Niemcy

Idea i praktyki związane z kooperatywami
Kraj(e) członkowski(e): Niemcy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Za kooperatywę uznaje się zrzeszenie ochotników, którzy działają w sferze socjalnej, kulturowej i gospodarczej w celu poprawienia warunków życia lokalnej społeczności, zmierzenia się ze wspólnymi wyzwaniami i promowania pozytywnych zmian. Opierając się na zasadzie subsydiarności, która stawia odpowiedzialność osobistą ponad działaniami państwowymi, kooperatywy dają możliwość tworzenia innowacyjnych rozwiązań. Powstają dzięki temu, że członkowie uznają podobne wartości i mają te same interesy. Wachlarz propozycji rozwiązywania problemów jest bardzo szeroki, od tworzenia nowych miejsc pracy, po dostosowywanie przestrzeni miejskiej do potrzeb starszych ludzi czy projekty dotyczące energii odnawialnej. Każdy może przystąpić do kooperatywy i nabyć w niej udziały, zapewniając sobie w przyszłości wpływ na podejmowane decyzje. System daje rolnikom, rzemieślnikom czy przedsiębiorcom możliwość zaciągania niskooprocentowanych pożyczek. Obecnie prawie jedna czwarta Niemców, w tym 90 procent piekarzy i 75 procent rzeźników, jest zrzeszonych w kooperatywach. Niektóre ze stowarzyszeń zostały założone specjalnie z myślą o zdobywaniu doświadczenia przez studentów. Wiedza oraz umiejętności związane z działaniem kooperatywy są przekazywane przez same organizacje, uczelnie wyższe i wiele instytucji, takich jak: Deutscher Genossenschafts und Raiffeisenverband, Akademie Deutscher Genossenschaften, Deutsche Hermann-Schulze-Delitzsch-Gesellschaft czy Deutsche Friedrich-Wilhelm-Raiffeisen-Gesellschaft.

Sokolnictwo, żywe dziedzictwo człowieka
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska / Austria / Belgia / Czechy / Francja / Hiszpania / Katar / Kazachstan / Republika Korei / Mongolia / Maroko / Niemcy / Pakistan / Portugalia / Syria / Węgry / Włochy / Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Sokolnictwo, które pierwotnie służyło jako sposób zdobywania pożywienia, zmieniało się z upływem czasu. Obecnie jest bardziej związane z ochroną środowiska i dziedzictwa kulturowego, a co więcej, przyczynia się do wzrostu zaangażowania społecznego w ramach danej społeczności i poza nią. Pielęgnując własne tradycje i przestrzegając zasad etycznych, sokolnicy szkolą i hodują ptaki drapieżne, w tym orły i jastrzębie, tworząc bliskie więzi ze zwierzęciem. Praktyka występująca w wielu krajach na świecie różni się pod pewnymi względami, m.in. jeśli chodzi o stosowany sprzęt. Pomimo to metody pozostają podobne. Sokolnicy są grupą ludzi, którzy są w stanie podróżować tygodniami, zajmując się jedynie szkoleniem, a wieczorami dzieląc się wrażeniami z minionego dnia. Uważają, że sokolnictwo pozwala im na poznawanie przeszłości i nawiązywanie do niej. Dotyczy to głównie społeczności, dla których sokolnictwo stanowi jedną z niewielu więzi z ich środowiskiem naturalnym i tradycyjną kulturą. Wiedza oraz umiejętności są przekazywane przez członków rodziny jako międzypokoleniowy zwyczaj. Dokonuje się to poprzez doradztwo, praktyki i szkolenia w szkołach lub w specjalnych klubach. W niektórych krajach należy zdać formalny egzamin, aby zostać sokolnikiem. Spotkania i uroczystości dają uczestnikom możliwość dzielenia się wiedzą, zapewniają podnoszenie świadomości i promowanie różnorodności.

Wyrób organów i muzyka organowa
Kraj(e) członkowskie: Niemcy
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Wyrób organów i gra na tym instrumencie to tradycja, która od wieków kształtuje krajobraz muzyczny i ma wpływ na wytwarzanie instrumentów muzycznych w Niemczech. Wyrób organów i muzyka organowa ściśle się ze sobą łączą: każdy instrument jest jedyny w swoim rodzaju, gdyż musi być w całości przystosowany do danej przestrzeni architektonicznej. Wiedza i specjalistyczne umiejętności potrzebne do pielęgnowania tego elementu dziedzictwa łączyły na przestrzeni dziejów współpracujących ze sobą rzemieślników, kompozytorów i muzyków. Przekazywane są na ogół w sposób nieformalny i stanowią ważny wyznacznik tożsamości środowiskowej. Międzykulturowa ze swej natury muzyka organowa stanowi uniwersalny język sprzyjający porozumieniu na gruncie różnych religii. Muzyka organowa na ogół towarzyszy nabożeństwom, ale jest także grana na koncertach i w czasie współczesnych imprez muzycznych. Rozbrzmiewa z okazji wydarzeń, które mają umacniać tożsamość wspólnotową. W Niemczech działa 400 zakładów średniej wielkości oraz kilka większych rodzinnych warsztatów, które zapewniają trwanie i przekazywanie tego elementu dziedzictwa. Wykształcenie można zdobywać w zakładach kształcenia zawodowego i na uniwersytetach. Doświadczenia praktycznego uczniowie nabywają w warsztatach, w których powstają organy, a wiedza i umiejętności przekazywane są w bezpośredniej relacji nauczyciel – uczeń. Ochronie tego elementu dziedzictwa sprzyja również kształcenie na uniwersytetach i w akademiach muzycznych oraz konferencje i prezentacje w mediach.

Tkanina drukowana (Blaudruck/Modrotisk/Kékfestés/Modrotlač): wytwarzanie tkaniny drukowanej za pomocą klocka drukarskiego i barwnika indygo
Kraj(e) członkowski(e): Austria/Czechy/ Niemcy/ Słowacja/Węgry

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Blaudruck/Modrotisk/Kékfestés/Modrotlač, co, tłumaczone dosłownie, oznacza niebieski druk lub niebieską farbę, odnosi się do technologii pokrywania tkaniny gęstą, nieprzepuszczalną masą, a następnie malowania jej barwnikiem indygo. Pasta uniemożliwia przenikanie barwnika do tkaniny w miejscach, w których nakładany jest ozdobny wzór, dzięki czemu, w trakcie procesu barwienia pozostaje on biały. Nakładanie wzoru na tkaninę odbywa się za pomocą ręcznie rzeźbionych klocków, niekiedy liczących sobie 300 lat, zawierających motywy regionalne, religijne lub nawiązujące do flory i fauny danego regionu, a więc mające bezpośrednie odniesienia do lokalnej kultury. Tradycyjne barwienie indygo nie ogranicza się jednak do drukowania wzoru. Na proces wytwarzania tkaniny drukowanej składa się kilka etapów: przygotowanie surowców i przędzenie, tkanie i wykończanie materiału, drukowanie wzorów i barwienie tkaniny. Obecnie, firmy trudniące się tą produkcją, to głównie małe warsztaty, od pokoleń w rękach tej samej rodziny. W każdym warsztacie, w proces wytwarzania tkaniny zaangażowanych jest wielu członków rodziny, z których każdy, niezależnie od płci, uczestniczy we wszystkich fazach produkcji. Związana z nią specjalistyczna wiedza, zapisana w starych, sięgających XIX wieku dziennikach, także pozostaje w rękach prywatnych i przekazywana jest z pokolenia na pokolenie głównie metodą praktyki. Depozytariusze tej tradycji czują silne emocjonalne więzi z wytwarzanymi produktami, a sam element dziedzictwa uosabia poczucie dumy z uczestnictwa w wielowiekowej rodzinnej tradycji.

Techniki rzemieślnicze i zwyczajowe funkcje „strzech budowlanych” (Bauhütten), tworzonych podczas budowy katedr w Europie: know-how, przekaz tradycji, rozwój wiedzy i innowacji
Kraj(e) członkowski(e): Niemcy/Austria/Francja/Norwegia/Szwajcaria

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w 2020 r.

Strzechy budowlane pojawiły się w średniowieczu jako organizacje zrzeszające rzemieślników różnych specjalności (stolarzy, kamieniarzy, cieśli, kowali), pracujących wspólnie przy budowach europejskich katedr. Podobnie jak wówczas, dzisiaj również są to organizacje skupiające wykonawców z różnych dziedzin, którzy ściśle ze sobą współpracują. Termin Bauhüttenwesen w języku niemieckim odnosi się zarówno do sieci strzech budowlanych, zajmujących się wznoszeniem lub renowacją budynków, jak i do samego warsztatu jako miejsca pracy. Od schyłku średniowiecza strzechy tworzyły ponadregionalną sieć, wykraczającą poza granice jednego kraju. Do dziś przechowują one umiejętności i tradycyjne zwyczaje oraz praktyki swoich zawodów, a także bogactwo wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie, zarówno ustnie, jak i pisemnie. W obliczu postępującego niedoboru umiejętności technicznych oraz w dobie rosnącej mechanizacji i optymalizacji kosztów, strzechy budowlane, utworzone lub przywrócone do życia w XIX i XX wieku, stały się instytucjami, które zachowują, przekazują i rozwijają tradycyjne techniki i know-how w dziedzinie budownictwa. Ich zaangażowanie w ochronę i promowanie żywego dziedzictwa poprzez kształtowanie świadomości społecznej, działania informacyjne i komunikacyjne oraz ścisłą współpracę z interesariuszami z różnych dziedzin: polityki, kościoła, ochrony zabytków, biznesu i nauki, można uznać za przykład uniwersalny, do zastosowania na całym świecie, również w innych dziedzinach i w odmiennych kontekstach. Dzięki przyjętemu tu systemowi organizacji i praktycznych szkoleń zawodowych prowadzonych na miejscu, strzechy budowlane uznać można za rozwiązanie modelowe dla wszystkich typów budów, zarówno w zakresie wznoszenia budynków, jak i ich późniejszej konserwacji.

Wykonywanie tańca nowoczesnego w Niemczech
Kraj(e) członkowski(e): Niemcy

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.

Taniec nowoczesny jest fizyczną formą wyrazu różniącą się od tańca klasycznego cy baletu. Tańczący starają się wyrażać realistycznie własne emocje i doświadczenia, a nie odtwarzać przyjęte figury taneczne. Tańczy się samemu lub w niewielkiej grupie. Nie ma przy tym znaczenia wiek, pozycja społeczna, pochodzenie, kondycja fizyczna czy płeć. Tańca nowoczesnego w Niemczech można się nauczyć od innych wykonawców, choreografów i nauczycieli, będących w różnym wieku i uczących różnych stylów tanecznych. Nauka obejmuje rytmikę oraz programy dla dzieci i młodzieży realizowane w szkołach państwowych i ośrodkach kultury. Wspólnoty taneczne oferują kursy i warsztaty w szkołach tańca, a także programy edukacyjne i studyjne dla dorosłych. Taniec nowoczesny, stanowiący wieloaspektową formę działalności kulturalnej i będący narzędziem upodmiotowienia, daje poczucie przynależności, umacnia więzi między ludźmi i jest zakorzeniony w lokalności. Ze społecznego punktu widzenia jest postrzegany jako źródło spójności, sprzyjające integracji i włączeniu społecznemu, zwłaszcza w odniesieniu do grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, takich jak niepełnosprawni i osoby starsze. Taniec nowoczesny wyzwala ekspresję cielesną i emocjonalną, co ma dobroczynny wpływ na zdrowie.

Flisactwo
Kraj(e) członkowski(e): Austria, Czechy, Hiszpania, Łotwa, Niemcy i Polska
(koordynator: Polska)

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2022 r.

Flisactwo w Austrii, Czechach, Hiszpanii, na Łotwie, w Niemczech i Polsce wywodzi się ze Średniowiecza, kiedy to spławiano drewno oraz przewożono na tratwach towary i ludzi, wykorzystując naturalny nurt wody. Niegdyś flisacy udający się w odległe miejsca spędzali na tratwach całe tygodnie, razem mieszkając i pracując. Zrodziła się w ten sposób społeczność flisacka, która dzieliła wspólne wartości, a także wyróżniała się posiadaniem wiedzy, umiejętności i znajomości technik potrzebnych do budowania tratw i żeglugi. Tradycje flisackie przekazywano z pokolenia na pokolenie. Silnemu zakorzenieniu tradycji sprzyjała ważna rola przekazu ustnego, uczenie się przez obserwację i ich nieprzerwane pielęgnowanie. Są obecne nadal zwłaszcza dzięki obozom młodzieżowym, działalności lokalnych szkół, festiwalom i warsztatom. Tratw, które mogą liczyć do 600 metrów długości, 50 metrów szerokości i 2 metrów wysokości używa się dzisiaj głównie do żeglugi rzecznej. Buduje się je w taki sam sposób jak dawniej. Specjalnie dobiera się drewno, pnie są spychane do rzeki i łączone w tratwy. Flisactwo sprzyja współdziałaniu w grupie oraz zacieśnianiu więzi społecznych w ramach danej społeczności i między społecznościami flisackimi. Obecnie flisactwo jest otwarte dla wszystkich, niezależnie od wieku, płci czy środowiska społecznego i kulturalnego. Ochrona wody i ekosystemów, a także zrównoważone wykorzystanie drewna są głęboko zakorzenione w praktykowaniu flisactwa. Systematyczne dzielenie się doświadczeniami wzbogaca istniejące dziedzictwo, sprzyja umacnianiu wspólnych wartości i wymianie kulturalnej ponad granicami.

Tradycyjne nawadnianie: wiedza, technika i organizacja

Kraje członkowskie: Austria, Belgia, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Holandia, Szwajcaria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Tradycyjne nawadnianie wykorzystuje grawitację i ręcznie wykonane konstrukcje, takie jak kanały i rowy, do dystrybucji wody z naturalnych punktów zbierania wody (takich jak źródła, strumienie i lodowce) na pola uprawne. Praktycy wybierają określone dni i przedziały czasowe, aby ręcznie przekierować wodę, a rozpoczęciu lub zakończeniu sezonu nawadniania często towarzyszą spotkania towarzyskie i uroczystości. Tradycyjne nawadnianie wymaga dogłębnego zrozumienia naturalnego krajobrazu, przepływu wody i warunków pogodowych, a także ścisłej współpracy między osobami odpowiedzialnymi za dystrybucję wody (takimi jak rolnicy i właściciele gruntów) a innymi osobami zaangażowanymi w utrzymanie struktur fizycznych (jak spółdzielnie wodne i władze lokalne). Praktyka jest zazwyczaj przekazywana młodszym pokoleniom w sposób nieformalny, poprzez obserwację i szkolenia prowadzone przez doświadczonych członków, chociaż spółdzielnie, stowarzyszenia, naukowcy i instytucje również odgrywają ważną rolę w przekazywaniu wiedzy. Dla praktyków tradycyjne nawadnianie i związane z nim wielowiekowe systemy kanałów są silnymi wyznacznikami tożsamości. Praktyka jest powiązana z określonym słownictwem, a wymagana wiedza (jak zrozumienie wpływu cyklu księżycowego na przepływ wody i umiejętności związane z obróbką drewna) może być stosowana w innych aspektach życia jej depozytariuszy i otaczających społeczności.

Wiedza, rzemiosło i umiejętności w zakresie ręcznej produkcji szkła

Kraje członkowskie: Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Węgry, Hiszpania

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Tradycyjna ręczna produkcja szkła obejmuje kształtowanie i dekorowanie szkła na gorąco i na zimno w celu wytworzenia pustych w środku szklanych przedmiotów, szkła płaskiego i szkła koronowego. Charakteryzuje się wysokim stopniem kunsztu nieodłącznie związanego z pracą i silnymi wartościami zespołowymi ze względu na potrzebę poszanowania poprzednich etapów wykonywanych przez innych producentów szkła. Większość praktyków pracuje w małych lub średnich hutach szkła lub studiach. Każda huta opracowuje techniki unikalne dla swojego katalogu i swojej charakterystyki. Podobnie, każdy praktyk rozwija swój własny styl, nawet jeśli tworzy identyczne elementy. Produkcja w tradycyjnych hutach szkła opiera się na podziale zadań, a hutnicy tradycyjnie pracują w zespołach zgodnie ze swoją specjalizacją. Praca indywidualna jest również powszechna, szczególnie w technikach na zimno i przy tworzeniu biżuterii. Wiedza i umiejętności związane z ręczną produkcją szkła są przekazywane w rodzinach lub poprzez praktyki w hutach szkła. Praktyka jest również przekazywana poprzez formalne szkolenia - w szkołach zawodowych, liceach, szkołach wyższych i na uniwersytetach. Cechy charakterystyczne ręcznej produkcji szkła generują silne poczucie przynależności, szacunku i solidarności wśród praktyków. Wielowiekowa praktyka ukształtowała również specyficzną terminologię, kulturę świąteczną i funkcje religijne, które do dziś zachowują ważne znaczenie kulturowe i społeczne.

Położnictwo: wiedza, umiejętności i praktyki

Kraje członkowskie: Kolumbia, Cypr, Niemcy, Kirgistan, Luksemburg, Nigeria, Słowenia, Togo

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Położne są towarzyszkami i osobami wspierającymi kobiety w ciąży i ich rodziny przed, w trakcie i po porodzie. Przez cały okres ciąży położne składają wizyty domowe, udzielają wskazówek i zapewniają opiekę oraz prowadzą zajęcia przygotowujące do porodu i wzmacniające konkretne umiejętności. Przyczyniają się do ochrony podstawowych praw człowieka, przekazując swoją wiedzę matkom i rodzinom. Położnictwo opiera się na praktykach opartych na dowodach naukowych oraz na tradycyjnej wiedzy, umiejętnościach i technikach. Różni się w zależności od kontekstu społecznego, kulturowego i naturalnego różnych społeczności i krajów, a czasami obejmuje wiedzę z zakresu medycyny tradycyjnej oraz roślin leczniczych i ziół. Położnictwo wiąże się również z określonymi praktykami kulturowymi, słownictwem, uroczystościami i rytuałami. Powiązane umiejętności i wiedza były chronione, rozwijane i przekazywane przez praktykujące społeczności od pokoleń, zwłaszcza w ramach sieci kobiet. Tradycyjna wiedza na temat położnictwa gromadzona jest poprzez bezpośrednie doświadczenie, obserwację i interakcję z ludzkim ciałem. Jest ona przekazywana poprzez ustne instrukcje, obserwację, uczestnictwo i wymianę rówieśniczą. W wielu krajach praktyka położnictwa wymaga również certyfikacji, a powiązana wiedza i umiejętności są przekazywane w ramach edukacji formalnej, takiej jak kształcenie akademickie oparte na programach nauczania - niektóre z nich są zgodne ze standardami ustanowionymi przez Międzynarodową Konfederację Położnych.