Ukraina

Malarstwo dekoracyjne z Petrykiwki
Kraj(e) członkowski(e): Ukraina

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2013 r.

Mieszkańcy wsi Petrykiwka w obwodzie dniepropietrowskim zdobią dekoracyjnymi malowidłami o motywach roślinnych i zwierzęcych domy, przedmioty użytku codziennego i instrumenty muzyczne. Stylizowane wzory powstają na podstawie wnikliwej obserwacji miejscowej flory i fauny. Mają one również wymowę symboliczną, np. kogut oznacza ogień i rozwój duchowy, inne ptaki – światło, harmonię i szczęście. Według ludowych wierzeń malowidła mają chronić przed nieszczęściem i chorobami. Tę tradycję pielęgnują przede wszystkim kobiety, niezależnie od wieku, a w każdej rodzinie jest co najmniej jedna taka osoba. Dzięki temu malarstwo dekoracyjne stanowi nieodłączną część życia codziennego społeczności Petrykiwki. Jego podstaw można nauczyć się począwszy od przedszkola w miejscowych szkołach wszystkich szczebli. Każde dziecko ma zatem możliwość zdobycia umiejętności i poznania symboliki elementów zdobniczych. Chętnie w arkana tej sztuki wprowadza się każdego, kto okaże zainteresowanie.

Kozackie pieśni z regionu Dniepropietrowska
Kraj(e) członkowski(e): Ukraina

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2016 r.

Kozackie pieśni z regionu Dniepropietrowska mówią o tragedii wojny i relacjach międzyludzkich. Śpiewaków dzieli się na trzy grupy: z miejscowości Krynica, Boguslawoczka i Perszocwit. Śpiewane dla przyjemności pieśni przywołują dawne dzieje. Wielu spośród pieśniarzy, mających obecnie po 70 czy nawet 80 lat, było związanych z tą tradycją przez prawie całe życie. Występy zespołowe są skupione wokół dwóch głównych wykonawców. Jeden z nich, znający słowa wszystkich pieśni, rozpoczyna występ, po czym dołącza do niego druga osoba. Wreszcie zaczynają im wtórować pozostali członkowie grupy, śpiewając w niskiej bądź średniej tonacji. W przypadku braku męskich wykonawców, zastępują ich kobiety, które starają się śpiewać niskim głosem. Śpiewacy spotykają się regularnie na próbach. Niekiedy występują bez publiczności. Tradycje związane z kozackimi pieśniami są przekazywane młodszemu pokoleniu przez osoby starsze i mające doświadczenie. Obecnie ta ciągłość może zostać przerwana, gdyż śpiewacy się starzeją, a źródeł, z których mogliby korzystać młodzi ludzie chcący poznać tradycję kozackich pieśni, jest niewiele.

Tradycje wiązane z wyrobem malowanej ceramiki w mieście Kosiw
Kraj(e) członkowski(e): Ukraina

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Tradycje związane z wyrobem malowanej ceramiki w mieście Kosiw (Kosów), w tym naczyń, przedmiotów ceremonialnych, zabawek i kafli sięga XVIII wieku, a okres największego rozkwitu osiągnęły w połowie XIX wieku. Wyroby są wytwarzane z miejscowej szarej gliny, glazurowanej białą glinką o kremowej konsystencji. Po wysuszeniu zdobi się je techniką drapania metalowym rylcem, uzyskując w ten sposób deseń o wyraźnych konturach. Następnie przedmioty te są wypalane i malowane tlenkami metali dla uzyskania tradycyjnych zielonych i żółtych barw, charakterystycznych dla tej ceramiki. Niekiedy mistrzowie garncarscy stosują także domieszkę kobaltu, jednak bardzo ostrożnie, aby nie zakłócić tradycyjnej kolorystyki. Podczas wypalania, zielony barwnik rozprzestrzenia się na powierzchni przedmiotów, tworząc efekt akwareli, zwykle nazywany „łzami”. Cechą wyróżniającą tę ceramikę jest jej metaforyczne wzornictwo, nawiązujące do historii, życia, folkloru, wierzeń i zwyczajów Hucułów oraz otaczającego ich świata roślin i zwierząt. Ceramika jest używana w życiu codziennym i ma wartość zarówno praktyczną, jak i artystyczną. Mistrzowie garncarscy pracują w warsztatach rodzinnych lub małych manufakturach, a praktyka rzemieślnicza stanowi wyznacznik tożsamości i przynależności do społeczności lokalnej. Wydział Ceramiki Artystycznej Wyższej Szkoły Sztuk Stosowanych i Dekoracyjnych w mieście Kosiw zapewnia ciągłość pokoleń mistrzów i depozytariuszy, przyjmując na siebie także szczególną odpowiedzialność za podtrzymanie żywotności tego elementu dziedzictwa i zachowanie tradycyjnego cyklu technologicznego, na który składają się koła garncarskie, glina jako tworzywo, narzędzia i piece garncarskie.

Ornek, wzornictwo Tatarów krymskich i związana z nim wiedza
Kraj(e) członkowskie: Ukraina

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Ornek to ukraińska symbolika wykorzystywana obecnie w hafciarstwie, tkactwie, garncarstwie, jubilerstwie, snycerstwie, malarstwie na szkle i malarstwie ściennym. Symbole służą tworzeniu narracji. Tatarzy krymscy dobrze znają wymowę symboli i często zamawiają u rękodzielników wyroby z wzorami mającymi określone znaczenie. Ornamenty geometryczne są stosowane przede wszystkim w tkactwie, a motywy roślinne w pozostałych rodzajach rzemiosła oraz w sztuce, także w dziedzinach, którymi tradycyjnie Tatarzy krymscy się nie zajmowali, takich jak malarstwo na szkle, malarstwo ścienne i malarstwo na płótnie. Do powszechnie stosowanych motywów należą rośliny i drzewa, symbolizujące kobiety i mężczyzn w różnym wieku. Ogółem istnieje około 35 symboli, z których każdy ma unikalne znaczenie i określone konotacje. Na przykład róża oznacza kobietę zamężną, topola lub cyprys – dorosłego mężczyznę, tulipan – młodzieńca, migdał – kobietę niezamężną lub dziewczynę. Goździk symbolizuje starszą osobę, mądrość i doświadczenie życiowe. Symbolice roślinnej zawsze towarzyszy unikalna paleta barw i łączenie motywów: tulipan wewnątrz róży oznacza miłość lub związek mężczyzny i kobiety. Wiele symboli pełni funkcje talizmanów. Wiedza i umiejętności związane z tym elementem dziedzictwa są przekazywane przez biegłych w swym kunszcie rękodzielników, w rodzinie lub społeczności, w okolicznościach nieformalnych, takich jak nauka sztuki haftu, a także w ramach formalnej edukacji, na przykład na uczelniach wyższych.

Kultura związana z przyrządzaniem barszczu ukraińskiego
Kraj(e) członkowskie: Ukraina

Wpis na podstawie art. 17.3 w dniu 1 lipca 2022 r. na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony

Barszcz ukraiński jest tradycyjną potrawą przyrządzaną na bazie bulionu i buraków ćwikłowych, buraków cukrowych lub zakwasu buraczanego. Można go przyrządzać na wiele sposobów. Na praktykę związaną z niematerialnym dziedzictwem kulturowym składa się przepis, techniki kulinarne i okazje, z których barszcz jest podawany. Gotuje się go w dużym garnku lub rondlu i serwuje na ogół z pieczywem przyprawionym czosnkiem. Zazwyczaj przyrządzaniem barszczu zajmują się kobiety, ale na co dzień gotują go również mężczyźni. Potrawa jest znana od kilku stuleci, a związane z nią tradycje są przekazywane w rodzinie od najmłodszych lat. Barszczem częstuje się gości. Podawany z rozmaitych okazji, gromadzi przy wspólnym stole osoby w różnym wieku, różnej płci i z różnych środowisk. Nazwa potrawy występuje w praktykach obrzędowych, jak na przykład na Podolu, gdzie trzeci dzień po weselu zachował nazwę „do nevitsky – na borshch” (do synowej – na barszcz). Barszcz opiewają opowieści, pieśni ludowe i przysłowia. Jest postrzegany jako symbol stylu życia i wyznacznik tożsamości. Pielęgnowanie tradycji jest jednak zakłócone z różnych powodów od czasu wybuchu konfliktu zbrojnego w lutym 2022 r. Mieszkańcy opuszczają swoje domy, ulega rozerwaniu kontekst kulturowy spotkań wokół wspólnego stołu. Ucierpiało również środowisko naturalne i tradycyjna uprawa roli, co ogranicza dostęp do lokalnych produktów rolnych, takich jak warzywa potrzebne do ugotowania barszczu. Mimo trudności, społeczność całej Ukrainy zjednoczyła się wokół tego elementu dziedzictwa.