Malta

Ftira, sztuka kulinarna i kultura związana z maltańskim pieczywem na zakwasie
Kraj(e) członkowski(e): Malta

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Ftira, sztuka kulinarna i wytwarzanie/wyrób płaskich chlebków na zakwasie jest kluczową częścią dziedzictwa kulturowego mieszkańców archipelagu maltańskiego. Chleb ftira ma grubą skórkę, a w środku jasny miąższ o lekkiej konsystencji z dużymi, nieregularnymi pęcherzykami (otwarty miękisz). Jest bardziej płaski niż inne maltańskie pieczywo i wymaga też wyższej temperatury pieczenia. Przekrojony na pół chlebek jest wypełniany typowymi śródziemnomorskimi składnikami, takimi jak oliwa z oliwek, pomidory, tuńczyk, kapary i oliwki. Nadzienie może się zmieniać w zależności od pory roku lub kulinarnej inwencji konsumentów. Nazwa tego elementu niematerialnego dziedzictwa kulturowego, pochodząca od arabskiego słowa fatir, oznaczającego „przaśny chleb”, odzwierciedla ciągłość wielowiekowej wymiany kulturowej charakterystycznej dla maltańskiej historii. Chociaż produkcja innych rodzajów pieczywa została w tym kraju zmechanizowana, do ręcznego przygotowania ftiry nadal potrzebni są wysoko wykwalifikowani mistrzowie piekarscy. Swoją wiedzę przekazują uczniom metodami opartymi na obserwacji i praktyce. Umiejętności związane z tym elementem dziedzictwa przekazywane są obecnie również poprzez programy szkoleń zawodowych. Praktyki i wiedza związane z przygotowywaniem nadzienia do ftiry przekazywane są nieformalnie w rodzinach lub za pośrednictwem sieci społecznościowych i blogów kulinarnych. Spożycie/Jedzenie nadziewanej ftiry jako przystawki lub kanapki jest powszechną praktyką Maltańczyków, która wzmacnia ich poczucie wspólnej tożsamości. Dla wielu osób, w tym z grup marginalizowanych, rozpoczęcie praktyki w zawodzie piekarniczym stanowi szansę na poprawę ich życiowej sytuacji czy pozycji społecznej, zaś organizowane cyklicznie przez ośrodki edukacyjne „Dni ftiry”, pomagają w promocji zdrowego odżywiania wśród uczniów.

L-Ghana, tradycje związane z maltańskimi pieśniami ludowymi
Kraj(e) członkowski(e): Malta

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Nazwa L-Għana (wymawiana ‘ana’) odnosi się do trzech rodzajów maltańskich rymowanych pieśni ludowych. Pierwszy z nich, ’quick-wit ’għana to improwizowany pojedynek między parą lub dwiema parami wokalistów. Śpiewacy rywalizują ze sobą na argumenty i cięte riposty w formie rymowanych, dowcipnych, kwiecistych i spontanicznych wypowiedzi, śpiewanych w rytm przyjemnych melodii. Forma ta jest najczęściej praktykowana przez mężczyzn. ’Factual’ għana to długi, narracyjny poemat śpiewany solo zazwyczaj z pamięci na temat ważnych lokalnych wydarzeń obecnych w pamięci zbiorowej. ‘Bormla’ għana to proste liryczne pieśni śpiewane z wykorzystaniem szerokiej skali głosu, w szczególnym stylu wokalnym, w którym pojedyncza sylaba jest śpiewana na kilku następujących po sobie nutach. Niegdyś ten trzeci rodzaj pieśni był śpiewany przez kobiety, ale dzisiaj stracił na popularności w porównaniu ze stylem ‘quick-wit’ wykonywanym głównie przez mężczyzn. Występy są organizowane przez cały rok publicznie i prywatnie, a także w czasie festiwali na świeżym powietrzu i podczas uroczystości. Między wykonawcami i publicznością wytwarza się przyjacielska więź oparta na wymianie żartów i odwoływaniu się do wspólnych doświadczeń, co wzmacnia poczucie wspólnej historii i tożsamości. Ghana jest integralną częścią kultury maltańskiej, o żywotnym znaczeniu dla pielęgnowania i rozwoju unikalnego semickiego języka maltańskiego, w którym widoczne są wpływy arabskie, włoskie i angielskie.

Maltańska wiejska fiesta, doroczne święto społeczności lokalnej

Kraj członkowski: Malta

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Festa jest wydarzeniem religijnym organizowanym corocznie w parafiach wiejskich na Malcie i Gozo. Główny sezon festa na Malcie rozpoczyna się pod koniec kwietnia i trwa do początku października, z wieloma wydarzeniami odbywającymi się w różnych wioskach. Wolontariusze danej społeczności przygotowują festę przez cały rok, a samo wydarzenie trwa zazwyczaj tydzień. Ostatniego dnia figura [religijna] jest niesiona w procesji prowadzonej przez duchownych, w towarzystwie członków parafii i orkiestr marszowych. Tygodnie festa obejmują koncerty, przemarsze zespołów, pokazy fajerwerków i bicie dzwonów. Typowe potrawy festa, takie jak nugat [zastygły syrop na bazie miodu, z dodatkiem orzechów lub migdałów], sprzedawane są na ulicznych straganach. Praktyka jest przekazywana nieformalnie poprzez uczestnictwo w przygotowaniach i wydarzeniach. Na przykład młodzież uczy się historii i pieśni o wiosce i jej świętych postaciach oraz jak uczestniczyć w festa, biorąc udział w wydarzeniach społeczności. Niektóre parafie organizują festę dla dzieci w połączeniu z kościołem, a dzieci niosą mniejszy posąg przez miasto. Pomimo coraz większej sekularyzacji, festa pozostaje ważną częścią dziedzictwa kulturowego w maltańskich wioskach, jednocząc rodziny, osoby z zewnątrz i lokalne społeczności w świętowaniu popularnej religijności i lokalnej tożsamości.