references
F I L M J A KO M E D I U M O J Ę Z Y KO W E J N AT U R Z E . . .
309
Uwagi Boehma można odnieść do wszystkich kategorii obrazów – poczynając od masowo powielanych reprodukcji klasycznych dzieł malarskich, kończąc zaś na cyfrowo modelowanych sceneriach i wizerunkach z najnowszych filmów czy gier komputerowych. Teza niemieckiego myśliciela (współbrzmiąca z diagnozami Baudrillarda) winna mieć dla edukacji medialnej (i w ogóle: kulturowej) znaczenie fundamentalne – inicjować ją jako dziedzinę zmierzającą do ponownego nawiązania przez człowieka prawdziwego kontaktu zarówno z rzeczywistością, jak i z obrazami i samym sobą. Dlaczego językowa natura filmowego sposobu opowiadania i opisywania miałaby stanowić centrum tak pomyślanej edukacji medialnej? Część przyczyn nakreśliłem już wcześniej. W tym miejscu skupię się na tych cechach języka filmowego, które czynią go – w moim przekonaniu – mocno uniwersalnym narzędziem kształtowania postaw świadomego istnienia w medialnej semiosferze. Po pierwsze – jako narzędzie stosowane coraz powszechniej przez młodych użytkowników współczesnej technologii cyfrowej (choćby w postaci telefonów komórkowych) – język filmu staje się coraz częściej sposobem ekspresji emocji, zainteresowań, pasji i przekonań nastolatków. Przyczyną tego zjawiska jest nie tylko dostępność technologii, ale także – między innymi – „wychowanie na filmie”, w postaci choćby wideoklipów i reklam. Uczeń jako twórca filmowy to zjawisko zdecydowanie częstsze i bardziej prawdopodobne niż uczeń jako twórca literatury – i tego faktu nie sposób przecenić. Perspektywa twórcy zaś zdecydowanie ułatwia (i uatrakcyjnia) proces kształtowania kompetencji odbiorczych, sprzyja rozumieniu natury medium i przenoszonych przez nie znaczeń. Po drugie – językowa i tekstualna natura filmu (a więc tekstu stwarzającego pozory dostępności, łatwości percepcyjnej, tym samym ośmielającego odbiorcę) ułatwia refleksyjny kontakt z podstawowymi zjawiskami i pojęciami kulturowymi, takimi jak – np. autor, język, narracja, styl (stylistyka), symbol, metafora, groteska, parodia, pastisz, adaptacja (przekład), a także z czynnościami (procesami) takimi jak analiza i interpretacja. Proste pojęcia filmoznawcze (np. ujęcie, scena, montaż, cięcie, przenikanie, deformacja obrazu) stają się użytecznymi i uniwersalnymi kategoriami analitycznymi, skutecznymi w kontakcie