Maroko

Przestrzeń kulturowa Placu Jemaa el-Fna
Kraj(e) członkowski(e): Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2001)

Plac Jemaa el-Fna, znajdujący się przy wjeździe do medyny w Marrakeszu, stał się jednym z symboli miasta od początku jego rozwoju w XI wieku. Jest on kulturalnym rozgałęzieniem dróg i symbolem tożsamości miasta. Mieszkańcy regionu i dalszych okolic spotykają się na tym placu, na który możliwości szalonej zabawy i rozrywki przyciągają tłumy do późnych godzin nocnych. Gęsto otoczony restauracjami, sklepami, hotelami i budynkami użyteczności publicznej, sam plac stał się miejscem spotkań, twórczym centrum językowym, muzycznym artystycznym i literackim. Jest tutaj również duży wybór spektakli i wydarzeń artystycznych: występują opowiadacze historii, muzycy, tancerze, zaklinacze węży, połykacze szkła i tresowane zwierzęta. Oferowana jest także szeroka gama usług, takich jak: opieka stomatologiczna, tradycyjna medycyna, wróżbiarstwo, kaznodziejstwo, astrologia, tatuaż henną. Są stragany z owocami, usługi noszenia wody oraz wypożyczania lampionów. Kosmopolityczny charakter Placu Jemaa el-Fna znajduje odzwierciedlenie w obecnej tu mieszaninie języków i dialektów zarówno z całego Maroka, jak i z Europy. Historie, które się tutaj opowiada, i sposób, w jaki są one przekazywane publiczności, opierają się na pradawnej tradycji. Chcąc utrzymać na sobie uwagę słuchaczy, gawędziarz musiał rozwinąć całe bogactwo technik narracyjnych. Jemaa el-Fna jest głęboko związana z tożsamością miasta Marrakesz i nieustannie pobudza na nowo ludową i miejską tradycję kulturową mieszkańców Maroka.

medyna - stara dzielnica miast arabskich, zwłaszcza w Afryce Północnej. Tutaj mieszczą się bazary, główny meczet i inne ważne budynki.

© 2008 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Moussem z okolic Tan-Tan
Kraj(e) członkowski(e): Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Moussem z okolic Tan-Tan w południowo-zachodniej części Maroka to doroczne zgromadzenie plemion koczowniczych z regionu Sahary, na które przybywa ponad trzydzieści plemion z południa Maroka oraz innych części północno-zachodniej Afryki. Zwyczajowo spotkanie to odbywało się w maju, stanowiąc część tradycyjnego kalendarza rolniczego i pasterskiego nomadów. Spotkanie było dla nich okazją do zakupów, sprzedaży lub wymiany produktów, a także do skorzystania z porady ludowych medyków i zielarzy lub do odprawienia ceremonii weselnej. Podczas Moussem organizowano konkursy hodowców wielbłądów i koni, miały też miejsce wydarzenia artystyczne: koncerty zespołów i pieśniarzy, konkursy poetyckie, gry oraz inne wydarzenia kulturalne składające się na tradycję przekazu ustnego w dialekcie hassanie. Moussem przybrało formę dorocznych targów o wielorakich funkcjach: ekonomicznych, kulturalnych i towarzyskich w 1963 roku, kiedy zorganizowano pierwsze takie spotkanie w Tan-Tan, by promować tradycje lokalne i zapewnić stałe miejsce spotkań, uroczystości i wymiany handlowej. Pierwotnie Moussem kojarzone było z osobą Mohameda Laghdafa, który zorganizował opór przeciwko francusko- hiszpańskiej okupacji. Zmarł w 1960 roku i pochowany został w pobliżu Tan-Tan. W latach 1979 – 2004 odprawianie Moussem okazało się niemożliwe ze względu na niestabilną sytuacje polityczną w tym regionie.

Dzisiaj plemiona koczownicze przywiązują szczególną wagę do ochrony swojego pierwotnego stylu życia. Gwałtowne przemiany gospodarcze i technologiczne spowodowały zasadnicze zmiany warunków życia, zmuszając wiele plemion beduińskich do zmiany trybu życia na osiadły. Urbanizacja i masowy exodus ludzi z terenów rolniczych przyczyniły się do zniszczenia wielu elementów tradycyjnej kultury tych społeczności, takich jak rzemiosło czy poezja. Przywrócona po latach tradycja zgromadzeń Moussem w Tan-Tan jest dla plemion beduińskich szansą na uratowanie ich tradycji, rzemiosła i specjalistycznej wiedzy.

© 2008 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Sokolnictwo
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Austria (od 2012 r.)/Belgia/Czechy/Francja/Hiszpania/Katar/Maroko/Mongolia/
Republika Korei/Syria/Węgry/Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturoweo ludzkości w 2010 r.

Sokolnictwo jest tradycyjną formą działalności, polegającą na hodowaniu i układaniu sokołów i innych ptaków drapieżnych do polowania na zwierzynę w jej naturalnym środowisku. Początkowo sokolnictwo było nastawione na zdobywanie pożywienia, ale obecnie jest bardziej związane z duchem koleżeństwa i wspólnie podejmowanych działań. Jest zajęciem uprawianym głównie wzdłuż szlaków i korytarzy migracyjnych ptaków. Zajmują się nim osoby w różnym wieku, amatorsko lub zawodowo. Sokolnicy nawiązują bliską relację z podopiecznymi: aby sokoła wyhodować, wyszkolić, wytresować i nauczyć latania potrzebne jest silne zaangażowanie emocjonalne. Sokolnictwo jest przekazywane z pokolenia na pokolenia jako tradycja kulturowa w rozmaity sposób, w tym poprzez naukę, przysposobienie w rodzinie czy bardziej formalne szkolenie w klubach. Na przykład w Mongolii, Maroku, Katarze, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratach Arabskich sokolnicy zabierają na pustynię swoje dzieci i uczą je, jak oswajać ptaki. Sokolników pochodzących z różnych krajów łączą wspólne wartości, tradycje i praktyki podobne na całym świecie, w tym zwłaszcza metody szkolenia ptaków, sposób zajmowania się nimi i nawiązywania więzi emocjonalnej, a także wykorzystywany sprzęt. W związku z sokolnictwem powstało szersze dziedzictwo kulturowe, które obejmuje stroje, tradycje kulinarne, śpiew, muzykę, poezję, tańce oraz zwyczaje pielęgnowane przez społeczności i kluby, które zajmują się tą formą polowania.

©2010 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Święto wiśni w Sefrou
Kraj(e) członkowskie: Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Co roku w czerwcu przez trzy dni mieszkańcy Sefrou obchodzą święto poświęcone bogactwu przyrodniczemu i kulturowemu regionu, którego symbolem jest wiśnia. W drodze dorocznego konkursu organizowanego wcześniej regionalnie, a od kilku lat w całym kraju, wybierana jest „królowa wiśni”. Momentem kulminacyjnym święta jest paradny pochód, któremu towarzyszy muzyka wiejska i miejska. W pochodzie uczestniczą trupy teatralne, majorettes i kapele, a także wozy miejscowych sadowników. Pośrodku jedzie królowa wiśni w tradycyjnym odświętnym stroju, w otoczeniu współtowarzyszek, rzucając w tłum garście wiśni. Wszyscy mają swój udział w celebrowaniu tego święta. Kobiety wykonują jedwabne guziki do tradycyjnych strojów, sadownicy dostarczają wiśni, lokalne kluby sportowe biorą udział w zawodach, a grupy muzyczne i taneczne zapewniają obchodom odpowiednią oprawę. Święto wiśni jest okazją do prezentowania własnych osiągnięć. W przygotowania zaangażowane jest młode pokolenie, co zapewnia dalsze trwanie tego zwyczaju. Święto jest źródłem dumy mieszkańców Sefrou, dając im poczucie przynależności i dowartościowania. Przyczynia się tym samym w dużym stopniu do budowy tożsamości lokalnej.

©2012 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Argan, praktyki i umiejętności związane z drzewem arganowym
Kraj(e) członkowskie: Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Drzewo arganowe jest gatunkiem endemicznym i licznie występuje w Rezerwacie biosfery Arganeraie w południowo-zachodnim Maroku. Kobiety oraz - w mniejszym stopniu - mężczyźni z obszarów wiejskich na terenie Rezerwatu tradycyjnymi metodami pozyskują olej z owoców drzewa arganowego. Niezbędne do tego umiejętności opanowują drogą naśladownictwa i nieformalnej nauki. Olej ma wiele zastosowań w kuchni, lecznictwie i kosmetyce. Kolejno wykonywane prace to zbiór owoców, suszenie ich, ucieranie, wytłaczanie nasion, sortowanie, mielenie i mieszanie. Używane w procesie produkcji ręczne młynki wytwarzane są przez miejscowych rzemieślników. Podczas mieszania stopniowo dodaje się ciepłej wody w ściśle określonych ilościach. Wszelkie aspekty kulturowe związane z uprawą drzewa arganowego, tłoczeniem oleju, sporządzaniem receptur, wytwarzaniem wyrobów pochodnych i ręcznym wykonywaniu potrzebnych narzędzi przyczyniają się do spójności społecznej, zacieśniania więzi międzyludzkich i wzajemnego poszanowania w relacjach między społecznościami. Olej arganowy jest ofiarowywany jako prezent ślubny i często używany przy sporządzaniu odświętnych dań. Tradycyjne umiejętności, związane z tłoczeniem oleju i jego zastosowaniami, przekazywane są przez kobiety, które uczą córki od najmłodszych lat, jak stosować je w praktyce.

© 2014 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Taskiwin, taniec wojenny z zachodniej części Atlasu Wysokiego
Kraj(e) członkowski(e): Maroko

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2017 r.

Taskiwin jest tańcem wojennym charakterystycznym dla zachodniej części Atlasu Wysokiego w środkowym Maroku. Jego nazwa wywodzi się od bogato dekorowanego rogu tiskt, którym posługuje się każdy tancerz. Tancerze poruszają się w rytm muzyki na tamburynach i fletach, potrząsając ramionami. Pielęgnowanie zwyczajów związanych z tańcem sprzyja umacnianiu spójności i harmonii społecznej, a także ma kluczowe znaczenie dla włączania do wspólnoty młodych ludzi. Przekazywanie im tradycji odbywa się głównie nieformalnie, drogą bezpośredniej nauki. Wskutek szeregu czynników, taniec wykonywany jest już jednak tylko w niewielu wioskach i tradycja ta stopniowo zanika. Wpływa na to globalizacja i rosnące zainteresowanie młodych ludzi nowoczesnymi formami sztuki, przy jednoczesnym lekceważeniu tradycyjnego dziedzictwa kulturowego. W wielu społecznościach tradycja wykonywania tańca taskiwin wygasa, a pasjonatom i tancerzom trudno znaleźć następców, którym mogliby przekazać swoją wiedzę i umiejętności. Zanika również umiejętność gry na instrumentach. Niemniej jednak, ostatnie dwie dekady przyniosły wzrost świadomości potrzeby trwania tradycji związanych z tańcem wśród miejscowej ludności. Pierwsze stowarzyszenie zajmujące się tańcem taskiwin powstało w 1993 roku. W ślad za tym przykładem poszło kilka miejscowości i obecnie powstają kolejne lokalne stowarzyszenia.

© 2017 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Gnawa
Kraj(e) członkowski(e): Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Termin gnaoua odnosi się do całości tradycji muzycznych i widowiskowych oraz praktyk i obrzędów o znaczeniu terapeutycznym, w których elementy świeckie przeplatają się z sakralnymi. Gnawa to przede wszystkim przywołująca duchy przodków muzyka bractw sufickich, której na ogół towarzyszą słowa o przesłaniu religijnym. Wywodzi się z czasów niewolnictwa i handlu niewolnikami, sięgających co najmniej XVI wieku. Kultura gnawa odciska piętno na marokańskiej tożsamości kulturowej. Wśród zamieszkującej w miastach  społeczności gnawa praktykowany jest terapeutyczny obrzęd opętania, polegający na wprawianiu się w trans pod wpływem rytmicznej muzyki, w której mieszają się  pradawne praktyki afrykańskie, wpływy arabsko-muzułmańskie i echa widowisk rdzennej ludności berberyjskiej. Wiejskie społeczności gnawa urządzają wspólne posiłki  i składają potrawy w ofierze świętym i przywódcom duchowym – marabutom. W mieście używa się strunowego instrumentu muzycznego i kastaniet, na wsi – przeważnie dużych bębnów i kastaniet. Mieszkańcy miast noszą stroje haftowane i wielobarwne, na wsi nosi się białe stroje z dodatkami. Liczba bractw i mistrzów na wsi i w dużych miastach stale wzrasta. Grupy gnawa zrzeszają się w stowarzyszenia i w ciągu całego roku urządzają festyny o charakterze lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym, co pozwala młodemu pokoleniu poznawać teksty i instrumenty muzyczne oraz praktyki i obrzędy związane z kulturą gnawa.

© 2019 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e):
Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne  angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.

© 2019 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Wiedza, umiejętności i praktyki związane z wyrobem i jedzeniem kuskusu
Kraj(e) członkowski(e): Algieria/Maroko/Mauretania/Tunezja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Wiedza, umiejętności i praktyki związane z wyrobem i spożywaniem kuskusu obejmują metody przygotowania, warunki i narzędzia potrzebne do jego wytwarzania, a także związane z nimi artefakty i okoliczności jedzenia kuskusu w danych społecznościach. Przygotowanie kuskusu to uroczysty, niemal obrzędowy proces, na który składa się kilka etapów. Pierwszym z nich jest uprawa zbóż, następnie zebrane ziarna są mielone, aby uzyskać semolinę, która następnie jest ręcznie mielona na żarnach, po czym gotowana wpierw na parze, a następnie w wodzie. W praktyce tej wykorzystywany jest zestaw specjalnych narzędzi, instrumentów i przyborów kuchennych. Składnikami dania są także różnorodne warzywa i różne gatunki mięsa, w zależności od regionu, pory roku i okazji. Obecnie, podobnie jak dawniej, metody przygotowywania kuskusu stanowią sumę specjalistycznej wiedzy i umiejętności, które są przekazywane nieformalnie drogą obserwacji i naśladownictwa. Jeśli chodzi o produkcję przyborów kuchennych, to naczynia gliniane produkowane są przez garncarzy, podczas gdy przybory drewniane są wytwarzane przez spółdzielnie lub zakłady rzemieślnicze, często małe manufaktury rodzinne. W ostatnich dziesięcioleciach jednak pojawiły się także bardziej formalne metody przekazu tej tradycji, wykraczające poza kręgi rodzinne lub domowe. Niekulinarne aspekty tego elementu dziedzictwa: rytuały, wypowiedzi ustne i pewne praktyki społeczne są również przekazywane przez depozytariuszy. Kuskus to danie zawierające w sobie bogactwo symboli, znaczeń, w wymiarze zarówno społecznym, jak i kulturowym, związanych z solidarnością, wspólnym biesiadowaniem, dzieleniem się posiłkiem i poczuciem wspólnoty.

© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Tbourida
Kraje członkowskie: Maroko

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości

Tbourida jest pokazem sztuki jeździeckiej wywodzącej się z XVI w. Nawiązuje do szeregu parad wojskowych, które są odtwarzane zgodnie z pradawnymi regułami i obrzędami arabsko-berberyjskimi. Każda parada wykonywana jest przez grupę składającą się z nieparzystej liczby jeźdźców i koni (od 15 do 25), którzy ustawiają się w rzędach, z przywódcą zajmującym pozycję  pośrodku. Często przed pokazem mają miejsce ablucje i wspólne modły, co nadaje wydarzeniu znaczenie duchowe. Parada, w której jeźdźcy i konie poruszają się na komendę przywódcy, składa się z dwóch części. Pierwsza to hadda, czyli pokłon, w którym jeźdźcy pojawiają się, jadąc kłusem i wykonując akrobatyczne ruchy bronią, a następnie ustawiają się w pozycji wyjściowej. W drugiej części zwanej talqa jeźdźcy ruszają galopem i oddają ślepy strzał w powietrze z broni palnej, symulując wyruszenie na wojnę. Jeźdźcy mają na sobie okolicznościowe kostiumy i akcesoria, między innymi turban, udrapowaną szatę i  specjalne tradycyjne buty do jazdy konnej. Noszą przy sobie miniaturowy egzemplarz Koranu i dawny arabski miecz. Bogato zdobiony rynsztunek koni jest wykonany na modłę tradycyjną. Zwyczaje i kostiumy jeźdźców pochodzą z jednego plemienia lub regionu. Przekazywanie tradycji następuje w rodzinie z pokolenia na pokolenie, poprzez tradycje ustne i obserwację.

© 2021 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Kaligrafia arabska
Kraje członkowskie: Algieria/Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Liban/Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywna listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Kaligrafia arabska to artystyczna praktyka odręcznego, ozdobnego pisania alfabetem arabskim,  wyrażająca harmonię, wdzięk i piękno. Pismo składa się z 28 liter alfabetu arabskiego zapisywanych kursywą, z prawej do lewej strony. Sztukę kaligrafii opanowuje się poprzez naukę formalną lub nieformalną. Pierwotnie kaligrafia służyła czytelnemu przepisywaniu tekstów, z czasem stając się sztuką związaną z islamem, stosowaną w dziełach tradycyjnych i współczesnych. Płynność zapisu w języku arabskim stwarza niezliczone możliwości, nawet w pojedynczym słowie, gdyż litery mogą być dowolnie ścieśniane i przekształcane, tworząc różne motywy. W tradycyjnych technikach stosuje się materiały naturalne, takie jak na przykład łodygi trzciny lub bambusa, służące do wykonania przyboru do pisania – qalam. Do sporządzenia tuszu używa się miodu, sadzy i szafranu. Papier wykonywany jest ręcznie i nasycany krochmalem, białkiem kurzym i ałunem. W nowoczesnej kaligrafii powszechnie stosuje się flamastry i barwniki syntetyczne, a do wykonywania kalligrafitti na murach, znakach i budynkach używa się farb w sprayu. Rzemieślnicy i projektanci posługują się kaligrafią arabską dla wzmocnienia efektu artystycznego na przykład w rzeźbie z marmuru i drewna, w hafcie i w wyrobach z metalu. Kaligrafia arabska jest szeroko stosowana w krajach arabskich i poza nimi. Sztukę tę uprawiają mężczyźni i kobiety, niezależnie od wieku. Umiejętności są przekazywane nieformalnie lub formalnie – w szkołach lub poprzez terminowanie.

© 2021 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Palma daktylowa, wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki
Kraj(e) członkowski(e): Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrajn, Egipt, Irak, Jordania, Kuwejt, Mauretania, Maroko, Oman, Palestyna, Katar, Arabia Saudyjska, Tunezja i Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 roku.

Zwykle występująca na pustyni i w suchym, umiarkowanym klimacie, palma daktylowa jest wiecznie zieloną rośliną, której korzenie głęboko penetrują ziemię w poszukiwaniu wilgoci. Palmy daktylowe rosną w oazach na obszarach pustynnych o odpowiednim poziomie wody, umożliwiającym nawadnianie. Od wieków wiele populacji było związanych z palmą daktylową, sprzyjającą  budowaniu cywilizacji w regionach pustynnych. Historyczny związek między regionem arabskim a palmą daktylową zaowocował bogatym dziedzictwem kulturowym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie. Obecnie społeczności, grupy i osoby zamieszkujące obszary, na których rozprzestrzeniła się palma daktylowa, nadal zachowują  związane z nią praktyki, wiedzę i umiejętności. Obejmują one pielęgnację i uprawę palmy daktylowej oraz wykorzystywanie jej liści i włókien w rzemiośle tradycyjnym i w praktykach społecznych. Palma daktylowa jest opisywana w poezji i pieśniach. Od wieków związana z regionem, stanowi istotne źródło pożywienia. Ze względu na swoje wielowiekowe znaczenie dla regionu, palma daktylowa jest wysoko ceniona przez lokalne społeczności i agencje rządowe, co prowadzi do zauważalnego rozwoju jej upraw, a dzięki temu także do zwiększenia liczby nowych miejsc pracy.

© 2022 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO

Sztuka, umiejętności i praktyki związane z grawerowaniem na metalach (złocie, srebrze i miedzi)

Kraje członkowskie: Algieria, Egipt, Irak, Mauretania, Maroko, Palestyna, Arabia Saudyjska, Sudan, Tunezja, Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Grawerowanie na metalach takich jak złoto, srebro i miedź to wielowiekowa praktyka polegająca na ręcznym wycinaniu słów, symboli lub wzorów na powierzchniach przedmiotów dekoracyjnych, użytkowych, religijnych lub ceremonialnych. Rzemieślnik używa różnych narzędzi do ręcznego wycinania symboli, imion, wersetów Koranu, modlitw i wzorów geometrycznych na przedmiotach. Grawerunki mogą być wklęsłe (wgłębione) lub wypukłe (podwyższone) lub mogą być wynikiem połączenia różnych rodzajów metali, takich jak złoto i srebro. Ich społeczne i symboliczne znaczenie oraz funkcje różnią się w zależności od społeczności. Grawerowane przedmioty, jak biżuteria lub przedmioty gospodarstwa domowego, są często prezentowane jako tradycyjne prezenty ślubne lub używane w rytuałach religijnych i medycynie alternatywnej. Uważa się na przykład, że niektóre rodzaje metali mają właściwości lecznicze. Grawerowanie na metalach jest przekazywane w rodzinach poprzez obserwację i praktyczną naukę. Jest ono również przekazywane poprzez warsztaty organizowane między innymi przez ośrodki szkoleniowe, organizacje i uniwersytety. Publikacje, wydarzenia kulturalne i media społecznościowe dodatkowo przyczyniają się do przekazywania powiązanej wiedzy i umiejętności. Grawerowanie metali i korzystanie z grawerowanych przedmiotów, praktykowane przez osoby w każdym wieku i każdej płci, jest sposobem wyrażania tożsamości kulturowej, religijnej i geograficznej oraz statusu społeczno-ekonomicznego danych społeczności.

Malhun, popularna sztuka poetycka i muzyczna

Kraj członkowski: Maroko

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Malhun jest popularną formą ekspresji poetyckiej w Maroku. Wiersze śpiewane są w dialektalnym języku arabskim, a czasem hebrajskim. Towarzyszy im muzyka grana na tradycyjnych instrumentach, w szczególności na lutni, skrzypcach, rebabie i małych bębnach. Popularne tematy obejmują miłość, radość życia, piękno ludzi, przyrodę, modlitwę religijną i błagania, przyjemność i zabawę, gastronomię, wyimaginowane podróże, wydarzenia polityczne i kwestie społeczne. Wiersze przekazują również przesłania moralne i zachęcają do konstruktywnego dyskursu. Łącząc śpiew, teatr, metaforę i symbolikę w przystępnym języku i świątecznej atmosferze, malhun jednoczy wszystkich Marokańczyków, niezależnie od wyznania. W przeszłości praktyka ta była przekazywana nieformalnie, poprzez praktyki z wokalistami, muzykami, transkrybentami, autorami tekstów i rzemieślnikami, którzy wykonują tradycyjne instrumenty i kostiumy. Dziś jest również przekazywana za pośrednictwem organizacji i konserwatoriów muzycznych, a także poprzez publikacje zawierające tradycyjne teksty. Lubiany i wykonywany przez ludzi wszystkich płci, malhun od wieków ma znaczący wpływ na marokańską kulturę i pamięć zbiorową. Jest wykonywany w wielu przestrzeniach, od spotkań rodzinnych po duże sale widowiskowe i festiwale malhun. Jako zbiorowa forma sztuki promuje spójność społeczną i kreatywność, służąc jednocześnie jako historyczny zapis kwestii społecznych na przestrzeni wieków.