references
KOMPETENCJE MEDIALNE
1 09
tylko biernie podążają za pewnymi tendencjami odgórnie narzuconymi przez nadawców i właścicieli koncernów medialnych (co było domeną poprzedniego paradygmatu), lecz także aktywnie uczestniczą w procesach zmiany, a nawet wytyczają pewne jej kierunki. Gotowość do samorzutnego i niejako samodzielnego rozwijania nie jest oczywiście domeną całego społeczeństwa. Wiele grup społecznych wykazuje postawę mediofobiczną, skazując się tym samym na różne formy społecznego wykluczenia. Często brak podstawowych kompetencji medialnych pogłębia już istniejące formy niedostosowania społecznego wynikającego z biedy, bezrobocia, braku wykształcenia, niepełnosprawności. Na marginesie prowadzonych tu rozważań warto zauważyć, że za modelem konwergencji kompetencji opowiadają się m.in. autorzy raportu Cyfrowa przyszłość. Czytamy w nim m.in.: Szerokie ujęcie konwergencyjne – obejmujące całość kompetencji medialnych i filmowych, krytycznych i czytelniczych – wydaje się być najwłaściwszym kierunkiem prowadzenia dalszych badań4. Z drugiej jednak strony, pojawiają się argumenty uwypuklające specyfikę poszczególnych mediów i związanych z nimi strategii komunikacyjnych (np. w kontekście książki drukowanej – lektura, w kontekście Internetu – nawigacja, w kontekście gier komputerowych – interaktywność). Czy zatem nie lepiej używać właśnie w formie liczby mnogiej pojęcia: „kompetencje medialne”, akcentując przy tym fakt, że każde medium ma specyficzne cechy, które wpływają na strategie ich użytkowania? Podążając za tym tokiem rozumowania, czy można wyróżnić – jako niezależny typ zasobu, np.: kompetencję literacką, kompetencję filmową, kompetencję telewizyjną, kompetencję Internetową itd.? Czy można je jednak precyzyjnie odseparować w sytuacji, gdy odnoszą się one do wspólnego pola kultury (medialnej, informacyjnej, cyfrowej)? Czy – w tym kontekście – należy koncentrować się na specyficznych cechach mediów i związanych z nimi formach komunikowania, czy raczej myśleć o współobecności, zależności, „przepływom” starych i nowych mediów? W tym ostatnim przypadku warto by uznać za zasadne użycie takich kategorii, jak konwergencja, intermedialność, adaptacja, koegzystencja. W odniesieniu
4 Cyfrowa przyszłość. Edukacja medialna i informacyjna w Polsce – Raport otwarcia, (red.) J. Lipszyc, s. 16, [online:] https://nowoczesnapolska.org.pl/wp-content/uploads/2012/01/Raport-Cyfrowa-Przysz%C5%82o%C5%9B%C4%87-.pdf , [dostęp: 03.06.2013].