Człowiek i Biosfera (MAB)

Międzynarodowy Program Człowiek i Biosfera (Man and Biosphere – MAB), zapoczątkowany został przez UNESCO w 1971 roku. Celem programu jest kreowanie zrównoważonych relacji między ludźmi i biosferą, zaś metodą realizacji tego zamierzenia jest tworzenie międzynarodowej Sieci Rezerwatów Biosfery. Skupia ona obecnie 759 takich obiektów w 136 krajach. 25 z nich to rezerwaty transgraniczne. Rezerwaty mają na celu ochronę różnorodności biologicznej i poprawę zdolności obserwowania zmian ekologicznych w obszarze całej planety. Służą także pobudzaniu społecznej świadomości powiązań istniejących pomiędzy różnorodnością ekologiczną i kulturową.

Rezerwaty tworzone są przez Międzynarodową Radę Koordynacyjną MAB na wniosek poszczególnych państw członkowskich. Każdy rezerwat podlega prawodawstwu kraju, na terenie którego się znajduje i może także stać się członkiem Sieci, do której przynależność jest dobrowolna. Rezerwaty mają na celu ochronę różnorodności biologicznej i umożliwienie lepszej obserwacji zmian ekologicznych w skali całej planety. Pełnią trzy zasadnicze funkcje:

  1. ochronną, polegająca na przyczynianiu się do ochrony krajobrazów, ekosystemów, zróżnicowania gatunkowego i genetycznego;
  2. rozwojową poprzez sprzyjanie formom rozwoju gospodarczego i ludzkiego, które uznać można za społeczno-kulturowo i ekologicznie zrównoważone;
  3. funkcję wspierania logistycznego poprzez edukację ekologiczną, a także szkolenia, badania i monitoring w odniesieniu do lokalnych, regionalnych, narodowych i globalnych zagadnień związanych z ochroną i zrównoważonym rozwojem.

Rezerwaty biosfery podlegają okresowym przeglądom co dziesięć lat, dokonywanym przez Międzynarodową Radę Koordynacyjną (ICC) MAB. Jeśli ICC uzna, że dany rezerwat biosfery nie spełnia kryteriów zawartych w Statucie Sieci Rezerwatów Biosfery (przyjętym na konferencji UNESCO-MAB w Sewilli w 1995 r.), może doradzić danemu państwu usunięcie istniejących niedociągnięć. Jeśli Międzynarodowa Rada Koordynacyjna MAB na swoim kolejnym posiedzeniu uzna, że dany rezerwat biosfery nadal nie spełnia wymaganych kryteriów, wówczas przestaje on być uznawany za rezerwat biosfery i jako taki nie może być częścią Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO.

Polskie rezerwaty biosfery

  1. Rezerwat Biosfery Białowieża (1976, rozszerzenie 2005)
  2. Rezerwat Biosfery Babia Góra (1976)
  3. Jeziora Mazurskie (od 2017), wcześniej Jezioro Łuknajno (1976)
  4. Słowiński Rezerwat Biosfery (1996)
  5. Trójstronny Transgraniczny Rezerwat Biosfery Karpaty Wschodnie:
    Polska-Słowacja-Ukraina (1992/1998)
  6. Transgraniczny Rezerwat Biosfery Karkonosze (1992)
  7. Tatrzański Transgraniczny Rezerwat Biosfery (1992)
  8. Rezerwat Biosfery Puszcza Kampinoska (2000)
  9. Trójstronny Transgraniczny Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie:
    Polska-Ukraina-Białorus (2002/2011)
  10. Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie (2010)
  11. Transgraniczny Rezerwat Biosfery Roztocze (2019)