Stany Zjednoczone
Mesa Verde
(Kryt. III / 1978)
Na południowo-zachodnich krańcach stanu Kolorado, na płaskowyżu Mesa Verde, osiągającym przeszło 2600 m n.p.m. wysokości, koncentrują się liczne osady Indian Pueblo, wzniesione pomiędzy VI i XII w. Wśród prawie 4400 zbadanych stanowisk znajdują się osady, zbudowane na szczycie płaskowyżu Mesa oraz domy klifowe z kamienia, składające się z przeszło stu pomieszczeń.
Park Narodowy Yellowstone
(Kryt. VII, VIII, IX, X / 1978)
Rozległy las naturalny Parku Narodowego Yellowstone pokrywa blisko 9 tys km2, z czego 96% znajduje się w stanie Wyoming, 3% w Montanie i 1% w Idaho. W Yellowstone występuje przeszło 10 tys. zjawisk termalnych, tzn. przeszło połowa znanych na świecie obiektów geotermalnych. W parku znajduje się również największa na świecie koncentracja gejzerów, około 300, co stanowi 2/3 wszystkich gejzerów na Ziemi. Park, utworzony w 1872 r., znany jest również z dzikich zwierząt; żyją tam m. in. niedźwiedzie grizzly, wilki, bizony i wapiti.
Park Narodowy Wielkiego Kanionu
(Kryt. VII, VIII, IX, X / 1979)
Wielki Kanion, wyżłobiony przez rzekę Kolorado, o głębokości osiągającej prawie 1,5 tys. m, jest najbardziej spektakularnym wąwozem na świecie. Leży w Arizonie i przecina Park Narodowy Wielkiego Kanionu. Poziome warstwy skał kanionu pozwalają prześledzić historię geologiczną Ziemi na przestrzeni 2 miliardów lat. Występują tam również prahistoryczne ślady osadnictwa, wykazujące dostosowanie się ludzi do szczególnie nieprzyjaznego otoczenia.
Park Narodowy Everglades
(Kryt. VIII, IX, X / 1979)
Obszar ten, znajdujący się na południowym krańcu Florydy, nazwano "rzeką traw", płynącą niedostrzegalnie od lądu w stronę morza. Rzadko spotykana różnorodność siedlisk wodnych czyni z parku raj dla wielu ptaków, gadów oraz zagrożonych gatunków, takich jak manat.
Independence Hall w Filadelfii
(Kryt. VI / 1979)
W 1776 r. i 1787 r., w gmachu tym podpisano Deklarację Niepodległości oraz Konstytucję Stanów Zjednoczonych. Zawarte w tych dokumentach uniwersalne zasady wolności i demokracji, są fundamentalne dla historii amerykańskiej i - od ich wejścia w życie - miały ogromny wpływ na prace prawodawców całego świata.
Parki Narodowe Kluane / Wrangell-St. Elias / Zatoki Lodowcowej (Glacier Bay) / Tatshenshini-Alsek
(Kryt. VII, VIII, IX, X / 1979, 1992, 1994)
Kanada, Stany Zjednoczone
Ten widowiskowy zespół lodowców i wysokich szczytów górskich, położony po obu stronach granicy między Kanadą (terytorium Jukon i Kolumbia Brytyjska) oraz Stanami Zjednoczonymi (Alaska), tworzy jeden z najbardziej spektakularnych krajobrazów naturalnych na świecie. Zamieszkują go liczne grizly, karibu, owce Dalla, znajduje się tam także największe na świecie pole lodowe na południe od koła podbiegunowego.
Park Narodowy Redwood
(Kryt. VII, IX / 1980)
Park Narodowy Redwood obejmuje region górski, leżący wzdłuż wybrzeża Pacyfiku na północ od San Francisco. Porasta go wspaniały las sekwoi - najwyższych i najbardziej spektakularnych drzew na świecie. Park zamieszkuje również unikalna fauna lądowa i morska; występują tam takie gatunki jak lew morski, orzeł bielik oraz zagrożony wyginięciem kalifornijski pelikan brunatny.
Park Narodowy Jaskinii Mamuciej (Mammoth Cave)
(Kryt. VII, VIII, X / 1981)
W Parku Narodowym Jaskini Mamuciej, w stanie Kentucky, znajduje się najdłuższa na świecie sieć naturalnych jaskini i korytarzy podziemnych, typowych przykładów formacji wapiennych. W parku i jego labiryncie korytarzy, o długości przeszło 560 km, występuje różnorodna flora i fauna, w tym kilka zagrożonych gatunków.
Park Narodowy Olympic
(Kryt. VII, IX / 1981)
Park Narodowy Olimpic, położony w północno-zachodniej części stanu Washington, słynie z różnorodnych ekosystemów. Szczyty, pokryte lodowcami, poprzecinane łąkami alpejskimi, otoczone są lasem pierwotnym, stanowiącym najlepszy przykład dziewiczego i chronionego wilgotnego lasu strefy umiarkowanej całego obszaru północno-zachodniego Pacyfiku. Masyw przecina jedenaście wielkich sieci rzecznych, tworząc idealne siedlisko dla występujących w Stanach Zjednoczonych gatunków ryb wędrownych. Park obejmuje również 100-kilometrową linię dzikiego, skalistego wybrzeża, najdłuższy odcinek niezagospodarowanego wybrzeża w Stanach Zjednoczonych, na którym występują liczne rodzime i endemiczne gatunki zwierząt i roślin, m. in. duże populacje zagrożonych sów płomykówek, nurzyków podbielałych oraz pstrągów źródlanych.
Historyczny obszar stanowy Cahokia Mounds
(Kryt. III, IV / 1982)
Cahokia Mounds, położone w odległości 13 km na północny-wschód od Saint Louis, w stanie Missouri, stanowi największe prekolumbijskie skupisko osadnicze na północ od Meksyku. Zamieszkałe było w okresie kultury Missisipi (800-1400), zajmując wówczas obszar 1600 ha i składało się z około 120 kopców. Stanowi ono wyjątkowy przykład złożonego społeczeństwa, opartego na systemie wodzowskim, z licznymi, otaczającymi kopcami oraz osadami i wioskami położonymi poza centrum. W największym okresie świetności społeczeństwo rolnicze mogło osiągnąć liczbę 10-20 tys. mieszkańców. Wśród najważniejszych miejsc obszaru należy wymienić Monks Mound, największą prahistoryczną konstrukcję ziemną Ameryk, zajmującą przeszło 5 ha i o wysokości 3 m.
Park Narodowy Great Smoky Mountains
(Kryt. VII, VIII, IX, X / 1983)
Ten niezwykle malowniczy park rozciąga się na obszarze przeszło 20 tys. ha. Występuje w nim ponad 3500 gatunków roślin, w tym prawie tyle naturalnych gatunków drzew (130), co w całej Europie. Park zamieszkują liczne zagrożone gatunki zwierząt, w tym prawdopodobnie największa na świecie różnorodność salamander. Pozostał on prawie nietknięty i daje wyobrażenie flory strefy umiarkowanej nie poddanej wpływom człowieka.
La Fortaleza i obiekty zabytkowe zatoki San Juan w Puerto Rico
(Kryt. VI / 1983)
Zatoka San Juan, strategiczny punkt Morza Karaibskiego, w okresie od XV do XIX w. została zabudowana umocnieniami obronnymi, składającymi się z różnych elementów europejskiej architektury wojskowej, przystosowanych do założeń portowych kontynentu amerykańskiego.
Statua Wolności
(Kryt. I, VI / 1984)
Kolosalny posąg Wolności oświetlającej świat został wykonany w Paryżu przez rzeźbiarza F. A. Bartholdiego przy współpracy z G. Eifflem, który był autorem żelaznej armatury. Posąg był darem Francji na stulecie niepodległości Stanów Zjednoczonych w 1886 r. Od tej pory, stojąc przy wejściu do portu Nowego Jorku, Statua powitała miliony emigrantów przybywających do Stanów Zjednoczonych.
Park Narodowy Yosemite
(Kryt. VII, VIII / 1984)
W sercu Kalifornii, Park Narodowy Yosemite, z „wiszącymi” dolinami, niezliczonymi wodospadami, jeziorami kotlinowymi, „łysymi” kopułami skalnymi, morenami i dolinami w kształcie litery U, pozwala zaobserwować wszelkie formy granitowego reliefu wyżłobionego przez lodowce. W parku, położonym na wysokości od 600 m do 4 tys. m n.p.m., występują różnorodne gatunki flory i fauny.
Historyczny Park Narodowy kultury Chaco
(Kryt. III / 1987)
Przez przeszło 2 tys. lat plemiona Indian Pueblo zamieszkiwały rozległy region dzisiejszych południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych. Chaco Canyon, wielki ośrodek kultury przodków Indian Pueblo w okresie 850-1250, stanowił ośrodek ceremonialny, handlowy i polityczny prahistorycznego obszaru Four Corners. Chaco wyróżnia się monumentalnymi budowlami publicznymi i ceremonialnymi oraz charakterystyczną architekturą, posiadającą jedyny w swoim rodzaju ośrodek ceremonialny. Obszar wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa obejmuje Historyczny Park Narodowy Chaco, jak również Narodowy Pomnik Ruin Azteckich oraz kilka pomniejszych stanowisk kultury Chaco, zarządzanych przez Urząd Zagospodarowania Terenu.
Monticello i Uniwersytet Wirginii w Charlottesville
(Kryt. I, IV, VI / 1987)
Thomas Jefferson (1743-1826), autor amerykańskiej Deklaracji Niepodległości i trzeci prezydent Stanów Zjednoczonych, był również utalentowanym architektem, autorem budowli klasycystycznych. Zaprojektował Monticello (1769-1809), własny dom na plantacji oraz idealne „miasteczko akademickie” (1817-1826), które nadal stanowi serce Uniwersytetu Wirginii. Zastosowanie przez Jeffersona elementów architektonicznych wywodzących się ze starożytnej architektury klasycznej symbolizuje jednocześnie aspiracje nowej republiki amerykańskiej jako dziedziczki tradycji europejskich, jak również eksperyment kulturalny jej dojrzewającego i usamodzielniającego się społeczeństwa.
Wulkaniczny Park Narodowy na Hawajach
(Kryt. VIII / 1987)
Nad Pacyfikiem górują dwa spośród najaktywniejszych wulkanów świata, Mauna Loa (4 170 m n.p.m.) oraz Kilauea. Krajobraz, zmieniający się wraz z wybuchami wulkanu i spływem potoków lawy, wyłania zaskakujące formacje geologiczne. Spotyka się tam rzadkie gatunki ptaków i gatunków endemicznych oraz lasy gigantycznych paproci.
Taos Pueblo
(Kryt. IV / 1992)
W dolinie niewielkiego dopływu Rio Grande wznosi się zespół budowli i ośrodków ceremonialnych, zbudowanych z glinianych, suszonych cegieł, który jest charakterystyczny dla kultury Pueblo Arizony i Nowego Meksyku.
Park Narodowy Jaskiń Carlsbad
(Kryt. VII, VIII / 1995)
Krajobraz krasowy, położony w stanie Nowy Meksyk, składa się z przeszło 80 znanych jaskiń, unikalnych ze względu na wymiary, obfitość, różnorodność i piękno ich formacji mineralnych. Jaskinia Lechuguilla odróżnia się od pozostałych i stanowi prawdziwe podziemne laboratorium naturalne, w którym przebadać można procesy geologiczne i biologiczne zachodzące w dziewiczym otoczeniu.
Międzynarodowy Park Pokoju Waterton-Glacier
(Kryt. VII, IX / 1995)
Kanada, Stany Zjednoczone
W 1932 r. Parki Narodowe Waterton Lakes (prowincja Alberta, Kanada) oraz Glacier (Montana, Stany Zjednoczone) zostały połączone i powstał pierwszy na świecie „Międzynarodowy Park Pokoju”. Znajdujący się na granicy dwóch państw, ze znakomitą scenerią, park jest wyjątkowo bogaty w gatunki roślin i ssaków, jak również w prerie i lasy. Mieści na swoim terenie krajobraz zarówno alpejski, jak i lodowcowy.
Papahānaumokuākea
(Kryt. III, VI, VIII, IX, X / 2010)
Papahānaumokuākea to rozciągające się na długości ponad 1931 km, odosobnione skupisko małych, głęboko zanurzonych wysepek i atoli, wraz z otaczającym je oceanem, położonych w odległości około 250 km na północny zachód od głównego Archipelagu Hawajów. Obszar ten ma głębokie kosmologiczne powiązania z pierwotną, kulturą hawajską, stanowiąc jej rodzime środowisko oraz ucieleśnienie hawajskiej koncepcji więzi człowieka z naturą. Ocean uważany jest w niej za miejsce narodzin życia, do którego dusza powraca po śmierci. Na dwóch spośród wysp archipelagu - Nihoa i Makumanamana znajdują się pozostałości archeologiczne osadnictwa prekolumbijskiego. Jest to również strefa siedlisk pelagicznych i głębinowych z charakterystycznymi podwodnymi wzniesieniami, rozległymi rafami koralowymi i lagunami. Papahānaumokuākea to jeden z największych na świecie morskich obszarów chronionych.
Monumentalne budowle ziemne Poverty Point
(Kryt. III / 2014)
Nazwa Poverty Point pochodzi od pobliskiej plantacji, która znajdowała się tu w XIX w. Rozległy zespół monumentalnych budowli ziemnych znajduje się w dolinie położonej w dolnym biegu rzeki Mississipi, na wąskim wzniesieniu. W skład zespołu budowli wchodzi m.in. 5 kopców, 6 koncentrycznie usytuowanych wałów o przekroju elipsoidalnym i centralna esplanada. Budowle są dziełem społeczności łowiecko-rybacko-zbierackiej i powstały w okresie od 3700 do 3100 r. p.n.e. Badania nie pozwoliły dotąd na ustalenie, czy była to siedziba stała czy tymczasowe obozowisko zajmowane na czas uroczystości lub jarmarków. Wybitne dokonania w zakresie prac ziemnych w Ameryce Północnej nie miały sobie równych przez co najmniej kolejne 2 tysiące lat
Misje franciszkańskie nad rzeką San Antonio w stanie Teksas
(Kryt. II / 2015)
Dobro składa się z pięciu przygranicznych ośrodków misjonarskich, położonych po obu stronach rzeki San Antonio w południowym Teksasie, oraz rancza leżącego w odległości 37 km na południe. Znajdują się tu budowle, pozostałości archeologiczne, farmy, zabudowania mieszkalne, kościoły, spichlerze oraz systemy doprowadzania wody. Misje zostały założone przez franciszkańskich misjonarzy w XVIII w. i są świadectwem dążenia Korony Hiszpańskiej do skolonizowania, ewangelizowania i obrony północnych granic Nowej Hiszpanii. Są też przykładem wzajemnego oddziaływania na siebie kultury hiszpańskiej i kultury coahuiltecán, co ilustruje różnorodność cech tego zespołu, w tym elementy dekoracyjne w kościołach, łączące symbole katolickie z inspirowaną przyrodą sztuką rdzennych mieszkańców.
Dzieła architektury XX wieku Franka Lloyda Wrighta
(Kryt. II / 2019)
Wpis obejmuje osiem budynków w Stanach Zjednoczonych, zaprojektowanych przez architekta w pierwszej połowie XX wieku. Należą do nich Fallingwater (Mill Run, Pensylwania), dom Herberta i Katherine Jacobsów (Madison, Wisconsin) i Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. Budynki są przykładami „architektury organicznej” – rozwijanego przez Wrighta kierunku w architekturze, który cechuje stosowanie otwartych planów, zacieranie granic między tym, co na zewnątrz i tym, co wewnątrz oraz bezprecedensowe wykorzystanie materiałów takich jak stal i beton. W każdym z budynków zostały wprowadzone nowatorskie rozwiązania służące pełnionej przez nie funkcji – domu mieszkalnego, świątyni, biurowca czy miejsca rozrywki. Twórczość Wrighta z tego okresu wywarła silny wpływ na rozwój architektury modernistycznej w Europie.
Ceremonialne przestrzenie ziemne kultury Hopewell
(Kryt. I, III / 2023)
Na dobro składa się osiem monumentalnych zespołów z konstrukcjami ziemnymi, które powstały od 2000 do 1600 lat temu wzdłuż głównych dopływów rzeki Ohio. Jest to najbardziej reprezentatywny przejaw kultury Indian północnoamerykańskich, zwanej kulturą Hopewell. Rozległe, złożone zespoły ziemne zostały wybudowane według wzorów geometrycznych, a kopce o wystających wierzchołkach, ukształtowane tak, by otaczały rozległe, równe place. Widoczne są tu odniesienia do układu słonecznego i dalece bardziej złożonych cykli księżyca. Struktury ziemne służyły jako centra ceremonialne, skrywające do dziś kunsztowne przedmioty obrzędowe, wykonane z surowców pochodzących z odległych miejsc.
Osady braci morawskich
(Kryt. III, IV / 2015, 2024)
Niemcy, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Stany Zjednoczone