Francja
Pochód olbrzymów i smoków
Kraj(e) członkowski(e): Belgia/Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)
Pochód olbrzymów i smoków ma charakter ludowych korowodów lub procesji religijnych. Wpisuje się w oryginalną tradycję uroczystości miejskich, które pojawiły się w XVI wieku. Współcześnie organizowane są w niektórych miastach belgijskich (np. Ath, Bruksela, Dendermonde, Mechelen, Mons) i francuskich (np. Cassel, Douai, Pézenas, Tarascon), określając w pewnym stopniu poczucie ich własnej tożsamości. Biorące udział w pochodzie olbrzymy i smoki mierzą do 9 metrów wysokości i ważą do 350 kilogramów. Kukły są bardzo różnorodne i przedstawiają mitycznych bohaterów, postacie historyczne, biblijne albo legendarne, zwierzęta, reprezentantów różnych rzemiosł oraz współczesne lokalne osobistości. I tak np. św. Jerzy walczący ze smokiem występuje w Mons, koń Bayard z legendy o Karolu Wielkim w Dendernonde, a popularne postacie Reuze Papa i Reuze Maman, paradują w Cassel. Pochody różnią się zależnie od miasta, w którym są organizowane, ale łączy je jedna zasada – każdy odbywa się według dokładnie określonego rytuału, a figura olbrzyma jest często związana z historią, legendą lub wydarzeniem z życia miasta. Olbrzymy i smoki ożywają również podczas innych uroczystości, ponieważ każdy z nich ma co najmniej raz w roku własne święto, w którym gra główną rolę. Gigantyczne podobizny niesione są przez jedną lub dwie osoby ukryte wewnątrz kukły. Postacie odgrywają historyczne sceny i tańczą na ulicach przy akompaniamencie fanfar. Towarzyszą im mieszkańcy przebrani w specjalne kostiumy, a za nimi podąża reszta uczestników pochodu. W przygotowaniach do święta pomaga wiele osób, a budowa olbrzymiej kukły i jej stała konserwacja wymagają tygodni pracy oraz fachowej wiedzy.
© 2008 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Paghjella, świecka i liturgiczna tradycja śpiewu wielogłosowego na Korsyce
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2009 r.
Paghjella – korsykański męski śpiew wielogłosowy – opiera się na trzech głosach, które wykonywane są w określonym porządku: segonda to głos prowadzący i rozpoczynający pieśń, po nim następuje bassu jako głos towarzyszący (najniższy) oraz terza (najwyższy) pełniący rolę ornamentacyjną. Śpiewający korzystają w pełni z działania efektu echa i śpiewają a capella w kilku językach: korsykańskim, sardyńskim, łacińskim i greckim. Śpiewy, zarówno świeckie jak i liturgiczne, wykonywane są podczas świąt rodzinnych i religijnych, jako część mszy, a także w barach i na wiejskich placach, czy podczas targów i dożynek. Pieśni przekazywane są ustnie, głównie poprzez obserwowanie, wsłuchiwanie się, powtarzanie i coraz głębsze poznawanie pieśni i technik śpiewu, począwszy od posługi ministranckiej, aż po udział w męskich chórach kościelnych. Mimo wysiłku mieszkańców paghjella z wolna zanika, głównie z powodu migracji młodych ludzi z Korsyki i stopniowego ubożenia repertuaru tradycyjnych pieśni.
©2009 tłumaczenia na język polski: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Sztuka tkania gobelinów z Aubusson
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.
W Aubusson i innych miejscowościach leżących w regionie Creuse w centralnej Francji wciąż praktykowana jest wielowiekowa tradycja tkacka. W warsztatach Aubusson produkowane były głównie duże gobeliny ścienne, ale także kilimy oraz tkaniny obiciowe na meble. Punktem wyjścia jest obraz (szkic) przygotowany na papierze. Gobeliny tkane są ręcznie na krośnie poziomym, przy użyciu ręcznie farbowanych włókien. Dodatkowym utrudnieniem jest to, że artysta tka wzór widząc jedynie jego rewers. Wyprodukowanie gobelinu zabierało dużo czasu i było niezwykle kosztowne. Tkaniny z Aubusson były tak wysoko cenione w świecie, że termin ten funkcjonuje w wielu językach jako synonim gobelinów najwyższej jakości. Dziś w ich produkcję zaangażowane są trzy warsztaty tkackie w Aubusson i Felletin oraz kilkunastu samodzielnych artystów tkaczy.
©2009 tłumaczenia na język polski: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Tradycja muzyczna Maloya
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.
Maloya jest mieszanką muzyki, pieśni i tańców, charakterystyczną dla mieszkańców wyspy Réunion (terytorium zamorskiego Francji na Oceanie Indyjskim). Zrodziła się z kultury niewolników z Afryki i Madagaskaru, przywiezionych na wyspę do pracy na plantacjach trzciny cukrowej, a z czasem została zaadoptowana przez wszystkich mieszkańców wyspy. Pierwotnie miała formę muzycznego dialogu między solistą a chórem, któremu towarzyszyła gra na instrumentach perkusyjnych. Współcześnie maloya przybiera wiele form i rozwija się zarówno w warstwie tekstowej, jak i instrumentalnej. Wykonywana jest na scenie przez zawodowych muzyków i amatorów, zawiera w sobie elementy muzyki rockowej, reggae i jazzu. Pierwotnie pieśni i muzyka były odbiciem dawnych kultów przodków, z czasem stały się wyrazem żalu nad ciężkim losem ludzi zmuszonych do niewolniczej pracy, a od mniej więcej trzydziestu ostatnich lat maloya stała się ważnym elementem tożsamości kulturowej wszystkich mieszkańców wyspy. Maloya towarzyszy każdemu wydarzeniu kulturalnemu, politycznemu i społecznemu na wyspie, stając się tym samym elementem walki o prawa polityczne. Tradycja ta podtrzymywana jest przez ponad 300 działających na wyspie zespołów, w tym artystów o światowej sławie, jest także nauczana w miejscowym konserwatorium.
©2009 tłumaczenia na język polski: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Znakowanie we francuskiej tradycji ciesielskiej
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.
Sztuka znakowania elementów drewnianej budowli stoi w opozycji do współczesnej standardyzacji i przyznaje twórczą rolę budowniczemu. Obejmuje używane we Francji od XIII wieku znaki graficzne, które pozwalają na projektowanie z największą precyzją rzeczywistych wymiarów budowli, sprawdzenie miejsc łączenia drewnianych elementów i określenie cech drewna użytego w poszczególnych częściach. Jest to odrębna dziedzina wiedzy, której nie można nabyć studiując architekturę. Dzięki tej wiedzy budowniczy może przewidzieć i sprawdzić przed wzniesieniem budowli, czy wszystkie elementy konstrukcji będą do siebie dobrze dopasowane. Cieśle, którzy są zrzeszeni w cechach mistrzowskich, mają świadomość symbolicznego znaczenia tej sztuki, której tajniki wciąż są pilnie strzeżone. Sztuka ta odgrywa ważną rolę w systemie wartości np. Compagnons du Tour de France. Młodzi adepci tej sztuki zdobywają wiedzę w kilkudziesięciu ośrodkach szkoleniowych, cechach rzemieślniczych i przedsiębiorstwach.
©2009 tłumaczenia na język polski: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Sokolnictwo
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska/Austria (od 2012 r.)/Belgia/Czechy/Francja/Hiszpania/Katar/Maroko/Mongolia/Republika Korei/Syria/Węgry/Zjednoczone Emiraty Arabskie
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.
Sokolnictwo jest tradycyjną formą działalności, polegającą na hodowaniu i układaniu sokołów i innych ptaków drapieżnych do polowania na zwierzynę w jej naturalnym środowisku. Początkowo sokolnictwo było nastawione na zdobywanie pożywienia, ale obecnie jest bardziej związane z duchem koleżeństwa i wspólnie podejmowanych działań. Jest zajęciem uprawianym głównie wzdłuż szlaków i korytarzy migracyjnych ptaków. Zajmują się nim osoby w różnym wieku, amatorsko lub zawodowo. Sokolnicy nawiązują bliską relację z podopiecznymi: aby sokoła wyhodować, wyszkolić, wytresować i nauczyć latania potrzebne jest silne zaangażowanie emocjonalne. Sokolnictwo jest przekazywane z pokolenia na pokolenia jako tradycja kulturowa w rozmaity sposób, w tym poprzez naukę, przysposobienie w rodzinie czy bardziej formalne szkolenie w klubach. Na przykład w Mongolii, Maroku, Katarze, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratach Arabskich sokolnicy zabierają na pustynię swoje dzieci i uczą je, jak oswajać ptaki. Sokolników pochodzących z różnych krajów łączą wspólne wartości, tradycje i praktyki podobne na całym świecie, w tym zwłaszcza metody szkolenia ptaków, sposób zajmowania się nimi i nawiązywania więzi emocjonalnej, a także wykorzystywany sprzęt. W związku z sokolnictwem powstało szersze dziedzictwo kulturowe, które obejmuje stroje, tradycje kulinarne, śpiew, muzykę, poezję, tańce oraz zwyczaje pielęgnowane przez społeczności i kluby, które zajmują się sokolnictwem.
©2010 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Compagnonnage, system nauki zawodu
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.
Compagnonnage stanowi unikalny sposób organizacji kształcenia w zawodach związanych z kamieniarstwem, ciesielstwem, kowalstwem, rymarstwem, tkactwem, jak również w tych, które związane są z żywnością (piekarzy, kucharzy, itp.). Oryginalność tego systemu polega na łączeniu różnorodnych metod i procesów zdobywania wiedzy. Składają się na niego: wyjazdy w kraju i za granicę (etap nauki zwany Tour de France), obrzędy inicjacji zawodowej, nauka szkolna, poznawanie obyczajów i technik. Ruch obejmuje ok. 45 tysięcy osób, które należą do trzech grup compagnons. Młodzi ludzie począwszy od 16 roku życia, którzy chcą uczyć się danego zawodu lub rozwijać umiejętności, mogą ubiegać się o przyjęcie do wspólnoty cechowej. Nauka trwa średnio pięć lat. Aby móc nabytą wiedzę przekazywać, uczeń musi wykazać się kunsztem mistrzowskim, wykonując pracę, którą sprawdzają i oceniają jego towarzysze cechowi.
©2010 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Francuska tradycja biesiadna
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.
Uroczyste spotkania przy stole są we Francji tradycją związaną z obchodami ważnych momentów w życiu człowieka i wspólnoty – narodzin, ślubów, rocznic, sukcesów czy powrotów po długiej nieobecności. W czasie okolicznościowego przyjęcia współbiesiadnicy cieszą się „dobrym jedzeniem” i „dobrym piciem” w rozumieniu sztuki kulinarnej. Do ważnych elementów tego zwyczaju należy staranny dobór dań, wyszukane przepisy, zakup produktów wysokiej jakości, najlepiej miejscowych o dobrze zharmonizowanych smakach, dobór odpowiednich win do różnych dań, udekorowanie stołu oraz zachowanie przy stole właściwe dla degustacji potraw i napitków. Przyjęcie powinno odbywać się według stałego schematu – aperitif, kolejno co najmniej cztery dania: przystawka, ryby lub mięso z warzywami, sery i deser, a na koniec digestif (ziołowy trunek na trawienie). Osoby uznawane za znawców sztuki kulinarnej pielęgnują tę tradycję i czuwają nad jej przekazywaniem, zwłaszcza młodemu pokoleniu, drogą ustną lub na piśmie. Spotkania wokół stołu sprzyjają zacieśnianiu więzi rodzinnych i przyjacielskich, a w szerszej perspektywie umacniają więzi społeczne.
©2010 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Point d’Alençon, koronka igłowa
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.
Point d’Alençon to rzadka technika wykonywania koronki igłowej, związana z miastem Alençon w Normandii, w północno-zachodniej Francji. Jej wyjątkowość polega na wymaganym wysokim poziomie kwalifikacji i bardzo długim czasie wykonywania – jeden centymetr kwadratowy powstaje w ciągu 7 godzin. Praca podzielona jest na kilka etapów: naszkicowanie i zaznaczenie wzoru na pergaminie, stworzenie zarysu wzoru i tła z siateczki, połączenie motywów, cieniowanie, zdobienie wzorami i wykonanie haftu dla nadania wypukłości. Następnie odrywa się koronkę od papieru za pomocą brzytwy, przycina nitki i wygładza, używając do tego szczypców kraba. Opanowanie tej techniki wymaga od 7 do 10 lat, a swoją wiedzę i umiejętności koronczarki przekazują wyłącznie ustnie i metodą praktycznej nauki. Ażurowe koronki służą do celów dekoracyjnych, świeckich i religijnych.
©2010 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Francuska tradycja jeździecka
Kraj(e) członkowskie: Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2011 r.
Francuska tradycja jeździecka jest sztuką jazdy konnej, w której szczególne znaczenie ma relacja między człowiekiem i zwierzęciem. Podstawowe zasady i proces edukowania konia cechuje brak przemocy i przymusu oraz uwzględnianie przez człowieka potrzeby i nastroju konia. Wnikliwej znajomości zwierzęcia (jego fizjologii, psychologii, anatomii) i natury ludzkiej (sfery emocjonalnej i fizycznej), dopełnia nastawienie jeźdźca, który łączy umiejętności techniczne z szacunkiem dla konia; co stanowi klucz do osiągnięcia „lekkości” jazdy. Jeździectwo uprawiane jest w całej Francji (oraz w innych krajach), ale najsłynniejsza jest Czarna Kadra z Saumur (Cadre Noir de Saumur), która powstała w ramach Państwowej Szkoły Jeździeckiej. Region Saumur jest miejscem, w którym rozwijają się zawody związane z jeździectwem, jest tam wielu instruktorów, hodowców koni, rzemieślników (siodlarzy i szewców), weterynarzy i kowali. Częste występy publiczne i gale organizowane przez Cadre Noir de Saumur przyczyniają się do budowania wizerunku francuskiej szkoły jeździeckiej.
©2011 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Fest Noz – bretoński zwyczaj wspólnego świętowania
Kraj(e) członkowskie: Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.
Fest Noz to wspólne świętowanie z tradycyjnymi bretońskimi tańcami, którym towarzyszy śpiew lub muzyka instrumentalna. Silny bretoński ruch kulturowy zachował zwyczaj, który pozostał żywy i stale się odnawia dzięki istnieniu kilkuset odmian tradycyjnych tańców i tysięcy melodii. Co roku odbywa się około stu zgromadzeń, z udziałem nawet do kilku tysięcy muzyków i tancerzy. Dla Fest Noz charakterystyczne jest poczucie wspólnoty osób, które razem śpiewają, grają i tańczą, a także zróżnicowanie środowiskowe i pokoleniowe uczestników oraz otwartość na innych, coułatwia integrację społeczną nowo przybyłych mieszkańców. Tradycja przekazywana jest dzięki uczestnictwu, obserwowaniu i naśladownictwu, a setki pasjonatów zajmują się inwentaryzowaniem repertuaru i wprowadzaniem nowych form przekazu. Fest Noz jest zwyczajem głęboko odzwierciedlającym tożsamość i ciągłość kultury bretońskiej.
© 2012 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Procesje z relikwiarzami w regionie Limousin
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2013 r.
W Limousin, w centralnym regionie Francji, co siedem lat odbywają się ceremonie i procesje towarzyszące oddawaniu czci relikwiom świętych katolickich, które przechowywane są w tamtejszych kościołach. Cieszące się poparciem władz lokalnych miast i wsi uroczystości przyciągają tłumy. Mieszkańcy gromadzą się, by oglądać procesje z relikwiarzami., w których niesione są sztandary i idą osoby w historycznych strojach. Wystawianie relikwii jest lokalną tradycją, a mieszkańcy regionu uważają się za jej spadkobierców, niezależnie od tego, czy są czy nie są chrześcijanami. Poszczególne bractwa i komitety organizacyjne uczestniczą aktywnie w przygotowaniach do uroczystości, które rozpoczynają się już rok wcześniej. Zaangażowani są w nie liczni rzemieślnicy, przedstawiciele duchowieństwa, radni, stowarzyszenia charytatywne i wolontariusze, a także chóry, orkiestry i zespoły muzyczne. Działania takie sprzyjają zacieśnianiu więzi społecznych, a uroczystości integrują ludność napływową z miejscową społecznością.
© 2013 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Gwoka: muzyka, śpiew, taniec i zwyczaje reprezentatywne dla tożsamości Gwadelupy
Kraj(e) członkowskie: Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.
Gwoka jest sztuką uprawianą przez wszystkie grupy etniczne i religijne na Gwadelupie. Łączy w sobie śpiew responsorialny w gwadelupiańskiej odmianie języka kreolskiego, rytmy wybijane na bębnach ka i taniec. Tradycyjna forma gwoka obejmuje te trzy formy wyrazu, pozostawiając pole dla indywidualnej improwizacji. Uczestnicy i publiczność stają w kręgu, do którego wchodzą kolejno solista i tancerze, ustawiając się na wprost bębnów. Publiczność klaszcze i śpiewa refren intonowany przez solistę. Kilkanaście tysięcy osób regularnie uprawia sztukę gwoka podczas popularnych plenerowych wieczorów, kiedy ujawniają się indywidualne talenty. Praktyka i umiejętności związane z wytwarzaniem bębnów ka przekazywane są w sposób nieformalny, w kręgu rodziny i przyjaciół, ale również coraz częściej w ramach formalnej nauki, w warsztatach i w szkołach tradycyjnej muzyki i tańca. Gwoka to jeden z najbardziej emblematycznych przejawów kultury społeczeństwa Gwadelupy, który w formach uwspółcześnionych posługuje się nowoczesnymi wzorcami muzycznymi, choreograficznymi i wokalnymi. Gwoka towarzyszy wydarzeniom życia codziennego, a także obchodom świąt, wydarzeniom kulturalnym i świeckim. Wzmacnia poczucie tożsamości i wartości całej zbiorowości, przyczyniając się do budowania indywidualnej dumy, nawiązując do idei wspólnotowości, godności i oporu przeciw zniewoleniu.
© 2014 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Obchody święta ognia w Pirenejach
Kraj(e) członkowski(e): Andora/Francja/Hiszpania
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2015 r.
Co roku w noc przesilenia letniego w Pirenejach odbywa się obchody święta ognia. Po zapadnięciu zmierzchu, mieszkańcy miasteczek i wiosek schodzą z gór niosąc płonące pochodnie, od których zapala się stosy zbudowane w tradycyjny sposób z drewna i kory, a niekiedy z odpowiednio przysposobionego pnia drzewa. Wspólne obchody zacieśniają więzi społeczne i umacniają poczucie przynależności, tożsamości i ciągłości tradycji. Schodzenie z gór to szczególny moment w życiu młodych ludzi, traktowany jako przejście od okresu dojrzewania do dorosłości. Role są przypisane do konkretnych osób: w niektórych miejscowościach kapłan błogosławi i rozapala ogień, w innych to mer rozpala stos. Jeszcze gdzie indziej sprowadzenie orszaku z gór i rozpalenie stosu należy do mężczyzny, który się niedawno ożenił. Obchodom święta towarzyszy śpiewanie ludowych pieśni. Często na schodzących z gór mężczyzn czekają niezamężne dziewczęta z winem i słodkimi wypiekami. W godzinach porannych ludzie zbierają żar i popiół z wypalonych stosów i zanoszą do siebie dla zapewnienia pomyślności swoim domostwom. Zwyczaj ten, głęboko zakorzeniony w tradycjach lokalnych, jest podtrzymywany dzięki zaangażowaniu miejscowych stowarzyszeń i instytucji. Jego żywotność zapewnia mu jednak przede wszystkim przekazywanie tradycji w rodzinie.
© 2015 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Karnawał w Granville
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.
Karnawał w Granville trwa cztery dni i jest obchodzony przed Ostatkami przez mieszkańców miasta i okolicznych gmin. Obchody rozpoczynają się wręczeniem kluczy do miasta przez mera Królowi Karnawału, mającemu postać kukły z papier mâché, po czym następuje parada ruchomych platform karnawałowych, której towarzyszą fanfary. Przygotowywaniem parady przez pół roku zajmuje się około dwóch i pół tysiąca osób. Wykonują one czterdzieści platform, których tematyką są, przedstawione w sposób humorystyczny, aktualne wydarzenia, postacie polityków i celebrytów. Każda z tych osób należy do komitetu organizacyjnego, reprezentującego daną dzielnicę, grupę przyjaciół, zespół pracowników czy daną rodzinę. Własne platformy przygotowują służby miejskie, które wspierają logistycznie organizację wydarzenia. W czasie karnawału są organizowane bale dla różnych grup wiekowych oraz bitwa na konfetti na placu przed merostwem. Ostatniego dnia obchodów odbywa się tzw. “noc intryg”, w czasie której uczestnicy w strojach karnawałowych przekomarzają się z bliskimi lub bezkarnie dokonują porachunków. Na zakończenie Król Karnawału jest osądzany i spalony w porcie. Co roku, w karnawale w Granville bierze udział około stu tysięcy widzów. Obchody przyczyniają się do jedności wspólnoty i dają poczucie przynależności do lokalnej społeczności. Wiedza o karnawale jest przekazywana w rodzinie i przez komitety organizacyjne.
© 2016 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Umiejętności związane z wyrobem perfum w Pays de Grasse: uprawa roślin, przetwarzanie naturalnych surowców i sztuka komponowania perfum
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.
Umiejętności związane z wyrobem perfum w Pays de Grasse obejmują trzy różne aspekty: uprawę roślin aromatycznych, wiedzę na temat naturalnych materiałów i ich przetwarzania oraz sztukę komponowania perfum. W działania te zaangażowana jest znaczna liczba grup i społeczności, wchodzących w skład Association du Patrimoine Vivant du Pays de Grasse (Stowarzyszenie Żywego Dziedzictwa Regionu Grasse). Tradycja uprawy roślin aromatycznych, używanych do wyrobu perfum oraz tworzenia mieszanek zapachowych, która w Pays de Grasse datuje się co najmniej od szesnastego wieku, długo rozwijała się jako dziedzina rzemiosła podległa garbarstwu. Uprawa roślin aromatycznych wiąże się z wielką liczbą umiejętności i rozległą wiedzą na temat między innymi przyrody, gleby, pogody, biologii, fizjologii roślin i prac ogrodniczych, a także konkretnych technik, takich jak metody ekstrakcji chemicznej i destylacji hydraulicznej. Techniki stosowane w Grasse są wypracowywane i ulepszane przez samych mieszkańców tego regionu. Jednakże oprócz umiejętności technicznych potrzebna jest tu także wyobraźnia, pamięć i kreatywność. Wyrób perfum sprzyja zacieśnianiu się więzi społecznych i jest też ważnym źródłem pracy sezonowej. Związana z nim wiedza specjalistyczna przekazywana jest na ogół nieformalnie, w drodze długiego procesu nauki, który w większości przypadków ma miejsce w samych perfumeriach. W ostatnim czasie rośnie jednak zainteresowanie standardyzacją nauczania tego zawodu poprzez nadanie mu charakteru formalnej edukacji.
© 2018 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Sztuka budowania suchego muru
Kraje członkowskie: Chorwacja/Cypr/Francja/Grecja/Hiszpania/Słowenia/Szwajcaria/Włochy
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.
Sztuka budowania suchego muru polega na wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy i umiejętności potrzebnych do układania muru z kamieni, bez użycia zaprawy czy jakichkolwiek innych materiałów, poza czasami suchą ziemią. Kamienne konstrukcje rozmieszczone są na większości obszarów wiejskich, szczególnie na terenach stromych, zarówno w miejscach zamieszkałych, jak i poza nimi. Nie są też rzadkością w miastach. Stabilność konstrukcji zapewnia staranny dobór i rozmieszczenie kamieni, zaś powszechnie obecne struktury suchego muru przyczyniły się do kształtowania krajobrazu oraz różnorodnych form mieszkalnictwa, gospodarki ziemią i hodowli. Konstrukcje takie są żywym świadectwem metod i sposobów organizacji pracy i życia codziennego, stosowanych od prehistorii po dzień dzisiejszy, z wykorzystaniem naturalnych surowców i zasobów ludzkich. Odgrywają także istotną rolę w zapobieganiu powstawania osuwisk, lawin i powodzi, a także w przeciwstawianiu się erozji i pustynnieniu gruntów, ochronie różnorodności biologicznej i w tworzeniu odpowiednich warunków klimatycznych dla rolnictwa. Depozytariuszami i praktykami tej tradycji są społeczności wiejskie, w których jest ona głęboko zakorzeniona, a także profesjonaliści z branży budowlanej. Konstrukcje suchego muru wznoszone są zawsze w doskonałej harmonii ze środowiskiem, a stosowana technika jest przykładem zrównoważonych relacji między ludźmi i naturą. Wiedza i umiejętności związane ze wznoszeniem suchego muru są przekazywane głównie drogą praktyki, dostosowanej każdorazowo do warunków naturalnych danego miejsca.
© 2018 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Alpinizm
Kraj(e) członkowski(e): Francja/Włochy/Szwajcaria
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.
Alpinizm jest sztuką wspinania się na ścianach skalnych i zdobywania szczytów w wysokich górach lub na lodowcach. Do uprawiania go potrzebne są właściwe kwalifikacje fizyczne, techniczne i intelektualne. W czasie wspinaczki stosuje się odpowiednio przystosowane techniki oraz specjalne materiały i sprzęt, taki jak czekan i klamry. Tę tradycyjną formę sportu cechuje kultura społeczna, łącząca w sobie znajomość środowiska wysokogórskiego, historię praktykowania alpinizmu i związanych z nim wartości oraz specyficzne umiejętności. Alpinizm wymaga znajomości środowiska naturalnego, zmiennych warunków klimatycznych i potencjalnych zagrożeń. Opiera się również na przesłankach estetycznych, gdyż alpiniści przywiązują wagę do elegancji ruchów podczas wspinaczki, do podziwiania krajobrazów i doświadczania poczucia jedności z otoczeniem przyrodniczym. Praktykowaniu alpinizmu przyświecają zasady etyczne, oparte na osobistym zaangażowaniu każdego alpinisty, który nie pozostawia po sobie śladów na środowisku i niesie pomoc pozostałym uczestnikom wyprawy. Symbolizowany przez linę duch zespołu jest również ważnym wymiarem mentalności alpinisty. Większość alpinistów należy do klubów alpejskich, które popularyzują na całym świecie praktyki związane z tą dziedziną aktywności. Kluby organizują spotkania, dostarczają informacji praktycznych i biorą udział w przedsięwzięciach wydawniczych, szerząc kulturę alpinizmu. Od XX wieku kluby alpejskie wszystkich trzech krajów pielęgnują więzi przyjaźni, często organizując dwustronne lub trójstronne spotkania na różnych szczeblach.
© 2019 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Yole z Martyniki: od budowy do praktyki żeglowania: modelowy przykład ochrony dziedzictwa
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2020 r.
Znane na Martynice od kilku wieków yole odzwierciedla znaczenie tradycyjnych łodzi w historii regionu Karaibów. Yole to lekka, szybka łódź o zwężającym się kadłubie i płytkim zanurzeniu, pływająca pod jednym lub dwoma żaglami. Aby zachować równowagę łodzi, członkowie załogi podróżują siedząc na długich, ruchomych żerdziach wystających poza kadłub nad wodę. Wymaga to od nich dużej zwinności, sprawności fizycznej, refleksu i doskonałej koordynacji ruchów. Yole mają różne kształty, dostosowane do ich przeznaczenia i obszaru geograficznego, po/na ?którym mają żeglować. Yole z Martyniki, wykorzystywane przez miejscowych rybaków, jest dostosowane do specyficznych warunków panujących na wybrzeżach tej wyspy. W latach 50. i 60. XX wieku inne typy łodzi, budowane z kompozytów i wyposażone w silniki, stopniowo wyparły tradycyjne yole. Wobec perspektywy zniknięcia tych łodzi, tak głęboko związanych z historią i społeczeństwem Martyniki, spontanicznie rozwinął się ruch na rzecz ich ochrony. Zapoczątkowały go wyścigi łodzi yole organizowane przez samych rybaków. Z biegiem lat, program ochrony tej tradycji był stopniowo rozbudowywany i obecnie cieszy się wsparciem licznych stowarzyszeń i i jest przedmiotem umów partnerskich. Zaowocowało to szeregiem dobrych praktyk. Główne cele stworzonego programu ochrony to: zachowanie know-how lokalnych budowniczych łodzi, przekaz wiedzy na temat żeglarstwa, wzmocnienie więzi między osobami praktykującymi pływanie na yole a lokalną społecznością oraz zawiązanie federacji potrafiącej organizować istotne/znaczące wydarzenia związane z ochroną tej formy dziedzictwa.
© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Sztuka muzyczna waltornistów – technika instrumentalna związana ze śpiewem, kontrolą oddechu, vibrato, rezonansem przestrzennym i wspólnotowością
Kraj(e) członkowski(e): Francja/Belgia/Luksemburg/Włochy
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.
Na tradycyjną sztukę waltornistów składa się cały zestaw wiedzy i technik związanych z opanowaniem gry na instrumencie, jak również z kontrolą oddechu, vibrato, rezonansem przestrzennym i poczuciem wspólnoty. Ton, czystość i precyzja dźwięków generowanych przez róg zależy od umiejętności oddechowych muzyka, a technika gry na instrumencie opiera się na jego umiejętności kontrolowania własnego ciała. Barwa dźwięków waltorni jest czysta i przenikliwa, szczególnie w odniesieniu do tonów wysokich, a jej zakres dźwiękowy oparty jest na naturalnym rezonansie z bogatymi harmoniami. Dwunastodźwiękowy zakres instrumentu pozwala tworzyć kompozycje ze śpiewaną melodią, z towarzyszeniem drugiego głosu i zharmonizowaną z partyturą basową. Śpiew będący integralną częścią muzyki wykonywanej na waltorni sprawia, że gra na tym instrumencie sprzyja spójności społecznej i koleżeństwu. Gra na waltorni to sztuka performatywna, otwarta na rozwijanie kreatywności i praktykowana przy świątecznych okazjach. Waltorniści, których łączy zamiłowanie do tego gatunku muzyki, wywodzą się z różnego rodzaju środowisk społeczno-kulturalnych i ta różnorodność jest obecnie jednym z istotnych aspektów tego elementu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Tradycyjna metoda nauki gry na walatorni polega na naśladownictwie i ustnym przekazywaniu odpowiedniej wiedzy i technik. Współcześnie jednak instrumentaliści rzadko uczą się samodzielnie, najczęściej zdobywają umiejętności w szkołach muzycznych. Repertuar dla tego instrumentu jest rozwijany i wzbogacany o nowe, dynamiczne utwory nieprzerwanie od XVII wieku. Głęboko zakorzenione poczucie przynależności praktyków tego elementu dziedzictwa do wspólnoty kulturowej wynika z ciągłości wykonywania wspólnego repertuaru, co przyczynia się do rozwoju dialogu międzynarodowego i międzykulturowego.
© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Kunszt zegarmistrzostwa mechanicznego i mechaniki artystycznej
Kraj(e) członkowski(e): Szwajcaria/Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.
Na kunszt zegarmistrzostwa mechanicznego i mechaniki artystycznej składają się wiedza teoretyczna i praktyczne umiejętności z zakresu nauki, techniki i sztuki, wykorzystywane do tworzenia obiektów zegarmistrzowskich, służących do mierzenia i wskazywania czasu (zegarków, zegarów wahadłowych –stojących i wiszących, chronometrów), automatów artystycznych i mechanicznych androidów, rzeźb i obrazów animowanych, pozytywek. Wszystkie te techniczne i artystyczne obiekty wyposażone są w mechaniczne urządzenie, które generuje ruch lub emituje dźwięki. Choć na ogół ukryte, mechanizmy mogą być również widoczne, co wpływa na estetykę i poetycki wymiar obiektów. W regionie Łuku Jurajskiego ten rodzaj rzemiosła artystycznego rozwija się szczególnie dynamicznie, dzięki obecności prężnych firm zatrudniających wysoko wykwalifikowanych rzemieślników, którym oferuje się wszechstronne szkolenia zawodowe i stałe możliwości doskonalenia warsztatu.` Historycznie, w tradycję rozwoju zegarmistrzostwa mechanicznego zaangażowane były całe rodziny, prowadząc własne praktyki przygotowania do zawodu, wypracowując własne metody nauczania i tworząc sieci rodzinnych i zawodowych powiązań. Chociaż obecnie zdobywanie wiedzy teoretycznej i praktycznej związanej z tym elementem niematerialnego dziedzictwa kulturowego rozpoczyna się zwykle w szkołach zawodowych, praktycy mogą dzielić się nimi za pośrednictwem blogów, forów i materiałów publikowanych online, jak również drogą wspólnych otwartych projektów edukacyjnych. Pełniąc istotną funkcję ekonomiczną, tradycja ta miała także wpływ na kształtowanie architektury, urbanistyki, krajobrazu miejskiego i codziennej rzeczywistości społecznej regionów, w których się rozwijała. Sztuka mechanicznego zegarmistrzostwa i mechaniki artystycznej stała się także przekaźnikiem szeregu wartości, takich jak staranność, rzetelność i wysoka jakość wykonywanej pracy, punktualność, wytrwałość, kreatywność i cierpliwość, a nieustanne poszukiwanie doskonałości i – wpisany w ten element dziedzictwa – niematerialny aspekt pomiaru czasu nadają tej tradycji silny wymiar filozoficzny.
© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Techniki rzemieślnicze i zwyczajowe funkcje „strzech budowlanych” (Bauhütten), tworzonych podczas budowy katedr w Europie: know-how, przekaz tradycji, rozwój wiedzy i innowacji
Kraj(e) członkowski(e): Niemcy/Austria/Francja/Norwegia/Szwajcaria
Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w 2020 r.
Strzechy budowlane pojawiły się w średniowieczu jako organizacje zrzeszające rzemieślników różnych specjalności (stolarzy, kamieniarzy, cieśli, kowali), pracujących wspólnie przy budowach europejskich katedr. Podobnie jak wówczas, dzisiaj również są to organizacje skupiające wykonawców z różnych dziedzin, którzy ściśle ze sobą współpracują. Termin Bauhüttenwesen w języku niemieckim odnosi się zarówno do sieci strzech budowlanych, zajmujących się wznoszeniem lub renowacją budynków, jak i do samego warsztatu jako miejsca pracy. Od schyłku średniowiecza strzechy tworzyły ponadregionalną sieć, wykraczającą poza granice jednego kraju. Do dziś przechowują one umiejętności i tradycyjne zwyczaje oraz praktyki swoich zawodów, a także bogactwo wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie, zarówno ustnie, jak i pisemnie. W obliczu postępującego niedoboru umiejętności technicznych oraz w dobie rosnącej mechanizacji i optymalizacji kosztów, strzechy budowlane, utworzone lub przywrócone do życia w XIX i XX wieku, stały się instytucjami, które zachowują, przekazują i rozwijają tradycyjne techniki i know-how w dziedzinie budownictwa. Ich zaangażowanie w ochronę i promowanie żywego dziedzictwa poprzez kształtowanie świadomości społecznej, działania informacyjne i komunikacyjne oraz ścisłą współpracę z interesariuszami z różnych dziedzin: polityki, kościoła, ochrony zabytków, biznesu i nauki, można uznać za przykład uniwersalny, do zastosowania na całym świecie, również w innych dziedzinach i w odmiennych kontekstach. Dzięki przyjętemu tu systemowi organizacji i praktycznych szkoleń zawodowych prowadzonych na miejscu, strzechy budowlane uznać można za rozwiązanie modelowe dla wszystkich typów budów, zarówno w zakresie wznoszenia budynków, jak i ich późniejszej konserwacji.
© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Sztuka produkcji szklanych korali
Kraj(e) członkowski(e): Włochy/Francja
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.
Sztuka produkcji szklanych korali wymaga dużej wiedzy specjalistycznej oraz opanowania materii (szkła) i żywiołu (ognia). Oprócz wiedzy, na sztukę tego rękodzieła składa się szereg wspólnych praktyk, specyficzne procedury i zastosowanie tradycyjnych narzędzi, a także ściśle określone kolejne etapy produkcji. We Włoszech, efektem dwóch różnych technik produkcyjnych są: /korale luminescencyjne wytwarzane za pomocą opalarki / palnika lutowniczego oraz korale da canna, powstające w wyniku cięcia, zmiękczania i polerowania wydrążonego pręta szklanego. We Francji koraliki wypełnione w środku wykonuje się za pomocą palnika, a dzięki obracaniu gorącego szkła i grawitacji formowane są one w kuliste kształty. Puste w środku koraliki są wytwarzane na trzpieniu lub przez dmuchanie wydrążonego szklanego pręta. Bardziej skomplikowana produkcja znanych w obu krajach koralików murrines (pochodzących z Bliskiego Wschodu, a rozsławionych później przez artystów z weneckiego Murano), polega na tworzeniu wielokolorowych szklanych prętów i montowaniu ich na gorąco wokół specjalnego rdzenia. Koraliki są następnie dekorowane i używane na wiele sposobów. W obu krajach praktyka ta jest przekazywana głównie w sposób nieformalny w warsztatach, w których praktykanci nabywają umiejętności rękodzielniczych poprzez obserwację, eksperymentowanie i praktyki pod nadzorem wykwalifikowanych rzemieślników. Ten element niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest również przekazywany drogą edukacji formalnej prowadzonej w ośrodkach edukacji zawodowej. Wyroby ze szklanych koralików są zwykle wręczane jako prezenty z okazji uroczystości rodzinnych i towarzyskich. Sama praktyka sprzyja także kontaktom i budowaniu więzi społecznych, promując jednocześnie sztukę sprawności manualnej i wysokiej klasy rzemiosła. Depozytariusze odnajdują się w poczuciu wspólnej tożsamości kulturowej, istniejącej m.in. dzięki wspólnym przestrzeniom społecznym i doświadczeniom.
© 2020 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Tocatì, wspólny program ochrony gier i sportów tradycyjnych
Kraj(e) członkowski(e): Włochy, Belgia, Chorwacja, Cypr, Francja
Program wybrany do Rejestru dobrych praktyk ochrony w 2022 roku
We wspólnej trosce o zachowanie gier i sportów tradycyjnych we Włoszech, Belgii, Chorwacji, na Cyprze i we Francji, w wyniku skoordynowanych zabiegów, stowarzyszenie pn. Associazione Giochi Antichi zainicjowało projekt Tocatì („teraz twoja kolej”), będący zarazem festiwalem i platformą zrzeszającą wspólnoty, grupy i osoby uprawiające gry tradycyjne. Tocatì nadaje grom i sportom tradycyjnym wartość niematerialnego dziedzictwa kulturowego, mobilizuje tysiące graczy, wolontariuszy, amatorów i ludzi mediów. Głównym miejscem realizacji projektu jest atrakcyjna turystycznie otwarta przestrzeń miejska, która pozwala na nieograniczony dostęp publiczności, eksponowanie wartości niematerialnego dziedzictwa kulturowego i uświadamianie zagrożeń, na jakie jest ono narażone. Program koncentruje się na pięciu głównych celach: stworzeniu płaszczyzny wymiany między depozytariuszami i instytucjami; ustanowieniu procesu wyodrębniania, dokumentowania i czynnego monitorowania gier i sportów tradycyjnych; upowszechnianiu wiedzy o grach i sportach tradycyjnych w nauczaniu formalnym i nieformalnym; dążeniu do upodmiotowienia i ochrony zainteresowanych wspólnot, w tym w zakresie ich zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa i zarządzania przestrzenią publiczną oraz włączaniu wspólnot, grup, jednostek, instytucji i innych interesariuszy do nowatorskich inicjatyw, służących rozwojowi uprawianych dyscyplin. Cele te wyłoniono w wyniku konsultacji i spotkań w gronie przedstawicieli wspólnot na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym, co zwiększyło dynamikę programu, poszerzyło jego zakres i zasięg.
© 2022 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Święto niedźwiedzia w Pirenejach
Kraj(e) członkowski(e): Andora i Francja
Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.
Co roku pod koniec zimy w pięciu wioskach w Pirenejach, leżących na terytorium Andory i Francji, obchodzone jest święto niedźwiedzia. Młodzi mężczyźni przebrani za niedźwiedzie rozbiegają się po wiosce, usiłując pochwycić mieszkańców uczestniczących w obchodach święta, na które składają się tańce, przemowy w języku katalońskim i muzyka. Uczestniczy w nich cała społeczność, przepędzając niedźwiedzia i przyjmując widzów przybyłych z tej okazji do wioski. W każdej wiosce święto wygląda nieco inaczej, ale scenariusz pozostaje ten sam. Święto jest związane symbolicznie z końcem zimy, odradzaniem się przyrody wiosną (niedźwiedź budzi się ze snu zimowego) i relacją między człowiekiem a naturą. Po okresie spadku popularności w latach 60. XX wieku, w ciągu trzech ostatnich dekad nastąpiło stopniowe odradzanie się tradycji. Osoby w różnym wieku i z różnych środowisk angażują się w ich kultywowanie w rozmaitym stopniu, pomagając w zorganizowaniu święta, odgrywając role, śpiewając bądź uczestnicząc w pościgu. Tradycje przekazywane są przez stowarzyszenia i szkoły, w rodzinie i w gronie przyjaciół. Dzieci spontanicznie „bawią się w niedźwiedzia”. Wydarzenie świętowane od setek lat łączy tysiące ludzi z regionu katalońskiego i dla mieszkańców pięciu pirenejskich wiosek jest okazją do pielęgnowania wspólnego dziedzictwa i zaznaczania swojej przynależności do wspólnoty.
© 2022 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Umiejętności zawodowe i kultura związana z bagietką
Kraj(e) członkowski(e): Francja
Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.
Bagietka jest cieszącym się dużą popularnością rodzajem pieczywa spożywanego we Francji przez cały rok. Tradycyjny wyrób bagietki jest procesem obejmującym dozowanie i ważenie składników, wyrabianie ciasta, fermentację, porcjowanie, pozostawienie do wyrośnięcia, ręczne nadawanie kształtu, ponowną fermentację, nacinanie (każdy piekarz ma własny sposób znaczenia bagietki) i wypiekanie w piecu. W skład bagietki wchodzą tylko cztery składniki, co różni ją od innych rodzajów pieczywa. Są to: mąka, woda, sól i zakwas lub drożdże. Każdy piekarz uzyskuje z tych składników niepowtarzalny wypiek. Wyrób bagietki wymaga szczególnych umiejętności i technik. Wypieka się ją przez cały dzień w niewielkim piecu, a efekt jest różny zależnie od temperatury i wilgotności. Bagietkę spożywa się inaczej niż inne rodzaje pieczywa, jest też związana z innymi wzorcami zachowań i praktyk społecznych. Tradycja kupowania bagietki codziennie powoduje, że regularnie chodzi się do piekarni (boulangerie). Z powodu jej rozmiaru wystawiana jest do sprzedaży w specjalnych stojakach. Chrupiąca skórka i mięsisty miąższ wywołują szczególne wrażenia smakowe. Bagietka towarzyszy posiłkom spożywanym w różnych okolicznościach – w domu w gronie rodzinnym, w restauracji, w pracy, w stołówce szkolnej. Czynności związanych z wyrobem bagietki przyszły piekarz uczy się na ogół w szkole, jednoczesnie odbywając praktykę w piekarni. Ten system nauki pozwala na nabycie potrzebnej wiedzy o składnikach, używanym sprzęcie i stosowanych metodach.
© 2022 tłumaczenia na język polski: Polski Komitet ds. UNESCO
Transhumancja, sezonowy wypas zwierząt gospodarskich [Rozszerzenie]
Kraje członkowskie: Albania, Andora, Austria, Chorwacja, Francja, Grecja, Włochy, Luksemburg, Rumunia, Hiszpania
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.
Transhumancja (pasterstwo transhumacyjne) odnosi się do sezonowego przemieszczania się ludzi wraz z ich żywym inwentarzem między regionami geograficznymi lub klimatycznymi. Każdego roku, wiosną i jesienią, mężczyźni i kobiety pasterze organizują przemieszczanie tysięcy zwierząt wzdłuż tradycyjnych szlaków pasterskich. Przemieszczają się pieszo lub konno, prowadząc psy, czasem w towarzystwie swoich rodzin. Transhumancja, będąca praktyką przodków, wynika z głębokiej wiedzy o środowisku i wiąże się z praktykami społecznymi i rytuałami związanymi z opieką, hodowlą i szkoleniem zwierząt oraz zarządzaniem zasobami naturalnymi. Cały system społeczno-ekonomiczny został opracowany wokół transhumancji, od gastronomii po lokalne rękodzieło i uroczystości oznaczające początek oraz koniec sezonu. Rodziny od wielu pokoleń wprowadzają i przekazują transhumancję poprzez obserwację i praktykę. Społeczności żyjące wzdłuż szlaków transhumancji również odgrywają ważną rolę w jej przekazywaniu, na przykład poprzez świętowanie przejść między stadami i organizowanie festiwali. Praktyka ta jest również przekazywana poprzez warsztaty organizowane przez lokalne społeczności, stowarzyszenia oraz sieci pasterzy i rolników, a także przez uniwersytety i instytuty badawcze. Transhumancja przyczynia się zatem do integracji społecznej, wzmacniając tożsamość kulturową i więzi między rodzinami, społecznościami i terytoriami, jednocześnie przeciwdziałając skutkom wyludniania się obszarów wiejskich.
Wiedza, rzemiosło i umiejętności w zakresie ręcznej produkcji szkła
Kraje członkowskie: Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Węgry, Hiszpania
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.
Tradycyjna ręczna produkcja szkła obejmuje kształtowanie i dekorowanie szkła na gorąco i na zimno w celu wytworzenia pustych w środku szklanych przedmiotów, szkła płaskiego i szkła koronowego. Charakteryzuje się wysokim stopniem kunsztu nieodłącznie związanego z pracą i silnymi wartościami zespołowymi ze względu na potrzebę poszanowania poprzednich etapów wykonywanych przez innych producentów szkła. Większość praktyków pracuje w małych lub średnich hutach szkła lub studiach. Każda huta opracowuje techniki unikalne dla swojego katalogu i swojej charakterystyki. Podobnie, każdy praktyk rozwija swój własny styl, nawet jeśli tworzy identyczne elementy. Produkcja w tradycyjnych hutach szkła opiera się na podziale zadań, a hutnicy tradycyjnie pracują w zespołach zgodnie ze swoją specjalizacją. Praca indywidualna jest również powszechna, szczególnie w technikach na zimno i przy tworzeniu biżuterii. Wiedza i umiejętności związane z ręczną produkcją szkła są przekazywane w rodzinach lub poprzez praktyki w hutach szkła. Praktyka jest również przekazywana poprzez formalne szkolenia - w szkołach zawodowych, liceach, szkołach wyższych i na uniwersytetach. Cechy charakterystyczne ręcznej produkcji szkła generują silne poczucie przynależności, szacunku i solidarności wśród praktyków. Wielowiekowa praktyka ukształtowała również specyficzną terminologię, kulturę świąteczną i funkcje religijne, które do dziś zachowują ważne znaczenie kulturowe i społeczne.