references
1 WPROWADZENIE 2
i w sposób bardziej całościowy, atakując jego zmysłową egzystencję w stopniu łudząco podobnym do naturalnego. Wykreowana dzięki technologii cyfrowej rzeczywistość wirtualna osiągnęła poziom niebezpiecznej konkurencyjności w stosunku do rzeczywistości naturalnej. Teraźniejszością współczesnego mieszkańca rozwiniętych społeczeństw staje się życie na terenie ścierania się świata wirtualnego emitowanego przez media i świata, nazwanego przez J. Baudrillarda3 „pierwotnym światem”, ulegającego w naszej świadomości naporowi „uniwersum komunikacji”, z którym przegrywa „uniwersum intymności”, stwarzając nieodłączną przestrzeń życia współczesnych społeczeństw. Takie funkcjonowanie „na pograniczu” wymaga połączenia różnych i odmiennych umiejętności percepcji i działania, wykształcenia instrumentów samokontroli. Sytuacja „pogranicza” wkracza w zastane struktury społeczne, zmienia je, doprowadza do rozbijania tradycyjnych wspólnot, związków tożsamościowych lokalnych społeczności, tworząc nowe społeczności cyfrowe, pozaterytorialne, związane językiem platform społecznościowych, tworzących własne zwyczaje i język komunikacji. W takim, oderwanym od konkretnego miejsca, uniwersum słabnie siła dawnych, wypracowanych przez pokolenia wspólnotowych symboli, dziedzictwa niematerialnego. Nowe, zmienne i płynne wspólnoty łączą zmienne cele, bohaterowie i chwilowi celebryci. Czy tak budowane tożsamości okażą się równie istotnym źródłem sensu co dotychczasowe? Czy raczej pozostaną w procesie nieustannych przekształceń, jako tożsamości projektu, zgodnie z kategoriami wprowadzonymi przez Manuela Castellsa?4. Świat wirtualny, w którym dochodzi do pozornego identyfikowania się z innymi użytkownikami wspólnej platformy, daje poczucie przynależności do grupy, a także stwarza i niejako wymusza pozorną sytuację komfortu, jaką wydaje się „intymny kontakt” przez własny i łatwo dostępny przekaźnik. Jednocześnie może prowadzić do izolacji, ucieczki do świata nierzeczywistego, mniej wymagającego i pełnego obiecujących pokus, rodząc nowe problemy społeczne, które trafiły już do świata kultury jako podejmowane przez twórców tematy (choćby nagradzany polski film „Sala samobójców”).
J. Baudrillard, Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, tłum. S. Królak, Sic!, Warszawa 2005. 4 M. Castells, Siła tożsamości, PWN, Warszawa 2009.
3