Albania

Przyrodnicze i kulturowe dziedzictwo regionu Ochrydy

(Kryt. I, III, IV, VII / 1979, 2019)

Albania, Macedonia Północna

Część Jeziora Ochrydzkiego w Macedonii Północnej wraz z częścią lądu z miastem Ochryda była wpisana na Listę światowego dziedzictwa w 1979 r. Rozszerzenie wpisu w 2019 r. objęło pozostałą część Jeziora Ochrydzkiego, należącą do terytorium Albanii i położony w części północno-wschodniej niewielki półwysep Lin, a także pas lądu wzdłuż rzeki, który łączy półwysep z granicą Macedonii. Na półwyspie wznoszą się pozostałości  wczesnochrześcijańskiego kościoła z połowy VI wieku. W płytkich wodach przybrzeżnych znajdują się trzy miejsca świadczące o istnieniu prehistorycznych domów na palach. Jezioro będące wyjątkowym zjawiskiem przyrodniczym jest siedliskiem licznych gatunków endemicznych trzeciorzędowej słodkowodnej fauny i flory.

Butrinti

(Kryt. III / 1992, 1999)

Zamieszkałe od czasów prahistorycznych Butrinti było kolejno kolonią grecką, miastem rzymskim, a następnie siedzibą biskupstwa. Po okresie świetności pod rządami Bizancjum i po krótkiej okupacji weneckiej, u schyłku średniowiecza miasto zostało opuszczone przez mieszkańców ze względu na powstałe w okolicy bagna. Dzisiejszy zespół archeologiczny tworzą ruiny charakterystyczne dla każdego okresu rozwoju Butrinti.

Miasto-muzeum Gjirokastra

(Kryt. III, IV / 2005, 2008)

Historyczne miasto Gjirokastra w dolinie rzeki Drinos w południowej Albanii, jest rzadkim przykładem dobrze zachowanego miasta otomańskiego, zbudowanego przez wielkich właścicieli ziemskich. Centralnym punktem miasta jest XIII-wieczna cytadela z typowymi domami warownymi, zwanymi z tureckiego kule, charakterystycznymi dla regionu Bałkanów. Miasto Gjirokastra mieści szereg wybitnych przykładów kule - typu zabudowań, których ostateczna forma ukształtowała się w XVII wieku, chociaż w Gjirokastra znaleźć można również kilka bardziej rozbudowanych domów warownych z początków XIX wieku. Kule ma wysoki fundament, nad nim pierwsze piętro używane w czasie chłodnej pory roku i drugie przeznaczone do użytku w porze gorącej. Wnętrza są bogato dekorowane i malowane w kwiatowe wzory, szczególnie w częściach domu przeznaczonych do przyjmowania gości. W mieście zachował się także bazar, XVIII-wieczny meczet i dwa kościoły z tego samego okresu.

Rozszerzenie wpisu dokonane w 2008 r. obejmuje historyczne centra miast Berat i Gjirokastra (Dżirokastra) w południowej Albanii. Berat wpisany został na Listę jako rzadki przykład doskonale zachowanego osmańskiego miasta. Położony w środkowej Albanii Berat jest świadectwem współistnienia przez wieki społeczeństw zróżnicowanych pod względem kultur i religii. Miasto liczące 64 tys. mieszkańców, szczyci się zamkiem, nazywanym przez mieszkańców Kala, zbudowanym w przeważającej części w XIII wieku, ale którego początki sięgają IV w. p.n.e. W rejonie cytadeli zachowało się kilka kościołów bizantyjskich, głównie z XIII wieku, z cennymi malowidłami ściennymi oraz ikonami. W mieście jest także kilka meczetów zbudowanych w czasach tureckiego panowania (zapoczątkowanego w 1417 r.), budowle służące potrzebom różnych społeczności religijnych, m.in. wyznawcom sufizmu i dobrze zachowanych domów w oryginalnym stylu.

Pradawne i pierwotne lasy bukowe w Karpatach i innych regionach Europy

(Kryt. IX / 2007, 2011, 2017, 2021)

Albania, Austria, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Francja, Niemcy, Włochy, Macedonia Północna, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwajcaria, Ukraina

Międzynarodowy wpis seryjny, zainicjowany w roku 2007 i następnie trzykrotnie rozszerzany w latach 2011, 2017 i 2021, obejmuje obecnie 94 elementy w 18 krajach, w tym lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Są to ściśle wyznaczone kompleksy leśne na zboczach Połoniny Wetlińskiej, Smereka, w dolinie Terebowca, Górnej Solinki i Wołosatki.

Pierwotne lasy bukowe w Karpatach i innych regionach Europy są znakomitym przykładem zachowanych w stanie nienaruszonym kompleksów leśnych strefy umiarkowanej i jednocześnie najbardziej kompletnych systemów ekologicznych europejskich lasów bukowych. Obszar ten jest także bezcennym rezerwuarem materiału genetycznego nie tylko buków, ale także wielu innych gatunków związanych z tego typu siedliskiem leśnym. Od końca ostatniej epoki lodowcowej, w krótkim okresie zaledwie kilku tysięcy lat, buk europejski rozprzestrzenił się na całym kontynencie z kilku pierwotnie odizolowanych obszarów w Alpach, Karpatach, Górach Dynarskich, Pirenejach i basenie Morza Śródziemnego. Powodzenie tego procesu, który trwa w dalszym ciągu, związane jest z tolerancją buka na różne warunki klimatyczne, geograficzne i fizyczne oraz z jego łatwą adaptacją.