Federacja Rosyjska

Olonkho - jakucki epos heroiczny
Kraj(e) członkowski(e): Federacja Rosyjska

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Termin „Olonkho” odnosi się do tekstów licznych jakuckich opowieści poetyckich. Gatunek ten należy do najstarszej sztuki epickiej ludów turecko - mongolskich. Jest wykonywany w Republice Sacha, na północnym wschodzie Rosji. Epos Olonkho jest najważniejszym gatunkiem poetyckim Jakucji i pełni też funkcję edukacyjną. Długość opowieści różni się: najkrótsze liczą 10-15 linii, najdłuższe do 50 000 linii. Epos opisuje przekonania Jakutów, zwyczaje i szamańskie obrzędy, jednocześnie interpretując je i wyjaśniając różne aspekty życia. Opowieści zawierające liczne legendy o czynach starożytnych booturs (wojowników), przechowują całą epicką pamięć narodu. Jako literatura przekazywana ustnie, Olonkho ma w sobie wielką siłę moralną i jednocześnie ścisłe powiązanie z tradycjami szamańskimi. Opowiadane historie rozgrywają się w okresie rozpadu społeczeństwa plemiennego i przepełnione są żywą mitologią z udziałem bóstw, duchów, złych potworów oraz różnych zwierząt i ptaków. Odzwierciedlają także społeczno - ekonomiczny styl życia małego państwa walczącego o przetrwanie w czasach politycznych represji i w nieprzychylnych warunkach klimatyczno - geograficznych. Kiedyś każda lokalna społeczność miała własnego narratora, dysponującego bogatym repertuarem opowieści i dzięki temu Olonkho krążyło w licznych wersjach. Tradycja podtrzymywana była i rozwijana w domach, gdzie stanowiła najlepszą rozrywkę podczas długich, zimowych wieczorów. Opowieści przedstawiane są w formie pieśni, zaś fragmenty opisowe i narracyjne są recytowane w szybkim tempie. Narrator musi być aktorem, utalentowanym pieśniarzem i mistrzem elokwencji, biegłym w poetycznej improwizacji. Przed drugą wojną światową znanych było ponad 400 artystów wykonujących Olonkho. Polityczne i technologiczne zmiany, które dokonały się w XX wieku w Rosji, zagroziły istnieniu epickiej tradycji Sachy. Zarówno w czasach sowieckich, jak i tuż po pierestrojce wykonywanie Olonkho było zakazane. Obecnie tradycja narracyjna zanika w wyniku szybkiej urbanizacji i upadku narodowej kultury jakuckiej, a także starzenia się pokoleń olonkhohuts. Do zamierania tej tradycji przyczyniły się także przemiany językowe, czynniki społeczne i historyczne oraz rozwój pisma, druku, radia i telewizji.

Przestrzeń kulturowa i kulturowy przekaz ustny Semejskie
Kraj(e) członkowski(e): Federacja Rosyjska

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2001)

Społeczeństwo starowierców Semejskie mieszka obecnie na odległym terenie regionu Zabajkala. Stanowi zamkniętą społeczność wyznaniową wewnątrz Rosji, posiadającą specyficzne elementy kultury i swoją własną grupową świadomość. Semejskie – „ci, którzy żyją jak rodzina” – są staroobrzędowcami, wiernymi siedemnastowiecznym ortodoksyjnym regułom. Historia społeczności Semejskie jest naznaczona represjami, prześladowaniami i wygnaniami, inspirowanymi przez kościół prawosławny po schizmie w XVII wieku, a następnie przez reżim sowiecki. Za panowania carycy Katarzyny Wielkiej osiedlili się na Syberii, gdzie żyjąc w całkowitej izolacji, zdołali zachować swoją rdzenną oryginalną kulturę i rosyjski styl życia tamtych czasów. Semejskie mówią dialektem południowo-rosyjskim z zapożyczeniami z białoruskiego, ukraińskiego i burłackiego, a ich styl życia charakteryzuje się kultem rodziny, silnymi moralnymi zasadami, tradycyjnym strojem oraz tradycyjnym, specyficznym stylem budownictwa i ornamentacji. Chóry śpiewające podczas uroczystości rodzinnych i festiwali ludowych, mają korzenie w średniowiecznej rosyjskiej muzyce liturgicznej. Wykonywane przez nich pieśni są unikatowym przykładem śpiewu polifonicznego, znanego jako śpiew „przeciągany” (charakteryzujący się przeciąganiem samogłosek).