references
W P ŁY W S P O S O B Ó W K O R Z Y S T A N I A Z M E D I Ó W N A P O Z N A W C Z E . . .
1 1 7
adaptacyjnych, które pozwolą mu przeżyć w tym otoczeniu. Jednym z nich jest desensytyzacja, czyli odwrażliwienie, będące obroną przed negatywnymi obrazami czy emocjami. W efekcie obrazy, przerażające zdrową osobę, dla której wydają się być nie do zniesienia, dla osoby wychowanej w środowisku patologicznym są zupełnie naturalne. Media oraz prezentowane w nich treści bardzo łatwo oskarża się o niekorzystny wpływ na rozwój i psychikę dzieci i młodzieży. To, że źródłem tych treści są media ma drugorzędne znaczenie, ponieważ na analogiczne doświadczenia w rzeczywistości pozamedialnej reagujemy podobnie. Najbardziej istotna jest częstotliwość tych doświadczeń70. Kolejną istotną z psychologicznego punktu widzenia kwestią jest wskazanie źródła oddziaływania mediów na umysły młodych odbiorców. Badania psychologów z ostatnich lat pokazują, że nasz odbiór przekazów audiowizualnych, np. filmów, programów telewizyjnych, rodzaj emocji, które w nas generują oraz rodzaj zapamiętywanych z nich treści, jest warunkowany strukturą konkretnego przekazu, a nie jego treścią71. To budowa przekazu ukierunkowuje uwagę odbiorcy i decyduje o jego zaangażowaniu i – co najważniejsze – o tym czy ktoś zrozumie, czy nie to, co zostało mu przekazane. Jeśli przekaz jest sprzeczny, niespójny, odbiorca może mieć problem z wyciągnięciem sensu z tego, co ogląda. W sytuacji braku spójności pomiędzy ścieżką audio i wideo umysł ignoruje jedną ze ścieżek i podąża za obrazem lub za tekstem. Z badań nad rozumieniem przekazu audiowizualnego wiemy, że odbiorcy próbują łączyć ze sobą sensy obu ścieżek, nawet jeśli wniosek (ostatecznie bezsensowny) okazuje się tego sensu nie mieć. Badania dotyczące odbioru przekazu telewizyjnego pokazują, iż efektem komplikowania się jego struktury jest mniejsza ilość prawidłowo rozpoznawanych informacji, ponieważ zasoby odbiorcy są lokowane w procesy poznawcze, które mają pomóc w zbudowaniu spójnej reprezentacji przekazu72.
70 Por. B. Reeves i C.I. Nass, The media equation: How People Treat Computers, Television, and New Media Like Real People and Places, Cambridge University Press, New York 1996. 71 Por. R.F. Potter i P.D. Bolls, Psychophysiological Measurement and Meaning…, op. cit. 72 Por. A. Lang, R.F. Potter, P. Bolls, Something for Nothing…, op. cit.; B. Reeves, E. Thorson, M. Rothschild, D. McDonald, J. Hirsch i R. Goldstein, Attention to Television…, op. cit.