Arabia Saudyjska

Stanowisko archeologiczne Al-Hijr (Madâin Sâlih)

(Kryt. II, III/2008)

Pierwszy na Liście Światowego Dziedzictwa obiekt położony w Arabii Saudyjskiej, w Starożytności znany jako Hegra, jest największym zachowanym świadectwem cywilizacji nabatejskiej na południe od jordańskiej Petry. Pozostałości miasta obejmują dobrze zachowane monumentalne grobowce o dekorowanych fasadach, pochodzące z okresu od I w. p.n.e. do I w. n.e. Na terenie miejsca znajduje się również około 50 inskrypcji z czasów przednabatejskich oraz rysunki naskalne. Al-Hijr stanowi unikalne świadectwo cywilizacji nabatejskiej. Dzięki 111 monumentalnym grobowcom, z których 94 są dekorowane oraz studniom wodnym jest wyjątkowym przykładem osiągnięć architektonicznych i znajomości zasad hydrauliki wśród Nabatejczyków.

Twierdza al-Turaif w Diri’yah

(Kryt. IV, V, VI / 2010)

Diri’yah to pierwsza stolica dynastii saudyjskiej, położona w samym sercu półwyspu arabskiego, na północny zachód od Rijadu. Zabudowa powstała w XV wieku w stylu architektonicznym Nadji, charakterystycznym dla środkowej części półwyspu arabskiego. W wieku XVIII i na początku XIX wieku w związku z rosnącą rolą polityczną i religijną stolicy, twierdza al-Turaif stała się ośrodkiem władzy Saudów i kolebką wahhabizmu – islamskiego ruchu religijnego. Wpis obejmuje pozostałości wielu budowli i zespołu urbanistycznego wzniesionego na skraju oazy Diri’yah.

Historyczna Dżudda, brama do Mekki

(Kryt. II, IV, VI / 2014)

Począwszy od VII wieku, Dżudda, miejscowość  położona na wschodnim wybrzeżu Morza Czerwonego, była jednym z najważniejszych portów na szlakach handlowych Oceanu Indyjskiego. To tutaj przywożono towary przeznaczone dla Mekki. Tutaj również przybijali pielgrzymi podróżujący drogą morską. Ta podwójna funkcja sprawiła, że Dżudda stała się dynamicznie rozwijającym się wielokulturowym ośrodkiem miejskim, z charakterystycznymi domami-wieżami stawianymi pod koniec XIX wieku przez miejscowe elity kupieckie.  Oryginalna tradycja architektoniczna opierała się na budowaniu z koralowca, typowym dla basenu Morza Czerwonego, ale czerpała również z nowych idei i umiejętności, które upowszechniły się w drodze wymianie handlowej.

Sztuka naskalna w regionie Ha’il

(Kryt. I, III/2015)

Miejsce to składa się z dwóch obszarów leżących w pustynnym krajobrazie: Dżebelu Umm Sinman w Jubbah oraz Dżebelu al-Manjor i Raat w Shuwaymis. Jezioro znajdujące się niegdyś u stóp wzgórza Umm Sinman, stanowiącego część nieistniejącego już pasma górskiego, było źródłem wody pitnej zapewniającej egzystencję ludziom i zwierzętom w południowej części pustyni Wielki Nefud (Pustyni Czerwonej). Przodkowie współczesnej ludności arabskiej pozostawili ślady swojej obecności w postaci licznych petroglifów i inskrypcji na powierzchni skał. Dżebele al-Manjor i Raat tworzą skaliste brzegi uedu obecnie zasypanego piaskiem. Powstające na przestrzeni 10 tysięcy lat ryty naskalne przedstawiają postaci ludzi i zwierząt.

Oaza Al-Ahsa, przeobrażający się krajobraz kulturowy

(Kryt. III, IV, V /2018)

Oaza Al.-Ahsa jest dobrem seryjnym, położonym na wschodzie Półwyspu Arabskiego, który  obejmuje ogrody, kanały, źródła, studnie, retencyjny zbiornik wodny, a także zabytkowe budynki, tkankę miejską i stanowiska archeologiczne. Uważa się je za ślady nieprzerwanego osadnictwa w regionie Zatoki od neolitu do czasów obecnych, które przejawiają się w zachowanych historycznych fortecach, meczetach, studniach, kanałach i innych elementach systemu gospodarowania wodą. Jest to największa oaza na świecie, licząca 2,5 tysiąca palm daktylowych. Oaza stanowi unikalny krajobraz geo-kulturowy i wyjątkowy przykład interakcji między człowiekiem i przyrodą.

Obszar kulturowy Himā

(Kryt.: III / 2021)

Obszar kulturowy Himā, położony w południowo-zachodniej części Arabii Saudyjskiej, w regionie pustynno-górskim, rozciąga się wzdłuż jednego z dawnych szlaków karawan na Półwyspie Arabskim. Jest on bogaty w zabytki sztuki naskalnej o tematyce łowieckiej, zwierzęcej, roślinnej i obyczajowej, pochodzące z okresu kulturowego trwającego nieprzerwanie 7 tysięcy lat. Znajdują się tu liczne, zachowane w doskonałym stanie, inskrypcje i petroglify pozostawione przez podróżników, a także przez wojska, które stacjonowały w tym regionie w różnych epokach, aż do końca XX wieku. Inskrypcje są zapisane różnymi alfabetami, przede wszystkim pismem musnad, aramejsko-nabatejskim, południowoarabskim, greckim i arabskim. Na terenie obszaru wpisu i w jego strefie buforowej występuje wiele nieprzebadanych pozostałości archeologicznych: neolityczne miejsca pochówku, kamienne struktury, grobowce, zbiory kamiennych narzędzi, dawne studnie. Tutaj znajdował się najstarszy na głównym szlaku karawan postój na pustyni ze studniami Bi’r Himā, liczącymi co najmniej 3 tysiące lat, które do dziś dostarczają wody pitnej.

‘Uruq Bani Ma’arid

(Kryt. VII, IX/ 2023)

 Dobro obejmuje zachodnią część największego obszaru nawiewanych piasków, znanego pod nazwą  Ar Rub’al-Khali i mieści w sobie jeden z najbardziej spektakularnych krajobrazów pustynnych na świecie. Zróżnicowana topografia zapewnia siedliska dla dzikich zwierząt. Miejsce jest znane na świecie dzięki reintrodukcji emblematycznych zwierząt pustynnych, w tym oryksa arabskiego (Oryx leucoryx) i gazeli emirackiej (Gazella marica), wprowadzonych ponownie do ich naturalnych siedlisk po upływie dekad od wymarcia tych zwierząt w stanie dzikim. Ruchome wydmy stanowią doskonałe, dobrze dotlenione środowisko dla żyjących w piasku bezkręgowców i płazów.