Kultura a zrównoważony rozwój
Kluczowym artykułem Konwencji UNESCO w sprawie różnorodności form wyrazu kulturowego jest artykuł 13, zobowiązujący sygnatariuszy do uwzględniania kultury w polityce rozwojowej:
„Strony dołożą starań w celu włączenia kultury do polityki rozwojowej na wszystkich szczeblach, dążąc do stworzenia warunków sprzyjających trwałemu i zrównoważonemu rozwojowi oraz, w ramach tych działań, popierania aspektów związanych z ochroną i promowaniem różnorodności form wyrazu kulturowego”.
W 2009 roku Konferencja Stron przyjęła szczegółowe Wytyczne do artykułu 13. Konwencji.
Poniżej zamieszczamy tekst Wytycznych w tłumaczeniu roboczym:
Założenia ogólne
1. Zrównoważony rozwój to taki rozwój, który „zaspokaja obecne potrzeby, nie zagrażając zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania własnych potrzeb” (Raport Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju, 1987)
2. Gospodarcze, kulturowe, społeczne i środowiskowe aspekty zrównoważonego rozwoju wzajemnie się dopełniają.
3. Ochrona, promowanie i zachowanie różnorodności kulturowej należą do podstawowych wymogów zrównoważonego rozwoju dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń (Artykuł 2.6), gdyż przyczyniają się do rozwoju społecznego i kulturowego dobrostanu indywidualnego i zbiorowego, a także do podtrzymywania kreatywności i żywotności kultur i instytucji.
4. Różnorodność form wyrazu kulturowego powinna być uwzględniana w procesach rozwojowych, gdyż wnosi wkład w umacnianie tożsamości, społecznej spójności, a także przyczynia się do budowania społeczeństw inkluzywnych, przestrzegających zasad równości i poszanowania wszystkich kultur.
5. Kultura powinna być uwzględniana w krajowych politykach i planach oraz w międzynarodowych strategiach współpracy, w celu osiągnięcia celów rozwoju społecznego, a zwłaszcza ograniczania ubóstwa.
6. Uwzględnianie kultury w polityce rozwojowej na wszystkich szczeblach (lokalnym, krajowym, regionalnym i międzynarodowym), umożliwia:
6.1 przyczynianie się do ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego;
6.2 sprzyjanie dostępowi i uczestnictwu wszystkich, a zwłaszcza grup społecznych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, w twórczości i produkcji form wyrazu kulturowego, a także w korzystaniu z nich;
6.3 pełne wykorzystanie potencjału i wkładu przemysłów kultury w zakresie zrównoważonego rozwoju, wzrostu gospodarczego i promowania godnego życia poprzez twórczość, produkcję, dystrybucję i upowszechnianie form wyrazu kulturowego;
6.4 utrzymanie spójności społecznej, przeciwdziałanie przemocy poprzez działalność kulturalną, która promuje prawa człowieka, kulturę pokoju i umacnia wśród młodych ludzi poczucie przynależności do społeczeństwa;
6.5 Umacnianie i doskonalenie polityki rozwojowej, między innymi w sektorach: edukacji, turystyki, zdrowia publicznego, bezpieczeństwa i planowania przestrzennego.
Wytyczne
7. Zrównoważony rozwój następuje w wyniku wdrażania całościowej polityki i prowadzenia środków dostosowanych do warunków krajowych i lokalnych, które zapewniają harmonijny rozwój lokalnego ekosystemu kulturowego. W trosce o przyjmowanie i harmonizację polityk rozwojowych, zobowiązuje się Strony do wprowadzania takich polityk, z uwzględnieniem następujących elementów:
7.1 Z uwagi na to, że systemy gospodarcze, środowiskowe, społeczne i kulturowe są wzajemnie uzależnione i nie mogą być rozpatrywane oddzielnie, polityki i środki na rzecz zrównoważonego rozwoju powinny być formułowane, przyjmowane i realizowane w porozumieniu z wszystkimi zainteresowanymi władzami publicznymi, we wszystkich sektorach i na wszystkich szczeblach. W związku z tym należy stworzyć mechanizmy skutecznej koordynacji, zwłaszcza na poziomie krajowym.
7.2 Uświadamianie decydentom i ich partnerom znaczenia kulturowego wymiaru polityki rozwojowej oraz uwrażliwianie na sprawy kultury zarządzających polityką rozwojową w innych sektorach ma zasadnicze znaczenie dla realizacji celów Artykułu 13.
7.3 Włączanie kultury do polityki zrównoważonego rozwoju wymaga uwzględnienia w szczególności:
7.3.1 podstawowej roli edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju i wprowadzania kultury do różnego rodzaju programów edukacyjnych w celu lepszego rozumienia i docenienia różnorodności i form wyrazu, poprzez które ta różnorodność się wyraża.
7.3.2 uznania potrzeb kobiet i różnych grup społecznych wspomnianych w Artykule 7 Konwencji, a także potrzeb obszarów geograficznych, znajdujących się w niekorzystnej sytuacji.
7.3.3 wykorzystywania nowych technologii i umacniania sieciowych systemów komunikowania się.
Środki służące włączeniu różnorodności form wyrazu kulturowego do zrównoważonego rozwoju.
8. W celu włączenia i wspierania aspektów związanych z ochroną i promowaniem różnorodności form wyrazu kulturowego jako elementu polityki zrównoważonego rozwoju, zachęca się Strony do:
8.1 zapewnienia niezbędnych warunków dla pomyślnego rozwoju potencjału twórczego poprzez uwzględnianie potrzeb wszystkich artystów, profesjonalistów i praktyków sektora kultury, których to dotyczy, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb kobiet, grup społecznych oraz jednostek w regionach geograficznych, znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;
8.2 wspierania rozwoju rentownych przemysłów kultury, a zwłaszcza mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw, działających na szczeblu lokalnym;
8.3 zachęcania do długofalowego inwestowania w infrastrukturę i instytucje oraz ustanawiania ram prawnych, niezbędnych dla rentowności przemysłów kultury;
8.4 uwrażliwianie władz publicznych i ich partnerów, lokalnych podmiotów i różnych grup społecznych, na wyzwania związane ze zrównoważonym rozwojem i na znaczenie uwzględniania jego wymiaru kulturowego;
8.5 budowania trwałych możliwości technicznych, budżetowych i kadrowych w organizacjach kulturalnych na szczeblu lokalnym, między innymi poprzez ułatwianie im dostępu do finansowania;
8.6 ułatwiania stałego, sprawiedliwego i powszechnego dostępu do twórczości i do wytwarzania dóbr, działań i usług kulturalnych, zwłaszcza kobietom, młodzieży oraz grupom znajdującym się w niekorzystnej sytuacji;
8.7 konsultowania i włączania władz publicznych odpowiadających za kwestie związane z różnorodnością form wyrazu kulturowego, a także społeczeństwa obywatelskiego i przedstawicieli sektora kultury, zaangażowanych w tworzenie, produkcję, dystrybucję i upowszechnianie działalności, dóbr i usług kulturalnych;
8.8 zapraszania przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego do uczestnictwa w Identyfikacji, opracowaniu i wdrażaniu środków i polityk rozwojowych, związanych z sektorem kultury;
9. W celu docenienia roli kultury w zrównoważonym rozwoju, zachęca się Strony do ułatwiania opracowania wskaźników statystycznych, wymiany informacji, a także do upowszechniania i wymiany najlepszych praktyk.