references
1 72 C Z Ę Ś Ć
III
Niepowodzenie w procesie zapamiętywania treści przekazu sytuacji może mieć dwojakie źródło73. Po pierwsze, odbiorca przeznaczył zbyt mało zasobów na wykonanie któregoś z trzech wspomnianych procesów lub też przekaz okazał się na tyle wymagający, iż całościowa pula zasobów widza uniemożliwiła jego przetworzenie. Młodzi odbiorcy mogą doświadczać obu tych sytuacji, ponieważ nie posiadają jeszcze całkowicie wykształconych poznawczych filtrów, które pozwalają im oddzielić bodźce istotne od nieistotnych czy też zignorować szereg pozytywnych bodźców i w pełni intencjonalnie skierować uwagę na te pożądane74. Niedojrzałość funkcji wykonawczych u młodych odbiorców ma swoje plusy i minusy. Emocjonalne nasycenie przekazu polepsza zapamiętywanie informacji, co ma swoją negatywną stronę w przypadku przekazów bogatych w negatywne treści np. przemoc. Pamięć operacyjna jest strukturą wrażliwą na bodźce emocjonalne, których przetworzenie wymaga znacznie więcej zasobów. Informacje tego typu uzyskują pierwszeństwo w procesie przetwarzania kosztem innych informacji kontekstowych. Powyższe informacje są bardzo cenne z punktu widzenia wykorzystywania mediów jako narzędzi dydaktycznych. Mówiąc o oddziaływaniu mediów na dzieci i młodzież, ale też na osoby dorosłe, nie można zapominać o tym, że o ile treści przekazu jesteśmy najczęściej świadomi, o tyle bardzo często nie zdajemy sobie sprawy, że treść np. w reklamach podawana jest w takiej strukturze (odpowiednia muzyka, efekty specjalne, cięcia montażowe), aby widz nie miał wątpliwości co do jej wiarygodności. Szeroko rozumiane media pod wpływem powtarzalności pewnych doświadczeń mogą zmieniać percepcję, zwłaszcza u młodych osób, np. przyspieszenie montażu czy wywoływanie efektów zaskoczenia powoduje, że zwiększa się oczekiwanie na tego typu przekaz, a filmy, które nie generują podobnych doświadczeń wywołują u odbiorców najprostszą reakcję znudzenia (brak akceptacji wobec kilkuminutowych ujęć). W tym kontekście przekazywanie młodym odbiorcom wiedzy o strukturze przekazu jest konieczne, jeśli chcemy wzmacniać umiejętność, z którą młodzież (ale także osoby dorosłe) mają problem,
73 74
Por. P. Francuz, Rozumienie przekazu telewizyjnego..., op. cit. Por. C.R. Reynolds, Assessing Executive Functions: a Life-Span Perspective, „Psychology in the Schools”, nr 45(9)/2008.