Międzynarodowy Program Nauk o Ziemi i Geoparków

Międzynarodowy Program Nauk o Ziemi i Geoparków (International Geoscience and Geoparks Programme) ma na celu umacnianie współpracy międzynarodowej w dziedzinie nauk geologicznych i zarządzania zasobami naturalnymi, zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju.

W 2015 roku, na mocy decyzji Konferencji Generalnej UNESCO Międzynarodowy Program Nauk o Ziemi (wcześniej: Międzynarodowy Program Korelacji Geologicznej) został rozszerzony o problematykę geoparków.

Po uruchomieniu rozszerzonego programu zainicjowano tworzenie sieci światowych geoparków UNESCO, które poprzez prowadzoną na ich terenie działalność mają realizować cele UNESCO związane z ochroną dziedzictwa kulturowego, edukacją i zrównoważoną turystyką. Włączono do niej, po dopełnieniu odpowiednich formalności, geoparki należące do Światowej Sieci Geoparków.

O status światowego geoparku UNESCO mogą się ubiegać obszary o międzynarodowym znaczeniu z punktu widzenia geologii, na których chronione jest w sposób szczególny miejscowe dziedzictwo kulturowe – materialne i niematerialne, traktowane jako podstawa rozwoju lokalnego. Duże znaczenie ma rozwijanie działalności edukacyjnej, związanej z bogactwem geologicznym i kulturowym danego obszaru.

Zgodnie z przyjętymi zasadami, wniosek o włączenie geoparku do Sieci Światowych Geoparków UNESCO powinien być inicjatywą oddolną, podjętą przez społeczność lokalną, w porozumieniu ze środowiskiem naukowym. Przed skierowaniem do UNESCO, wniosek powinien uzyskać akceptację na poziomie krajowym.

Polskie geoparki

1. Transgraniczny polsko-niemiecki geopark Łuk Mużakowa (od 2015). Jest to jeden z pięciu światowych geoparków transgranicznych UNESCO
2. Geopark Świętokrzyski (od 2021)
3. Geopark Kraina Wygasłych Wulkanów (od 2024)