znacznego przeceniania tego, co się dzieje w danej chwili – internauta tęskni do tego, co nowe, nawet gdy wie, że nie jest to ani ważne, ani ciekawe. Będąc on line nie tylko realizuje zadanie główne, z którym siadł do komputera (np. zdobycie informacji na określony temat), sprawdza też pocztę, zagląda do Facebooka, siedzi na czacie, śledzi ulubione portale informacyjne czy plotkarskie, kupuje książkę lub płytę – sam prosi Internet, by mu przeszkadzał na wiele różnych sposobów. Wyszukiwarki Google, potrafiące uporać się z każdym zadaniem w czasie nieprzekraczającym kilku sekund, przyczyniły się również do wyręczania mózgu z bezpośredniego angażowania się w wyszukiwanie i samodzielnego konstruowania niepowtarzalnych połączeń, z których wyrastają wyjątkowe rozwiązania27. Nie tylko wyszukiwarki pełnią tę rozleniwiającą umysł rolę. Pełni ją każde mądre oprogramowanie – im mądrzejsze, tym głupszy (bo zdający się na bezpośrednie wskazówki programu komputerowego) użytkownik28. Zdaniem badaczy reprezentujących różne dyscypliny naukowe (literaturoznawców, językoznawców, bibliotekoznawców, psychologów, neurologów, neuropsychologów) środowisko cyfrowe zachęca ludzi do zapoznawania się z większą liczbą różnych tematów, ale w sposób bardziej powierzchowny – „byle-jak”. Hiperlinki, tak skuteczne w szybkiej komunikacji między różnymi zasobami danych, przeszkadzają w czytaniu i głębokiej refleksji. Codzienne bycie on line, zmieniając nawyki myślowe, zmienia ludzki umysł – jak plastycznie
25 E. Zhu, Hypermedia Interface Design. The effects of Number of Links and Granularity of Nodes, „Journal of Educational Multimedia and Hypermedia”, nr 8 (1999), s. 331-358. 26 M. Jackson (2008), Distracted. The Erosion of Attention and the Coming Dark Age, Prometeus, Amherst, s. 79. 27 N. Carr, op. cit., s. 167. 28 Ch. van Nimvegen, The Paradox of the Guided User: Assistance Can Be Counter-effective, „SIKS Dissertation Series”, nr 2008-2009.