references
38 C Z Ę Ś Ć
I
W dyskusji o juwenalizacji mediów warto uświadomić sobie, że kategoria młodości powinna często być rozpatrywana poza wiekiem biologicznym. Na ogół młodość oznacza dynamiczny układ ogólnych gustów i estetycznych kryteriów oraz wzorów konsumpcji. Publiczność dziecięcego Nickelodeonu definiowana była jako „suwerenni konsumenci” (sovereign consumers), wyróżniający się posiadaniem własnego zdania, ustalonej hierarchii znaczeń i sporego zasobu wiedzy o postaciach. Autorzy cytowanego badania twierdzili, że dominowało następujące przekonanie bazujące na osobistej preferencji – Lubię to, więc to jest dla dzieci. Ale jednocześnie dzieci przekonane są, że preferencje rodziców nie muszą być rozłączne: miłość do Jasia Fasoli jest wspólna dla dzieci i opiekunów, jakkolwiek różne mogą być powody zainteresowania9. Dzieci powinny być więc postrzegane w dużym zakresie tak, jak dorośli – nie ma mowy o uproszczonej zero-jedynkowej wizji, ale o wielości gustów i wielorakich podmiotowościach: jest w nas część dziecka i chcemy takie programy. Jest jeden szkopuł: dorośli mogą wybierać czy chcą być dziećmi, dzieci nie mogą10. Richard Sennett w „Upadku człowieka publicznego” tak zaczyna swoją myśl: Często porównuje się czasy współczesne z okresem upadku cesarstwa rzymskiego. Zgnilizna moralna, która osłabić miała ponoć potęgę cesarstwa, przez co nie mogło dłużej władać Zachodem, rozłożyła i dziś potęgę współczesnego Zachodu, uniemożliwiając mu rządzenie światem11. Można cofnąć się jeszcze dalej, prawdopodobnie do napisów na grobach faraonów dotyczących zachowania młodzieży – chyba tylko po to, żeby uznać tę koncepcję za jeszcze bardziej niemądrą, niż na to zasługuje – i dowodzić, że pochodzące skądkolwiek zagrożenia dla młodych w kopiowaniu wiary, moralności i wiedzy ich rodziców mogą zrujnować świat-jaki-jest. Kłopot w tym, że edukacja, pojmowana jako proces uczenia tego, czego sami opiekunowie nauczyli się kiedyś, stoi po tej stronie, którą elegancko nazwałem „niemądrą”. W dalszej części „Upadku człowieka publicznego” amerykański socjolog twierdzi, że kryzys rzymskiego Zachodu dotyczył równowagi między
H. Davies, D. Buckingham, P. Kelley, In the Worst Possible Taste. Children, op. cit. Tamże, s. 492. 11 R. Sennett, Upadek człowieka publicznego, przeł. H. Jankowska, Muza SA, Warszawa 2009, s. 11.
9 10