Bułgaria

Cerkiew Bojańska

(Kryt. II, III / 1979)

Zespół cerkwi Bojańskiej, położonej na przedmieściach Sofii, składa się z trzech budowli. Cerkiew wschodnia zbudowana została w X w. W połowie XIII w. sebastokrator Kalojan powiększył cerkiew i obok poprzedniej polecił budowę drugiej, dwupiętrowej budowli. Freski powstałe w 1259 r. stanowią jeden z najważniejszych przykładów malarstwa średniowiecznego. Zespół uzupełnia trzecia cerkiew, wzniesiona na początku XIX w. Cerkiew Bojańska jest jednym z najdoskonalszych i najlepiej zachowanych zabytków sztuki średniowiecznej w Europie Wschodniej.

Jeździec z Madary

(Kryt. I, III / 1979)

Relief z Madary, przedstawiający jeźdźca pokonującego lwa, wykuty jest w 100-metrowej skale w pobliżu miasteczka Madara w północno-wschodniej Bułgarii. Madara była pierwszym świętym miejscem pierwszego państwa bułgarskiego przed jego chrystianizacją w IX w. Inskrypcje obok rzeźby opisują wydarzenia z lat 705-831.

Grobowiec tracki w Kazanłyku

(Kryt. I, III, IV / 1979)

Grobowiec odkryty w 1944 r. pochodzi z czasów hellenistycznych, z około końca IV w. p.n.e. Położony jest w pobliżu Seutopolis - stolicy króla trackiego Seteutesa III i stanowi część wielkiej nekropoli trackiej. Tolos składa się z wąskiego korytarza i okrągłej komory grobowej, które ozdobione są malowidłami ściennymi odzwierciedlającymi kulturę tracką i jej obrzędy pogrzebowe. Malowidła z Kazanłyku są najlepiej zachowanymi arcydziełami artystycznymi okresu hellenistycznego.

Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie

(Kryt. II, III / 1979)

W pobliżu miasteczka Iwanowo, w dolinie Rusenskiego Łomu w północno-wschodniej Bułgarii, powstał zespół wykutych w skale cerkwi, kaplic, klasztorów i celi, wydrążonych w XII w. przez pierwszych mnichów. Pochodzące z XIV w. malowidła ścienne świadczą o wyjątkowej technice artystycznej charakterystycznej dla szkoły malarskiej z Tyrnowa.

Zabytkowe miasto Nesebyr

(Kryt. III, IV / 1983)

Liczący przeszło 3 tys. lat Nesesbyr zbudowany jest na skalistym półwyspie Morza Czarnego. Początkowo był on osadą tracką (Mesembria), a na początku VI w. p.n.e. stał się grecką kolonią handlową. Ruiny miasta pochodzą głównie z okresu hellenistycznego i obejmują akropol, świątynię Apollina, agorę i tracki mur obronny. Wśród innych zabytków, cerkiew Stara Metropolia oraz twierdza pochodzą ze średniowiecza, okresu kiedy miasto było jednym z najważniejszych ośrodków bizantyjskich zachodniego wybrzeża Morza Czarnego. XIX-wieczne domy drewniane są typowe dla architektury powstałej w tamtych czasach w basenie Morza Czarnego.

Monastyr Rilski

(Kryt. VI / 1983)

Święty Iwan z Riły, pustelnik kanonizowany przez Kościół prawosławny, założył Monastyr Rilski w X w. Cela i grób ascety stały się miejscami świętymi i zostały przekształcone w zespół klasztorny, który odegrał istotną rolę z życiu duchowym i społecznym średniowiecznej Bułgarii. Po zniszczeniach spowodowanych pożarem na początku XIX w., klasztor został odbudowany w latach 1834-1862. Ten typowy zabytek „renesansu bułgarskiego” (XVIII-XIX w.) symbolizuje poczucie świadomości słowiańskiej tożsamości kulturowej po wiekach okupacji.

Rezerwat przyrody Srebyrna

(Kryt. X / 1983)

Rezerwat naturalny Srebyrna jest słodkowodnym jeziorem w pobliżu Dunaju, rozciągającym się na przeszło 600 ha. Brzegi jeziora stanowią wylęgarnię blisko 100 gatunków ptaków, w tym wielu rzadkich lub zagrożonych. 80 innych gatunków chroni się tam w czasie przelotów na zimowiska. Wśród najbardziej interesujących gatunków występują tam pelikany dalmatyjskie, ślepowrony szare, ibisy kasztanowate i warzęchy.

Park Narodowy Pirinu

(Kryt. VII, VIII, IX / 1983, 2010)

Park położony w masywie Pirinu w południowo-zachodniej Bułgarii, na wysokości od 1008 do 2914 m n.p.m, rozciąga się na przeszło 27 tys. ha i tworzy krajobraz krasowy Bałkanów, składający się z jezior, wodospadów, grot i lasów iglastych. Góry o postrzępionych graniach, wśród których znajduje się około 70 jezior polodowcowych, układają się w urozmaicone i malownicze pejzaże. Występują tam setki rzadkich i endemicznych gatunków, w tym liczne odmiany typowe dla flory bałkańskiej w epoce plejstocenu.

Po rozszerzeniu wpisu w 2010 r. obszar obiektu wynosi 44 tys. ha.

Grobowiec tracki w Swesztari

(Kryt. I, III / 1985)

Grobowiec tracki z III w. p.n.e., odkryty w 1982 r. w pobliżu miejscowości Swesztari, odzwierciedla podstawowe zasady konstrukcji trackich budowli sakralnych. Grobowiec posiada jedyną w swoim rodzaju dekorację architektoniczną, złożoną z polichromowanych kariatyd o formach wpół ludzkich, wpół roślinnych oraz z malowideł ściennych. Dziesięć postaci kobiecych wykonanych na ścianach komory centralnej w technice wypukłorzeźby oraz rysunek graficzny lunety sklepienia są jedyną tego typu dekoracją odkrytą na terytorium trackim. Grobowiec stanowi cenne świadectwo kultury Getów, ludu trackiego, który pozostawał w kontakcie ze światem hellenistycznym oraz z plemionami Hyperborejczyków, wedle pojęć geografii antycznej.

Pradawne i pierwotne lasy bukowe w Karpatach i innych regionach Europy

(Kryt. IX / 2007, 2011, 2017, 2021)

Albania, Austria, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Francja, Niemcy, Włochy, Macedonia Północna, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwajcaria, Ukraina

Międzynarodowy wpis seryjny, zainicjowany w roku 2007 i następnie trzykrotnie rozszerzany w latach 2011, 2017 i 2021, obejmuje obecnie 94 elementy w 18 krajach, w tym lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Są to ściśle wyznaczone kompleksy leśne na zboczach Połoniny Wetlińskiej, Smereka, w dolinie Terebowca, Górnej Solinki i Wołosatki.

Pierwotne lasy bukowe w Karpatach i innych regionach Europy są znakomitym przykładem zachowanych w stanie nienaruszonym kompleksów leśnych strefy umiarkowanej i jednocześnie najbardziej kompletnych systemów ekologicznych europejskich lasów bukowych. Obszar ten jest także bezcennym rezerwuarem materiału genetycznego nie tylko buków, ale także wielu innych gatunków związanych z tego typu siedliskiem leśnym. Od końca ostatniej epoki lodowcowej, w krótkim okresie zaledwie kilku tysięcy lat, buk europejski rozprzestrzenił się na całym kontynencie z kilku pierwotnie odizolowanych obszarów w Alpach, Karpatach, Górach Dynarskich, Pirenejach i basenie Morza Śródziemnego. Powodzenie tego procesu, który trwa w dalszym ciągu, związane jest z tolerancją buka na różne warunki klimatyczne, geograficzne i fizyczne oraz z jego łatwą adaptacją.