Cypr

Tradycje koronkarskie z Lefkara
Kraj(e) członkowski(e): Cypr

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tradycja koronkarstwa w wiosce Lefkara sięga co najmniej XIV wieku. Widoczne są w niej wpływy miejscowego rękodzieła, a także wpływ haftu wykonywanego na dworze weneckim oraz greckich i bizantyjskich motywów geometrycznych. Koronki wykonywane są ręcznie w czterech etapach: naniesienia na płótno wzoru, wycięcia ażurowego wzoru, obszycia brzegów satynową nicią oraz wyszycia wzoru haftu. Sztuka ta, połączona z praktyką społeczną, wciąż jest podstawowym zajęciem kobiet, które wyszywają obrusy, serwety i tkaniny dekoracyjne, siedząc grupkami i gawędząc na wąskich uliczkach lub zacienionych dziedzińcach. Ta unikalna sztuka przekazywana jest latami młodym dziewczętom przez ich matki i babki poprzez pokazywanie gotowych wyrobów i naukę wyszywania na płótnie bawełnianą nicią. Po osiągnięciu biegłości w sztuce, koronkarka tworzy wzory, które nawiązują do tradycji i są efektem jej własnej inwencji. Koronki z Leftkara świadczą o zdolności przyswajania różnych wpływów i odrywają szczególną rolę w życiu codziennym kobiet, dla których są źródłem poczucia tożsamości i dumy.

Dieta śródziemnomorska
Kraj(e) członkowski(e): Chorwacja/Cypr/Grecja/Hiszpania/Maroko/Portugalia/Włochy

Pierwszy wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Pod pojęciem diety śródziemnomorskiej rozumie się umiejętności, wiedzę, praktyki i tradycje, a więc wszystko, co mieści się w przestrzeni pomiędzy krajobrazem a stołem: uprawa roślin, zbiór plonów, rybołówstwo, przechowywanie i przetwarzanie żywności, przygotowywanie, a przede wszystkim spożywanie posiłków. Dieta śródziemnomorska jest sposobem odżywiania się, który nie zmienił się w czasie i przestrzeni. Jej podstawowe składniki to oliwa z oliwek, zboża, owoce świeże lub suszone, ryby, nabiał i mięso w ograniczonych ilościach oraz wiele ziół i przypraw, a wszystko popijane winem lub naparami ziołowymi, zależnie od tradycji związanej z religią. Ale dieta (z greckiego diaita, czyli sposób życia) znaczy o wiele więcej niż tylko jedzenie. Sprzyja kontaktom społecznym, ponieważ wspólne posiłki stanowią podstawę obyczajowości i obrzędów świątecznych. Dzięki niej powstał ogromny zbiór wiedzy, pieśni, przysłów, opowiadań i legend. Opiera się na poszanowaniu ziemi i różnorodności biologicznej. Zapewnia zachowanie i rozwój tradycyjnej działalności i rzemiosła związanego z rybołówstwem i rolnictwem.

Zawody poetyckie Tsiattista
Kraj(e) członkowskie: Cypr

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2011 r.

Tsiattista to żywa, improwizowana poezja mówiona, która wykonywana jest często przy akompaniamencie skrzypiec lub lutni. Poeci stają w szranki, rywalizując w tworzeniu celnych wypowiedzi w formie rymowanych dwuwierszy. Od dawna poetyckie zawody towarzyszą weselom, jarmarkom i uroczystościom publicznym, w czasie których poetom kibicują tłumy. Najbardziej powszechną formą wiersza jest jambiczny piętnastozgłoskowiec, poeci mogą jednak wypowiadać się również w ośmio-, sześcio- czy dziewięciozgłoskowych wersach. Wybitnych tsiattistas (śpiewających poetów) cechuje gruntowna znajomość tradycji muzycznych i poetyckich, bogate słownictwo i wyobraźnia. Często są to ludzie o skromnych dochodach i wykształceniu, których twórczość ma jedynie formę przekazu ustnego. Poetami są na ogół starsi mężczyźni, ale ostatnio udział w pojedynku na słowa zaczęły brać również utalentowane kobiety. Wszyscy muszą być biegli w grecko-cypryjskim dialekcie, znać dotychczasowy dorobek tego rodzaju twórczości oraz, przede wszystkim, umieć improwizować na zadany temat, w określonej sytuacji i być w stanie dać celną ripostę rywalowi.

Sztuka budowania suchego muru
Kraje członkowskie: Chorwacja/Cypr/Francja/Grecja/Hiszpania/Słowenia/Szwajcaria/Włochy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Sztuka budowania suchego muru polega na wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy i umiejętności potrzebnych do układania muru z kamieni, bez użycia zaprawy czy jakichkolwiek innych materiałów, poza czasami suchą ziemią. Kamienne konstrukcje rozmieszczone są na większości obszarów wiejskich, szczególnie na terenach stromych, zarówno w miejscach zamieszkałych, jak i poza nimi. Nie są też rzadkością w miastach. Stabilność konstrukcji zapewnia staranny dobór i rozmieszczenie kamieni, zaś powszechnie obecne struktury suchego muru przyczyniły się do kształtowania krajobrazu oraz różnorodnych form mieszkalnictwa, gospodarki ziemią i hodowli. Konstrukcje takie są żywym świadectwem metod i sposobów organizacji pracy i życia codziennego, stosowanych od prehistorii po dzień dzisiejszy, z wykorzystaniem naturalnych surowców i zasobów ludzkich. Odgrywają także istotną rolę w zapobieganiu powstawania osuwisk, lawin i powodzi, a także w przeciwstawianiu się erozji i pustynnieniu gruntów, ochronie różnorodności biologicznej i w tworzeniu odpowiednich warunków klimatycznych dla rolnictwa. Depozytariuszami i praktykami tej tradycji są społeczności wiejskie, w których jest ona głęboko zakorzeniona, a także profesjonaliści z branży budowlanej. Konstrukcje suchego muru wznoszone są zawsze w doskonałej harmonii ze środowiskiem, a stosowana technika jest przykładem zrównoważonych relacji między ludźmi i naturą. Wiedza i umiejętności związane ze wznoszeniem suchego muru są przekazywane głównie drogą praktyki, dostosowanej każdorazowo do warunków naturalnych danego miejsca.

Śpiew bizantyjski
Kraj(e) członkowski(e): Cypr/Grecja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Śpiew bizantyjski, będący żywą sztuką uprawianą od ponad dwóch tysięcy lat, stanowi również ważną tradycję kulturową i zamknięty system muzyczny, należący do wspólnych tradycji, które się rozwinęły w Cesarstwie bizantyjskim. Opiera się na tekstach liturgicznych greckiego kościoła prawosławnego i jest ściśle związany z życiem duchowym i religijnym. Sztuka wokalna koncentruje się na interpretacji i uwydatnianiu znaczenia tekstów kościelnych. Swoje istnienie śpiew bizantyjski zawdzięcza niewątpliwie słowu (logos). Każdy aspekt tej tradycji służy głoszeniu przesłania religijnego. Śpiew bizantyjski był przekazywany ustnie z pokolenia na pokolenie i na przestrzeni wieków zachował swoje cechy. Jest to muzyka wyłącznie wokalna, zasadniczo monofoniczna. Śpiew zapisywany/kodowany jest w systemie ośmiu skal modalnych, a zróżnicowane style rytmiczne służą akcentowaniu niektórych sylab w słowach tekstu liturgicznego. Sztuka śpiewania psalmów zawsze była związana z głosem męskim, ale w klasztorach i niekiedy w parafiach śpiewa wiele kobiet. Przekazywanie dziedzictwa następuje głównie za pośrednictwem Kościoła, a także dzięki zaangażowaniu ekspertów i amatorów – muzyków, chórzystów, kompozytorów, muzykologów i naukowców, którzy przyczyniają się do badania, prezentowania i upowszechniania tego przejawu dziedzictwa.

Tocatì, wspólny program ochrony gier i sportów tradycyjnych
Kraj(e) członkowski(e): Włochy, Belgia, Chorwacja, Cypr, Francja

Program wybrany do Rejestru dobrych praktyk ochrony w 2022 roku

We wspólnej trosce o zachowanie gier i sportów tradycyjnych we Włoszech, Belgii, Chorwacji, na Cyprze i we Francji, w wyniku skoordynowanych zabiegów, stowarzyszenie pn. Associazione Giochi Antichi zainicjowało projekt Tocatì („teraz twoja kolej”), będący zarazem festiwalem i platformą zrzeszającą wspólnoty, grupy i osoby uprawiające gry tradycyjne. Tocatì nadaje grom i sportom tradycyjnym wartość niematerialnego dziedzictwa kulturowego, mobilizuje tysiące graczy, wolontariuszy, amatorów i ludzi mediów. Głównym miejscem realizacji projektu jest atrakcyjna turystycznie otwarta przestrzeń miejska, która pozwala na nieograniczony dostęp publiczności, eksponowanie wartości niematerialnego dziedzictwa kulturowego i uświadamianie zagrożeń, na jakie jest ono narażone. Program koncentruje się na pięciu głównych celach: stworzeniu płaszczyzny wymiany między depozytariuszami i instytucjami; ustanowieniu procesu wyodrębniania, dokumentowania i czynnego monitorowania gier i sportów tradycyjnych; upowszechnianiu wiedzy o grach i sportach tradycyjnych w nauczaniu formalnym i nieformalnym; dążeniu do upodmiotowienia i ochrony zainteresowanych wspólnot, w tym w zakresie ich zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa i zarządzania przestrzenią publiczną oraz włączaniu wspólnot, grup, jednostek, instytucji i innych interesariuszy do nowatorskich inicjatyw, służących rozwojowi uprawianych dyscyplin. Cele te wyłoniono w wyniku konsultacji i spotkań w gronie przedstawicieli wspólnot na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym, co zwiększyło dynamikę programu, poszerzyło jego zakres i zasięg.

Położnictwo: wiedza, umiejętności i praktyki

Kraje członkowskie: Kolumbia, Cypr, Niemcy, Kirgistan, Luksemburg, Nigeria, Słowenia, Togo

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Położne są towarzyszkami i osobami wspierającymi kobiety w ciąży i ich rodziny przed, w trakcie i po porodzie. Przez cały okres ciąży położne składają wizyty domowe, udzielają wskazówek i zapewniają opiekę oraz prowadzą zajęcia przygotowujące do porodu i wzmacniające konkretne umiejętności. Przyczyniają się do ochrony podstawowych praw człowieka, przekazując swoją wiedzę matkom i rodzinom. Położnictwo opiera się na praktykach opartych na dowodach naukowych oraz na tradycyjnej wiedzy, umiejętnościach i technikach. Różni się w zależności od kontekstu społecznego, kulturowego i naturalnego różnych społeczności i krajów, a czasami obejmuje wiedzę z zakresu medycyny tradycyjnej oraz roślin leczniczych i ziół. Położnictwo wiąże się również z określonymi praktykami kulturowymi, słownictwem, uroczystościami i rytuałami. Powiązane umiejętności i wiedza były chronione, rozwijane i przekazywane przez praktykujące społeczności od pokoleń, zwłaszcza w ramach sieci kobiet. Tradycyjna wiedza na temat położnictwa gromadzona jest poprzez bezpośrednie doświadczenie, obserwację i interakcję z ludzkim ciałem. Jest ona przekazywana poprzez ustne instrukcje, obserwację, uczestnictwo i wymianę rówieśniczą. W wielu krajach praktyka położnictwa wymaga również certyfikacji, a powiązana wiedza i umiejętności są przekazywane w ramach edukacji formalnej, takiej jak kształcenie akademickie oparte na programach nauczania - niektóre z nich są zgodne ze standardami ustanowionymi przez Międzynarodową Konfederację Położnych.