Palestyna

Palestyńskie Hikaye

Kraj(e) członkowski(e): Palestyna

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Palestyńskie Hikaye to licząca kilka wieków tradycji forma narracji, opowiadana przez kobiety innym kobietom i dzieciom. Historie są fikcyjne, ale traktują o problemach rodzinnych i społecznych na Bliskim Wschodzie. Hikaye to forma krytyki społecznej, przedstawianej z perspektywy kobiet. Większość historii, o których opowiada Hikaye, to opisy konfliktów wewnętrznych kobiet rozdartych pomiędzy obowiązkiem a pożądaniem. Hikaye jest zazwyczaj opowiadane w domu w czasie zimowych wieczorów, podczas spontanicznych spotkań towarzyskich, w których biorą udział niewielkie grupki matek i dzieci. Udział mężczyzn jest niezwykle rzadki i uważany za niestosowny. Ekspresyjna siła narracji wynika z częstego stosowania emfazy, zmian rytmu mowy i modulacji głosu, jak również z umiejętności przyciągania uwagi słuchaczy oraz przenoszenia ich w świat imaginacji i fantazji. Technika i styl narracji pokrywają się z konwencjami literackimi i językowymi, co odróżnia je wyraźnie od typowych opowieści ludowych. Hikaye nie stroni od słownego manieryzmu i form językowych nieużywanych w zwyczajnej rozmowie. Opowieści przekazywane są w dialekcie palestyńskim, tj. albo w dialekcie wiejskim fallahi albo w dialekcie miejskim madani. Niemal każda Palestynka licząca więcej niż 70 lat jest opowiadaczką Hikaye. Tradycję podtrzymują więc głównie starsze kobiety, chociaż dziewczęta i młodzi chłopcy również opowiadają sobie czasami takie historie, choćby dla praktyki. Hikaye staje się sztuką coraz bardziej zagrożoną ze względu na wpływ środków masowego przekazu, wyrabiających w ludziach przekonanie, że stare zwyczaje są prymitywne i niewarte podtrzymywania. W konsekwencji, matki czytają i opowiadają dzieciom chętniej zagraniczne niż rodzime bajki. Innym czynnikiem, który zagraża kontynuacji Hikaye, jest niestabilność życia społecznego i zagrożenia, wynikające z sytuacji politycznej w Palestynie.

Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.

Sztuka haftu w Palestynie, praktyki, umiejętności, wiedza i zwyczaje
Kraj(e) członkowski(e): Palestyna

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2021 r.

Sztuka tradycyjnego haftu jest w Palestynie bardzo popularna. Pierwotnie hafty wykonywano i noszono na wsi. Obecnie cieszą się popularnością w całej Palestynie i w diasporze palestyńskiej. Strój kobiet wiejskich składał się z długiej tuniki, spodni, żakietu, nakrycia głowy i zasłony na twarz. Wszystkie części garderoby były zdobione różnymi symbolami, takimi jak ptaki, drzewa czy kwiaty. Dobór kolorów i motywów wskazywał na region, z którego pochodziła kobieta, na jej stan cywilny i status majątkowy. Na głównej części odzieży– luźnej sukni zwanej thob – wzory wyhaftowane były na piersi, rękawach i mankietach. Zdobiły ją pionowe haftowane pasy biegnące od talii w dół. Hafty wykonywane są jedwabnymi nićmi na tkaninach wełnianych, lnianych lub bawełnianych. Wykonywanie haftów jest międzypokoleniową praktyką społeczną. Kobiety spotykają się w domach, by razem haftować i szyć, niekiedy matki przychodzą z córkami. Wiele kobiet haftuje dla przyjemności, ale dla niektórych jest to sposób na uzyskanie dodatkowych dochodów. Wykonują hafty samodzielnie lub wspólnie z innymi kobietami, zbierając się w domach lub w ośrodkach gminnych, gdzie również mogą sprzedawać swoje wyroby. Praktyka jest przekazywana córkom przez matki lub na formalnych kursach.

Kaligrafia arabska
Kraje członkowskie: Algieria/Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Liban/Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywna listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Kaligrafia arabska to artystyczna praktyka odręcznego, ozdobnego pisania alfabetem arabskim, wyrażająca harmonię, wdzięk i piękno. Pismo składa się z 28 liter alfabetu arabskiego zapisywanych kursywą, z prawej do lewej strony. Sztukę kaligrafii opanowuje się poprzez naukę formalną lub nieformalną. Pierwotnie kaligrafia służyła czytelnemu przepisywaniu tekstów, z czasem stając się sztuką związaną z islamem, stosowaną w dziełach tradycyjnych i współczesnych. Płynność zapisu w języku arabskim stwarza niezliczone możliwości, nawet w pojedynczym słowie, gdyż litery mogą być dowolnie ścieśniane i przekształcane, tworząc różne motywy. W tradycyjnych technikach stosuje się materiały naturalne, takie jak na przykład łodygi trzciny lub bambusa, służące do wykonania przyboru do pisania – qalam. Do sporządzenia tuszu używa się miodu, sadzy i szafranu. Papier wykonywany jest ręcznie i nasycany krochmalem, białkiem kurzym i ałunem. W nowoczesnej kaligrafii powszechnie stosuje się flamastry i barwniki syntetyczne, a do wykonywania kalligrafitti na murach, znakach i budynkach używa się farb w sprayu. Rzemieślnicy i projektanci posługują się kaligrafią arabską dla wzmocnienia efektu artystycznego na przykład w rzeźbie z marmuru i drewna, w hafcie i w wyrobach z metalu. Kaligrafia arabska jest szeroko stosowana w krajach arabskich i poza nimi. Sztukę tę uprawiają mężczyźni i kobiety, niezależnie od wieku. Umiejętności są przekazywane nieformalnie lub formalnie – w szkołach lub poprzez terminowanie.

Palma daktylowa, wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki
Kraj(e) członkowski(e): Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrajn, Egipt, Irak, Jordania, Kuwejt, Mauretania, Maroko, Oman, Palestyna, Katar, Arabia Saudyjska, Tunezja i Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 roku.

Zwykle występująca na pustyni i w suchym, umiarkowanym klimacie, palma daktylowa jest wiecznie zieloną rośliną, której korzenie głęboko penetrują ziemię w poszukiwaniu wilgoci. Palmy daktylowe rosną w oazach na obszarach pustynnych o odpowiednim poziomie wody, umożliwiającym nawadnianie. Od wieków wiele populacji było związanych z palmą daktylową, sprzyjającą budowaniu cywilizacji w regionach pustynnych. Historyczny związek między regionem arabskim a palmą daktylową zaowocował bogatym dziedzictwem kulturowym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie. Obecnie społeczności, grupy i osoby zamieszkujące obszary, na których rozprzestrzeniła się palma daktylowa, nadal zachowują związane z nią praktyki, wiedzę i umiejętności. Obejmują one pielęgnację i uprawę palmy daktylowej oraz wykorzystywanie jej liści i włókien w rzemiośle tradycyjnym i w praktykach społecznych. Palma daktylowa jest opisywana w poezji i pieśniach. Od wieków związana z regionem, stanowi istotne źródło pożywienia. Ze względu na swoje wielowiekowe znaczenie dla regionu, palma daktylowa jest wysoko ceniona przez lokalne społeczności i agencje rządowe, co prowadzi do zauważalnego rozwoju jej upraw, a dzięki temu także do zwiększenia liczby nowych miejsc pracy.

Dabkeh, tradycyjny taniec w Palestynie

Kraj chłonkowski: Palestyna

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Dabkeh to popularny taniec grupowy w Palestynie, któremu towarzyszą tradycyjne instrumenty dęte i śpiewanie pieśni ludowych. Jest to aktywność społeczna, wykonywana w kilku regionach podczas festiwali, uroczystości i wydarzeń, takich jak wesela i ukończenie szkoły. Dabkeh jest wykonywany przez jedenastu tancerzy, niezależnie od płci. Tancerze stoją w linii prostej lub półkolu, ściskając dłonie i ramiona, aby wyrazić spójność. Ruchy obejmują skakanie i uderzanie stopami o ziemię. Taniec może być wykonywany przez profesjonalne grupy lub spontanicznie na publicznych placach i rodzinnych podwórkach. Większość Palestyńczyków zna taniec dabkeh i praktykuje go jako sposób na dzielenie się radością z rodziną, przyjaciółmi i sąsiadami. Teksty towarzyszących pieśni ludowych są w lokalnych dialektach i wyrażają emocje związane z daną okazją, takie jak odwaga, siła i miłość. Dabkeh oraz towarzysząca mu sztuka i rzemiosło są przekazywane nieformalnie, poprzez indywidualną naukę i szkolenie. Młodzież uczy się poprzez uczestnictwo w uroczystościach społecznych, podczas których wykonywany jest dabkeh oraz poprzez naśladowanie dorosłych. Praktyka ta jest również przekazywana w czasie szkół letnich, w szkołach i na uniwersytetach oraz za pośrednictwem istniejących mediów audiowizualnych i publikacji. Dabkeh jest sposobem wyrażania tożsamości kulturowej, świętowania okazji rodzinnych i zacieśniania więzi społecznych.

Sztuka, umiejętności i praktyki związane z grawerowaniem na metalach (złocie, srebrze i miedzi)

Kraje członkowskie: Algieria, Egipt, Irak, Mauretania, Maroko, Palestyna, Arabia Saudyjska, Sudan, Tunezja, Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Grawerowanie na metalach takich jak złoto, srebro i miedź to wielowiekowa praktyka polegająca na ręcznym wycinaniu słów, symboli lub wzorów na powierzchniach przedmiotów dekoracyjnych, użytkowych, religijnych lub ceremonialnych. Rzemieślnik używa różnych narzędzi do ręcznego wycinania symboli, imion, wersetów Koranu, modlitw i wzorów geometrycznych na przedmiotach. Grawerunki mogą być wklęsłe (wgłębione) lub wypukłe (podwyższone) lub mogą być wynikiem połączenia różnych rodzajów metali, takich jak złoto i srebro. Ich społeczne i symboliczne znaczenie oraz funkcje różnią się w zależności od społeczności. Grawerowane przedmioty, jak biżuteria lub przedmioty gospodarstwa domowego, są często prezentowane jako tradycyjne prezenty ślubne lub używane w rytuałach religijnych i medycynie alternatywnej. Uważa się na przykład, że niektóre rodzaje metali mają właściwości lecznicze. Grawerowanie na metalach jest przekazywane w rodzinach poprzez obserwację i praktyczną naukę. Jest ono również przekazywane poprzez warsztaty organizowane między innymi przez ośrodki szkoleniowe, organizacje i uniwersytety. Publikacje, wydarzenia kulturalne i media społecznościowe dodatkowo przyczyniają się do przekazywania powiązanej wiedzy i umiejętności. Grawerowanie metali i korzystanie z grawerowanych przedmiotów, praktykowane przez osoby w każdym wieku i każdej płci, jest sposobem wyrażania tożsamości kulturowej, religijnej i geograficznej oraz statusu społeczno-ekonomicznego danych społeczności.