Finlandia

Fińska kultura sauny
Kraj(e) członkowski(e): Finlandia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Sauna jest nieodłączną częścią życia większości mieszkańców Finlandii. Praktykowanie sauny, które ma miejsce w domach lub w miejscach publicznych, dalece wykracza poza zwykłą kąpiel. Sauna oczyszcza ciało i duszę, pozwala doświadczyć wewnętrznego spokoju. Tradycyjnie saunę uważano za miejsce święte, „świątynię natury”. U podstaw tej filozofii znajduje się löyly: duch lub para uwalniane w wyniku oblania stosu rozgrzanych kamieni wodą. Istnieją różne rodzaje sauny: elektryczne, opalane drewnem, dymne i na podczerwień. Podejścia do nich także się różnią, nie istnieje jednak żadna hierarchia nadrzędności którejś z tych form nad innymi. Tradycje sauny są powszechnie przekazywane w ramach rodziny, chociaż uniwersytety i kluby również przyczyniają się do upowszechniania wiedzy na ten temat. Jako że w Finlandii, kraju liczącym 5,5 miliona mieszkańców, istnieje 3,3 miliona saun, więc ten element dziedzictwa niematerialnego jest łatwo dostępny dla wszystkich. Tradycyjne publiczne sauny w miastach praktycznie zniknęły z końcem lat 50. ubiegłego wieku. W ostatnim czasie jednak, dzięki prywatnym inicjatywom, zaczęto budować nowe sauny publiczne.

Gra na skrzypcach w Kaustinen oraz związane z nią praktyki i środki wyrazu
Kraj(e) członkowki(e): Finlandia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Muzyka ludowa w Kaustinen jest tradycją fińską, w której skrzypce są najważniejszym, choć nie jedynym instrumentem muzycznym. To właśnie skrzypce (z towarzyszącymi im instrumentami lub same) nadają rytm tańcom czy śpiewom. Muzykę graną ze słuchu cechuje synkopowany i wyraźnie wybijany rytm, co sprawia, że łatwo do niej tańczyć. Charakterystyczny styl i technika gry znane są od ponad 250 lat. Repertuar składa się z kilkuset utworów powstałych na tym terenie. Muzyka ludowa z Kaustinen grana jest w różnych okolicznościach: w domu, w grupach zorganizowanych, podczas uroczystości i ceremonii publicznych (w tym na weselach), na koncertach i publicznych sesjach jazzowych oraz na dorocznym Festiwalu Muzyki Ludowej w Kaustinen. Muzycy często noszą tradycyjne stroje. Mieszkańcy Kaustinen i okolicznych gmin w większości uważają tę muzykę za główny aspekt ich tożsamości indywidualnej i zbiorowej, nawet jeśli sami nie grają. Muzyka wzmacnia poczucie tożsamości i zacieśnia więzi międzypokoleniowe. Znaczenie praktyki jest uwidocznione w nazewnictwie ulic i w symbolice, takiej jak na przykład wizerunek skrzypiec w herbie miasta.

Tradycje związane z nordyckimi łodziami klinkierowymi
Kraj(e) członkowski (e): Dania/ Finlandia/ Islandia/ Norwegia/ Szwecja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Nordyckie łodzie klinkierowe (o poszyciu zakładkowym) to małe, otwarte drewniane łodzie, które liczą od pięciu do dziesięciu metrów długości. Od prawie dwóch tysiącleci ludność Skandynawii (w tym ludność rdzenna – Samowie w Finlandii, Norwegii i Szwecji i grupy mniejszościowe, takie jak Kvenowie w Norwegii, Tornedalczycy w Szwecji i szwedzkojęzyczna ludność w Finlandii) stosuje te same techniki budowania łodzi. Na szkielecie ze stopki i ram wręgowych mocowane jest poszycie zakładkowe – cienkie zachodzące na siebie deszczułki łączone gwoździami, nitami lub linami. Następnie kadłub jest wzmacniany wręgami. Szkutnicy podkreślają, że zdobycie wiedzy i umiejętności związanych z budową tradycyjnych łodzi wymaga czasu. W przeszłości zazwyczaj młodzi uczyli się pod okiem mistrza i nauka trwała do dziesięciu lat. Będące symbolem dziedzictwa stref przybrzeżnych, wspólnego dla całej Skandynawii, łodzie służyły do połowu ryb, przewożenia towarów i ludzi. Obecnie wykorzystuje się je głównie podczas obchodów tradycyjnych świąt, regat i imprez sportowych, chociaż wciąż około tysiąca osób utrzymuje się wyłącznie lub częściowo z produkcji, konserwacji lub użytkowania tych łodzi. Tradycje związane z łodziami klinkierowymi obejmują praktyki społeczne. Na przykład po zbudowaniu łodzie bywają uroczyście wodowane i chrzczone, a w czasie żeglowania i wiosłowania śpiewane są tradycyjne pieśni.

Wiedza, rzemiosło i umiejętności w zakresie ręcznej produkcji szkła

Kraje członkowskie: Czechy, Finlandia, Francja, Niemcy, Węgry, Hiszpania

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Tradycyjna ręczna produkcja szkła obejmuje kształtowanie i dekorowanie szkła na gorąco i na zimno w celu wytworzenia pustych w środku szklanych przedmiotów, szkła płaskiego i szkła koronowego. Charakteryzuje się wysokim stopniem kunsztu nieodłącznie związanego z pracą i silnymi wartościami zespołowymi ze względu na potrzebę poszanowania poprzednich etapów wykonywanych przez innych producentów szkła. Większość praktyków pracuje w małych lub średnich hutach szkła lub studiach. Każda huta opracowuje techniki unikalne dla swojego katalogu i swojej charakterystyki. Podobnie, każdy praktyk rozwija swój własny styl, nawet jeśli tworzy identyczne elementy. Produkcja w tradycyjnych hutach szkła opiera się na podziale zadań, a hutnicy tradycyjnie pracują w zespołach zgodnie ze swoją specjalizacją. Praca indywidualna jest również powszechna, szczególnie w technikach na zimno i przy tworzeniu biżuterii. Wiedza i umiejętności związane z ręczną produkcją szkła są przekazywane w rodzinach lub poprzez praktyki w hutach szkła. Praktyka jest również przekazywana poprzez formalne szkolenia - w szkołach zawodowych, liceach, szkołach wyższych i na uniwersytetach. Cechy charakterystyczne ręcznej produkcji szkła generują silne poczucie przynależności, szacunku i solidarności wśród praktyków. Wielowiekowa praktyka ukształtowała również specyficzną terminologię, kulturę świąteczną i funkcje religijne, które do dziś zachowują ważne znaczenie kulturowe i społeczne.