references
1 34 C Z Ę Ś Ć
II
w szczególności dostępu do Internetu, a także w wykorzystywaniu Internetu w szerokim zakresie działalności społecznej 20. Wykluczenie cyfrowe (ang. digital divide) powstaje zatem wraz z rozwojom społeczeństwa informacyjnego; zakłada się także, iż przy określonym poziomie rozwoju technologii w jego ramach wybrane grupy społeczne nie mają możliwości (ekonomicznych, społecznych czy psychologicznych) nadążania za postępem cywilizacyjnym. Przy szacowaniu stopnia tego „cywilizacyjnego upośledzenia” bierze się pod uwagę takie wymiary, jak: (1) fizyczne posiadanie dostępu do technologii, (2) autonomia użycia tej ostatniej, jeśli chodzi o czas i miejsce, (3) wsparcie społeczne w zakresie jej wykorzystywania czy wreszcie – (4) poziom i zakres kompetencji medialnych. Jak widać z powyższego opisu, walka z wykluczeniem cyfrowym nie może odbywać się tylko poprzez dyfuzję technologii informacyjno-komunikacyjnych (pisałam o tym także wcześniej w kontekście idei społeczeństwa demokracji komunikacyjnej). Dostęp okazuje się bezużyteczny, jeżeli osoba nie ma umiejętności i wiedzy, aby z dostępnej technologii skorzystać. Całą sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że wykorzystanie ICT także nie jest kategorią binarną (korzystam/nie korzystam), ale całym zbiorem różnych sposobów użytkowania ICT, począwszy od prostych zastosowań, a skończywszy na zastosowaniach zaawansowanych21. Dominik Batorski konstatuje, iż wykluczenie cyfrowe możemy zdefiniować poprzez wskazanie barier utrudniających i różnicujących dostęp do wyżej wymienionych zasobów. Są one związane z dostępem do Internetu i jakością tego dostępu, umiejętnością korzystania z sieci, docierania do informacji i zdolności komunikowania się z innymi ludźmi, a także szansami na to, że treści, które się produkuje będą w sieci dostępne dla szerszego odbiorcy22. Z kolei Paul DiMaggio i inni definiują wykluczenie cyfrowe jako: nierówności w dostępie do Internetu, stopiniu wykorzystania, wiedzy o strategiach szukania informacji, jakości podłączeń
Understanding the Digital Divide, OECD, Paris, 2001, s. 5, [online:] http://www.oecd.org/sti/1888451.pdf , [dostęp: 14.12.2015]. 21 Ł. Arendt, Wykluczenie cyfrowe – zagadnienia teoretyczno-empiryczne, [w:] E. Kryńska, Ł. Arendt, Wykluczenie cyfrowe na rynku pracy, IPiSS, Warszawa 2010, s. 26. 22 D. Batorski, Relacja wykluczenia społecznego z wykluczeniem informacyjnym, Ekspertyza dla MPiPS, Warszawa 2008, s. 2.
20