Nauka

W skali systemu ONZ, UNESCO jest jedyną wyspecjalizowaną agendą posiadającą mandat w dziedzinie nauki. Działania UNESCO w tym obszarze koordynowane są przez dwa sektory: Sektor Nauk Przyrodniczych (SC) i Sektor Nauk Społecznych i Humanistycznych (SHS), a w sprawach oceanografii i zarządzania morzami i oceanami – Sekretariat Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej (IOC). Interdyscyplinarny charakter wyzwań współczesności oraz status wiedzy naukowej jako podstawy polityk i rozwoju powoduje, że obok prowadzenia działań dotyczących rozwoju nauki i polityk naukowych w ścisłym sensie, sektory i programy naukowe współpracują z pozostałymi sektorami programowymi – Edukacji, Kultury oraz Komunikacji i Informacji.

Na podkreślenie zasługuje działalność normatywna w dziedzinie nauki i technologii, wynikająca z refleksji etycznej prowadzonej przez Międzynarodowy Komitet Bioetyczny (IBC) oraz Światową Komisję ds. Etyki Wiedzy Naukowej i Technologii (COMEST). Opracowane przez nie raporty dały asumpt do podjęcia prac i przyjęcia przez UNESCO takich instrumentów normatywnych jak Zalecenie w sprawie Etyki Sztucznej Inteligencji (2021), Deklaracja zasad etycznych związanych ze zmianami klimatu (2017) czy kluczowe w skali globalnej deklaracje międzynarodowe w dziedzinie bioetyki (o nich por. osobny artykuł). 

Ważnym narzędziem działania UNESCO są międzyrządowe i międzynarodowe programy naukowe . Priorytetowe znaczenie – także w programach międzyrządowych i międzynarodowych – przyznaje się działaniom, które łączą problematykę badawczą z ochroną środowiska, rozwojem społecznym lub edukacją naukową i dostępem do wiedzy. W zakresie środowiska szczególną wagę przywiązuje się do kwestii ochrony i znaczenia dla ludzkości i Planety mórz i oceanów, jak i zasobów wody pitnej i wodnych ekosystemów. W zakresie nauk społecznych Program MOST (Management of Social Transformations) ma szczególne znaczenie z punktu widzenia stosowania badań naukowych do strategii likwidacji ubóstwa i budowania inkluzyjnych społeczeństw odpowiadających na dynamikę Zmiany Globalnej.