Maroko

Medyna w Fezie

(Kryt. II, V / 1981)

W Fezie, założonym w IX w., znajduje się najstarszy na świecie uniwersytet. Okres świetności miasta przypadł w XIII-XIV w., za panowania dynastii Marynidów, kiedy Fez zastąpił Marrakesz jako stolica królestwa. Z tego okresu pochodzi tkanka miejska i główne zabytki najstarszej części miasta - medyny: medresa, funduqs (karawanseraje), pałace, rezydencje, meczety i fontanny. W 1912 r., kiedy stolica została przeniesiona do Rabatu, Fez zachował statut kulturalnej i duchowej stolicy kraju.

Medyna w Marrakeszu

(Kryt. I, II, IV, V / 1985)

Marrakesz, założony w latach 1070-1072 przez Almorawidów (1056-1147), był przez długi okres głównym ośrodkiem politycznym, gospodarczym i kulturalnym zachodniej części świata muzułmańskiego, obejmującego Afrykę Północną i Andaluzję. Z tego okresu pochodzą imponujące zabytki: meczet Kutubijja, kasba, mury miejskie, monumentalne bramy, ogrody itp. Do późniejszych klejnotów architektonicznych zalicza się pałac el-Badi, medresę Ben Jussuf, nekropolę Sadytów, kilka okazałych rezydencji oraz plac Dżamma El Fna, prawdziwy spektakl pod gołym niebem.

Ksar w Ait-Bin-Haddu

(Kryt. IV, V / 1987)

Ksar, zespół glinianych budowli otoczonych wysokimi murami, stanowi tradycyjny typ zabudowy prasaharyjskiej. Domy skupiają się wewnątrz murów obronnych, wzmocnionych basztami narożnymi. Ait-Bin-Haddu, położone w prowincji Ouarzazate, stanowi doskonały przykład architektury południowego Maroka.

Zabytkowe miasto Meknes

(Kryt. IV / 1996)

Meknes, założone w XI w. przez Almorawidów jako osada wojskowa, stało się stolicą za panowania Mulaj Isma'ila (1672-1727), założyciela dynastii Alawitów. Uczynił on z Meknes wspaniałe miasto w stylu hiszpańsko-mauretańskim, otoczone wysokimi murami przebitymi monumentalnymi bramami. Obecnie Meknes nadal wyróżnia się harmonijnym połączeniem stylu muzułmańskiego i europejskiego, charakterystycznym dla krajów Maghrebu w XVII w.

Stanowisko archeologiczne w Volubilis

(Kryt. II, III, IV, VI / 1997)

Stolica Mauretanii, założona w III w. p.n.e., stanowiła istotny przyczółek Cesarstwa Rzymskiego i została wzbogacona licznymi pięknymi zabytkami. Obecnie pozostały z nich ruiny, rozrzucone na stanowiskach archeologicznych, położonych na żyznych terenach rolniczych. Przez krótki okres miasto stało się później stolicą Idrysa I, założyciela dynastii Idrysydów, który pochowany został w pobliskim Moulay Idriss.

Medyna w Tetuanie (dawne Titawin)

(Kryt. II, IV, V / 1997)

Tetuan miał szczególne znaczenie w okresie muzułmańskim, począwszy od VIII w., jako główny punkt styku między Marokiem i Andaluzją. Po rekonkwiście miasto zostało rozbudowane przez uchodźców z Andaluzji wygnanych przez Hiszpanów, co widoczne jest w architekturze i sztuce miasta, wykazującej silne wpływy andaluzyjskie. Tetuan jest wprawdzie jedną z najmniejszych medyn marokańskich, ale bez wątpienia najpełniejszą, gdzie większość budowli nie uległa wpływom zewnętrznym.

Medyna w Essaouira (dawny Mogador)

(Kryt. II, IV / 2001)

Essaouira stanowi cenny przykład miasta warownego końca XVIII w., wzniesionego w Afryce Północnej według zasad ówczesnej europejskiej architektury wojskowej. Od swego założenia była ona ważnym międzynarodowym portem handlowym, łączącym Maroko i Saharę z Europą i resztą świata.

Portugalskie miasto Mazagan (El Jadida)

(Kryt. II, IV / 2004)

Portugalska fortyfikacja Mazagan, będąca obecnie częścią miasta El Jadida, 90 km na południowy zachód od Casablanki, zostało zbudowane na początku XVI wieku jako ufortyfikowana kolonia na wybrzeżu Atlantyku. W 1769 roku przejęli je Marokańczycy. Fortyfikacja z bastionami i wałami obronnymi jest przykładem wczesnorenesansowej architektury wojskowej. Wśród ocalałych portugalskich budowli znajdują się: zbiornik na wodę oraz późnogotycki kościół Wniebowzięcia, zbudowany w stylu manuelińskim. Miasto Mazagan – jedna z najwcześniejszych osad założonych w Zachodniej Afryce przez portugalskich podróżników zmierzających tędy do Indii – jest znakomitym przykładem wzajemnego przenikania się wpływów europejskiej i marokańskiej kultury, uwidocznionego w architekturze, rozwiązaniach technologicznych oraz urbanistycznych.

Rabat, nowoczesna stolica i historyczne miasto

(Kryt. II, IV / 2012)

Rabat, miasto położone na atlantyckim wybrzeżu na północy Maroka jest efektem twórczego połączenia arabsko-muzułmańskiej przeszłości z zachodnim modernizmem. Obszar wpisany obejmuje nowe miasto, zaprojektowane i wybudowane za czasów francuskiego protektoratu od 1912 r. do lat trzydziestych XX w., na terenie którego znajdują się budynki należące do króla i do administracji, dzielnice rezydencjalne i handlowe oraz Jardins d’Essais – ogrody botaniczne i parki wypoczynkowe. Wpisane zostały również zabytkowe części miasta, których początki sięgają XII w. n. e. Nowe miasto jest jednym z największych i najambitniejszych modernistycznych projektów urbanistycznych XX w., zrealizowanych w Afryce. W starszych częściach miasta znajdują się Meczet Hassana, którego budowę rozpoczęto w 1184 r. oraz mury obronne i bramy, będące jedynymi zachowanymi elementami projektu wielkiej stolicy Kalifatu Almohadów). Zachowały się tam także zabytki z czasów założonego w XVII wieku księstwa Maurów przybyłych z Andaluzji.