Irak

Irackie maqam
Kraj(e) członkowski(e): Irak

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Maqam, powszechnie uznawana za najważniejszą część irackiej tradycji muzyki „klasycznej”, mieści w sobie szeroki repertuar, charakterystyczne instrumenty i konwencje wykonawcze przeznaczone dla specjalnie przygotowanych pieśniarzy i muzyków. Ten popularny gatunek jest także źródłem wielu informacji, dotyczących muzycznej historii regionu i wielowiekowych wzajemnych oddziaływań na siebie kultur krajów arabskich. Pradawny iracki gatunek maqam jest pod względem struktury i instrumentacji bardzo bliski rodzinie tradycyjnych form muzycznych, praktykowanych w Iranie, Azerbejdżanie i Uzbekistanie. Iracki maqam obejmuje liczne gatunki i podstawowe style melodyczne. Cechują go złożone, improwizowane partie wokalne, wsparte czasami akompaniamentem metrycznym i często tworzące składanki pieśni stroficznych. Zręczna improwizacja głównego wokalisty (qari’) i gra orkiestry (tszalgi) towarzyszącej mu podczas całego występu, tworzą razem intrygujący spektakl, oparty na ścisłej współzależności. Do typowych instrumentów należą: santur (rodzaj cymbałów), jawzah (czterostrunowe skrzypce), dumbak (wydający niskie tony bęben ręczny) oraz daff (małe tamburyno). Spektakle maqam mają głównie miejsce podczas prywatnych spotkań, a także w kawiarniach i teatrach. Ze względu na repertuar głęboko zakorzeniony w klasycznej i potocznej poezji arabskiej oraz charakterystyczne wokalne i instrumentalne brzmienie, maqam jest formą muzyczną najbardziej poważaną przez irackich muzyków, intelektualistów, uczonych z dziedziny literatury i muzyki, jak również przez ludzi z różnych kręgów społecznych Iraku. Dzięki swojemu bogatemu repertuarowi i charakterystycznemu stylowi interpretacji, ta forma ekspresji obejmuje dziedzictwo literatury i muzyki irackiej. Podczas gdy wiele stylów muzyki arabskiej tego regionu zaginęło lub uległo znacznym wpływom zachodnim, iracki maqam pozostał w znacznej części nienaruszony, zachowując w szczególności swoją wysoce ozdobną technikę wokalu i improwizacyjny charakter. Wciąż odnosi wielkie sukcesy, czego dowodem są liczne występy na żywo i nagrania, zarówno w Iraku jak i zagranicą.

Święto ku czci Khidra (Zielonego Proroka) i obrzęd wyrażania życzeń
Kraj(e) członkowski(e): Irak

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Co roku w lutym irackie społeczności czczą proroka noszącego imię Khidr, który według tradycji ma spełniać prośby wyznawców, zwłaszcza tych najbardziej potrzebujących. W północnym Iraku rodziny gromadzą się w ostatnich dniach miesiąca na wzgórzu, na którym, jak wierzą, niegdyś stała świątynia poświęcona Khidrowi. Ludzie ubrani w tradycyjne stroje spożywają dania specjalnie przygotowane na tę okazję. Wykonują również popularny w tamtym rejonie taniec dabke. W środkowej części kraju, członkowie społeczności zbierają się na brzegu rzeki Tygrys, w miejscu, gdzie według tradycji wznosiła się świątynia. Przynoszą cukier, sól, hennę, słodycze i gałązki mirtu. W nocy zapalają znicze unoszące się na tafli wody, które mają zapewnić spełnienie ich próśb. Jeśli płomień zgaśnie, zanim dopłynie do drugiego brzegu, wierzy się, że prośby zostaną wysłuchane. W południowym Iraku zapala się tylko jeden znicz. Jeśli płomień zgaśnie przed dotarciem na drugą stronę rzeki Tygrys, wierzący mogą wspomóc biednych, chcąc zapewnić sobie spełnienie własnych próśb. Młodsze pokolenie poznaje te zwyczaje w szkole i w rodzinie. Wspólne tradycje i poczucie tożsamości wspólnotowej przyczyniają się do budowania więzi społecznych.

Nawrouz, Novruz, Nowrouz, Nowrouz, Nawrouz, Nauryz, Nooruz, Nowruz, Navruz, Nevruz, Nowruz, Navruz
Kraj(e) członkowski(e): Afganistan / Azerbejdżan / Indie / Iran / Irak / Kazachstan / Kirgistan / Pakistan / Tadżykistan / Turcja / Turkmenistan / Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Nowy Rok jest zazwyczaj okazją do składania życzeń i czasem nadziei na nowe początki. Za początek nowego roku na terenie Afganistanu, Azerbejdżanu, Indii, Iranu, Iraku, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Tadżykistanu, Turcji, Turkmenistanu i Uzbekistanu jest uważany dzień 21 marca. Znany pod nazwą „navrouz” lub pod podobnymi nazwami w poszczególnych krajach, nowy rok oznacza dwutygodniowe obchody obejmujące różne obrzędy, uroczystości czy wydarzenia kulturalne. Zgodnie z tradycją, bliscy gromadzą się wokół stołu przystrojonego przedmiotami symbolizującymi czystość, jasność, życie i zamożność, by wspólnie spożyć świąteczny posiłek. Noszą wówczas nowe ubrania i odwiedzają krewnych, zwłaszcza starszych i sąsiadów. Podczas obchodów ludzie wzajemnie składają sobie upominki. Obdarowywane są zwłaszcza dzieci. Upominki na ogół są wyrobami rzemiosła. W czasie noworocznych uroczystości odbywają się uliczne występy muzyczne i taneczne, publiczne obrzędy z wodą i ogniem, tradycyjne pokazy sportowe i pokazy wyrobu rękodzieła. Zwyczaje te umacniają różnorodność kulturową i tolerancję, sprzyjają budowaniu pokoju i solidarności wspólnotowej. Są przekazywane przez starszych młodszemu pokoleniu, które uczy się poprzez obserwowanie i uczestnictwo.

Dobroczynność i gościnność okazywana w związku ze świętem Al-Arba'in
Kraj(e) członkowski(e): Irak

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Dobroczynność i gościnność okazywana w związku ze świętem Al -Arba'in jest tradycją społeczną praktykowaną w środkowych i południowych regionach Iraku, skąd rzesze odwiedzających i pielgrzymów wyruszają w kierunku świętego miasta Karbala. Praktyka społeczna, głęboko zakorzeniona w irackiej i arabskiej tradycji gościnności, będąca niezwykłym przejawem dobroczynności i życzliwości w postaci bezinteresownie wykonywanej pracy i mobilizacji społecznej, uważana jest za zasadniczy element tożsamości kulturowej Iraku. Każdego roku, około 20. dnia muzułmańskiego miesiąca Safar, iracka prowincja Karbala przyjmuje miliony uczestników jednej z najliczniejszych pielgrzymek religijnych na świecie. Przybysze z różnych regionów Iraku, a także z zagranicy, udają się do Sanktuarium Imama Husajna. Ogromna rzesza ludzi poświęca czas i środki dla zapewnienia pielgrzymom bezpłatnych usług na całej trasie ich wędrówki. Co najmniej dwa tygodnie przed datą święta Al-Arba'in społeczne stowarzyszenia zaczynają przygotowywać tymczasowe schronienia, a także otwierać stałe obiekty przy szlakach pielgrzymkowych, takie jak sale modlitewne, domy gościnne, stragany i punkty usługowe. Wiele osób otwiera także własne domy, oferując pielgrzymom bezpłatne noclegi. Depozytariuszami i praktykami tej tradycji są kucharze, rodziny oferujące gościnę, administracja dwóch Sanktuariów w Karbali, bezpłatni przewodnicy, ochotnicze zespoły medyczne i hojni darczyńcy.

Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z palmą daktylową
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/ Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Od wieków palma daktylowa była związana z życiem ludności krajów, które wspólnie wystąpiły z wnioskiem o wpis. Dostarczała materiału niezbędnego w kilku gałęziach rzemiosła, przy wykonywaniu licznych zawodów, pielęgnowaniu różnych tradycji, zwyczajów i praktyk społeczno-kulturalnych, a także była ważnym źródłem pożywienia. Daktylowiec jest drzewem o trwałych liściach i korzeniach, które mogą czerpać wilgoć z dużej głębokości, typowym dla klimatu suchego. Do depozytariuszy i praktyków należą właściciele plantacji daktylowców, rolnicy, którzy sadzą, pielęgnują i nawadniają palmy, rzemieślnicy, którzy wykonują tradycyjne wyroby z różnych części daktylowca, handlarze daktyli, twórcy i artyści, którzy recytują ludowe opowieści i poematy. Wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki związane z daktylowcem zaważyły na stosunku mieszkańców wyżej wymienionych krajów do ziemi, gdyż to drzewo pozwoliło im przezwyciężyć trudności, jakie napotyka się w środowisku pustynnym. Historyczne relacje łączące cały region z tym elementem kultury zaowocowały bogatym dziedzictwem, obejmującym do dziś stosowane praktyki, wiedzę i umiejętności. Rozwój na przestrzeni wieków i znaczenie kulturowe tego elementu tłumaczą, dlaczego społeczności lokalne angażują się w jego ochronę, uczestnicząc w różnych działaniach dotyczących palmy daktylowej, urządzając związane z nią obrzędy świąteczne oraz podtrzymując tradycje i zwyczaje.

Tradycyjne umiejętności rękodzielnicze i artystyczne związane z Al-Naoor
Kraj(e) członkowski(e): Irak

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Al-Naoor to drewniane koło obracające się wokół własnej osi. Zostało wymyślone jako urządzenie pozwalające na wykorzystywanie wody z Eufratu do nawadniania sąsiednich pól, tam gdzie poziom wody w rzece jest niższy. Koło o średnicy 8 do 12 metrów zbudowane jest z 24 drewnianych osi i 24 glinianych naczyń przymocowanych za pomocą lin z liści palmowych. Zainstalowane jest pionowo na kamiennych podstawach osadzonych w nurcie rzeki. Prąd rzeki obraca kołem i wtedy naczynia nabierają wodę, która przenoszona jest na szczyt konstrukcji i spływa rynnami prowadzącymi na pola uprawne. W dniu, w którym koło jest instalowane, organizowane są uroczystości ze spektaklami poetyckimi, tradycyjnym śpiewem i tańcami. Ostatnio uzyskiwana w ten sposób woda była również wykorzystywana do produkcji prądu i napędzania młynów wodnych mielących ziarna na mąkę. Al-Naoor stanowi źródło utrzymania dla wielu osób, zwłaszcza cieśli, garncarzy i konstruktorów zatrudnionych przy wykonaniu urządzenia.

Kaligrafia arabska
Kraje członkowskie: Algieria/Arabia Saudyjska/Bahrajn/Egipt/Irak/Jemen/Jordania/Kuwejt/ Liban/Maroko/Mauretania/Oman/Palestyna/Sudan/Tunezja/Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Kaligrafia arabska to artystyczna praktyka odręcznego, ozdobnego pisania alfabetem arabskim, wyrażająca harmonię, wdzięk i piękno. Pismo składa się z 28 liter alfabetu arabskiego zapisywanych kursywą, z prawej do lewej strony. Sztukę kaligrafii opanowuje się poprzez naukę formalną lub nieformalną. Pierwotnie kaligrafia służyła czytelnemu przepisywaniu tekstów, z czasem stając się sztuką związaną z islamem, stosowaną w dziełach tradycyjnych i współczesnych. Płynność zapisu w języku arabskim stwarza niezliczone możliwości, nawet w pojedynczym słowie, gdyż litery mogą być dowolnie ścieśniane i przekształcane, tworząc różne motywy. W tradycyjnych technikach stosuje się materiały naturalne, takie jak na przykład łodygi trzciny lub bambusa, służące do wykonania przyboru do pisania – qalam. Do sporządzenia tuszu używa się miodu, sadzy i szafranu. Papier wykonywany jest ręcznie i nasycany krochmalem, białkiem kurzym i ałunem. W nowoczesnej kaligrafii powszechnie stosuje się flamastry i barwniki syntetyczne, a do wykonywania kalligrafitti na murach, znakach i budynkach używa się farb w sprayu. Rzemieślnicy i projektanci posługują się kaligrafią arabską dla wzmocnienia efektu artystycznego na przykład w rzeźbie z marmuru i drewna, w hafcie i w wyrobach z metalu. Kaligrafia arabska jest szeroko stosowana w krajach arabskich i poza nimi. Sztukę tę uprawiają mężczyźni i kobiety, niezależnie od wieku. Umiejętności są przekazywane nieformalnie lub formalnie – w szkołach lub poprzez terminowanie.

Palma daktylowa, wiedza, umiejętności, tradycje i praktyki
Kraj(e) członkowski(e): Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrajn, Egipt, Irak, Jordania, Kuwejt, Mauretania, Maroko, Oman, Palestyna, Katar, Arabia Saudyjska, Tunezja i Jemen

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 roku.

Zwykle występująca na pustyni i w suchym, umiarkowanym klimacie, palma daktylowa jest wiecznie zieloną rośliną, której korzenie głęboko penetrują ziemię w poszukiwaniu wilgoci. Palmy daktylowe rosną w oazach na obszarach pustynnych o odpowiednim poziomie wody, umożliwiającym nawadnianie. Od wieków wiele populacji było związanych z palmą daktylową, sprzyjającą budowaniu cywilizacji w regionach pustynnych. Historyczny związek między regionem arabskim a palmą daktylową zaowocował bogatym dziedzictwem kulturowym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie. Obecnie społeczności, grupy i osoby zamieszkujące obszary, na których rozprzestrzeniła się palma daktylowa, nadal zachowują związane z nią praktyki, wiedzę i umiejętności. Obejmują one pielęgnację i uprawę palmy daktylowej oraz wykorzystywanie jej liści i włókien w rzemiośle tradycyjnym i w praktykach społecznych. Palma daktylowa jest opisywana w poezji i pieśniach. Od wieków związana z regionem, stanowi istotne źródło pożywienia. Ze względu na swoje wielowiekowe znaczenie dla regionu, palma daktylowa jest wysoko ceniona przez lokalne społeczności i agencje rządowe, co prowadzi do zauważalnego rozwoju jej upraw, a dzięki temu także do zwiększenia liczby nowych miejsc pracy.

Tradycyjne umiejętności rzemieślnicze oraz sztuka budowania Al-Mudhif

Kraj członkowski: Irak

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Al-Mudhif to duży łukowaty budynek wykonany z trzciny i papirusu, które naturalnie rosną na bagnach południowego Iraku. Budynek służy jako miejsce spotkań, w którym członkowie społeczności mogą wymieniać poglądy, rozwiązywać konflikty, dzielić się doświadczeniami, opowiadać historie i praktykować działania kulturalne oraz rytuały społeczne, takie jak wesela, obrzezania, ceremonie religijne i uroczystości narodowe. Al-Mudhif jest również postrzegany jako przestrzeń do przekazywania tradycyjnej wiedzy, wartości, umiejętności rzemieślniczych, norm i zwyczajów dzieciom oraz młodzieży. Jest to miejsce, w którym można powitać odwiedzających i gości z Iraku i spoza niego. Konstrukcje są budowane przez wykwalifikowanych pracowników i zarządzane przez plemiennych szejków, ale cała społeczność odgrywa rolę w tworzeniu i utrzymaniu przestrzeni, na przykład poprzez zbieranie trzciny i tkanie mat oraz dywanów, które są używane jako materace wewnątrz budynku. Tradycyjne zwyczaje i umiejętności rzemieślnicze związane z budową Al-Mudhif są przekazywane nieformalnie poprzez praktykę i udział w działaniach kulturalnych. Tradycja ta jest również przekazywana poprzez opowieści i legendy, a także poprzez publikacje i media. Ponadto niektóre organizacje pozarządowe organizują warsztaty i działania w Al-Mudhif, aby podnieść świadomość na temat ich znaczenia wśród danych społeczności.

Sztuka, umiejętności i praktyki związane z grawerowaniem na metalach (złocie, srebrze i miedzi)

Kraje członkowskie: Algieria, Egipt, Irak, Mauretania, Maroko, Palestyna, Arabia Saudyjska, Sudan, Tunezja, Jemen

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Grawerowanie na metalach takich jak złoto, srebro i miedź to wielowiekowa praktyka polegająca na ręcznym wycinaniu słów, symboli lub wzorów na powierzchniach przedmiotów dekoracyjnych, użytkowych, religijnych lub ceremonialnych. Rzemieślnik używa różnych narzędzi do ręcznego wycinania symboli, imion, wersetów Koranu, modlitw i wzorów geometrycznych na przedmiotach. Grawerunki mogą być wklęsłe (wgłębione) lub wypukłe (podwyższone) lub mogą być wynikiem połączenia różnych rodzajów metali, takich jak złoto i srebro. Ich społeczne i symboliczne znaczenie oraz funkcje różnią się w zależności od społeczności. Grawerowane przedmioty, jak biżuteria lub przedmioty gospodarstwa domowego, są często prezentowane jako tradycyjne prezenty ślubne lub używane w rytuałach religijnych i medycynie alternatywnej. Uważa się na przykład, że niektóre rodzaje metali mają właściwości lecznicze. Grawerowanie na metalach jest przekazywane w rodzinach poprzez obserwację i praktyczną naukę. Jest ono również przekazywane poprzez warsztaty organizowane między innymi przez ośrodki szkoleniowe, organizacje i uniwersytety. Publikacje, wydarzenia kulturalne i media społecznościowe dodatkowo przyczyniają się do przekazywania powiązanej wiedzy i umiejętności. Grawerowanie metali i korzystanie z grawerowanych przedmiotów, praktykowane przez osoby w każdym wieku i każdej płci, jest sposobem wyrażania tożsamości kulturowej, religijnej i geograficznej oraz statusu społeczno-ekonomicznego danych społeczności.