references
M ŁO D Z I E Ż I N O W E M E D I A : S O C J A L I Z AC J A P O D W Ł AS N Y M N A D Z O R E M
20 1
adekwatnych do nowych sytuacji i wyzwań, strategii i wzorów życia. W zadaniu tym tradycyjne rozwiązania i tradycyjne autorytety niekoniecznie się sprawdzają. Jednocześnie nieuchronność tych procesów i ich globalny charakter sprawiają, że nie istnieje możliwość nieuczestniczenia w przemianach, które niesie (po)nowoczesność38. Okoliczności te wydają się „niewinne” tylko z pozoru. Stawiają one w trudnej sytuacji zarówno instytucje, które muszą odnaleźć się wobec nowych wyzwań, jak i ludzi. Funkcjonowanie w takim otoczeniu wymaga opanowania wielu specyficznych umiejętności, spośród których wymóg otwartości i refleksyjności oraz wymóg aktywnego działania w życiu codziennym, gdzie Ja staje się centrum planistycznym własnej biografii, należą do podstawowych. W świecie, który mknie do przodu i nie ma sterników, zaś przyszłość jest niepewna, najbardziej logiczna wydaje się strategia zrób-to-sam (bo inni nie wiedzą jak, nie mają czym lub nie potrafią). W tym kontekście indywidualizacja, często formułowana jako zarzut pod adresem młodzieży, nie wynika z osobistych preferencji, lecz jest wynikiem zmian społeczno-kulturowych i presji nowych wyzwań. Jakkolwiek daje ona możliwość samodzielnego decydowania o własnym życiu, obarcza również dużym poczuciem odpowiedzialności za własny los. W konsekwencji pojawia się efekt psycho-fali – psychicznego odreagowywania na napięcia i niedomagania otaczającego świata, wobec których niedojrzała jednostka pozostaje sama. W bardziej metaforycznym ujęciu efekt psycho-fali wyraża dramat etycznego osamotnienia młodego człowieka, gdzie bezpośrednie i niedojrzałe doświadczanie społecznych napięć i kryzysów zamienia się w dyspozycje psychiczne: w poczucie osobistego niespełnienia, w lęki, depresje, neurozy. Ponowoczesność to również inny (ponowoczesny) kapitalizm – świat, gdzie konsumpcja i wysoki poziom życia zostały uznane za podstawowy wyznacznik statusu i indywidualnych osiągnięć ludzi. Nowy kapitalizm „odczarował pracę” i „zaczarował konsumpcję” – nadal wymaga od ludzi dyscypliny i odpowiedzialności w sferze wytwarzania dóbr, lecz jeszcze mocniej stymuluje potrzebę przyjemności
38
A. Giddens, op. cit.