references
W P ŁY W S P O S O B Ó W K O R Z Y S T A N I A Z M E D I Ó W N A P O Z N A W C Z E . . .
1 1 5
tej aktywności. Wczesne badania poznawczego przetwarzania zawartości przekazów medialnych były skoncentrowane na zagadnieniu uwagi, przede wszystkim na sposobach ukierunkowania uwagi w trakcie oglądania telewizji, zwłaszcza u dzieci12. W ciągu ostatnich dwóch dekad XX wieku wiele badań koncetrowało się na próbie odpowiedzi na pytanie – czy uwaga w trakcie oglądania telewizji jest sterowana świadomie przez odbiorcę mediów, czy kierują nią konkretne, formalne cechy przekazu?13. Pierwsze modele opisujące mechanizm koncentracji uwagi na przekazie telewizyjnym zostały opracowane w latach 80.14. W dużej mierze bazowały one na danych behawioralnych oraz danych o charakterze deklaratywnym (ang. self-report). Jednym z najbardziej rozwijanych aktualnie modeli przetwarzania medialnych informacji jest model systemu ograniczonej pojemności przetwarzania informacji autorstwa Annie Lang i jej współpracowników (ang. Limited Capacity Model of Motivated, Mediated, Message Processing LC4MP)15. Podstawą teoretyczną tego modelu jest założenie, że posiadamy ograniczone możliwości w zakresie gromadzenia informacji oraz, że informacja zawarta w przekazie medialnym przekształca się w dynamiczną reprezentację w pamięci w czasie dzięki trzem procesom: odkodowywaniu (ang. encoding), przechowywaniu (ang. storage) oraz wydobywaniu (ang. retrieval). Ze względu na złożoną aktywność odbiorcy przekazów audiowizualnych procesy te najczęściej zachodzą jednocześnie. Aby odbiorca przekazu mógł go zrozumieć, musi nieustannie kodować i magazynować informacje pochodzące z przekazu, równocześnie odwołując się do wiedzy zgromadzonej w pamięci długotrwałej. Lang zakłada, że poznawcze zasoby są lokowane w proces przetwarzania przekazów medialnych zarówno za pomocą kontrolowanego,
D.R. Anderson, J. Bums, Paying Attention to Television, [w:] Responding to the Screen: Reception and Reaction Processes, (red.) J. Bryant, D. Zillmann, Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ 1991, s. 3–26. 13 L.F. Alwitt, D.R. Anderson, E.P. Lorch, S.R. Levin, Preschool Children’s Visual Attention to Television, „Human Communication Research”, nr 7 1980, s. 52–67. 14 D.R. Anderson, J. Bryant, Research on Children’s Television Viewing: The State of the Art, [w:] Children’s Understanding of Television: Research on Attention and Comprehension, (red.) D. R. Anderson, J. Bryant, Academic Press, New York 1983, s. 331–354. 15 A. Lang, The Limited Capacity Model of Mediatel Messager processing, „Journal of Communication”, nr 50/2000, s. 46–70.
12