Belgia

Karnawał w Binche
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Binche jest miastem położonym w prowincji Hainaut, około 60 km na południe od Brukseli. Co roku, przez trzy dni poprzedzające okres Wielkiego Postu, odbywają się w nim uroczystości, które ożywiają historyczne centrum i przyciągają rzesze turystów. Karnawał w Binche jest jednym z najstarszych ulicznych karnawałów w Europie, a jego korzenie sięgają średniowiecza. Już na 6 tygodni przed właściwym karnawałem tysiące mieszkańców zaczyna przygotowania, polegające na szyciu strojnych kostiumów, uczestniczeniu w próbach gry na bębnach, jak również w okolicznościowych balach. W niedzielę poprzedzającą ostatki, na ulicach tłumnie pojawiają się poprzebierani uczestnicy zabawy. Główne role grają Mam’selles – mężczyźni ubrani w ekstrawaganckie kobiece stroje. Kulminacyjnym dniem jest wtorek przed Środą Popielcową, kiedy to pojawiają się legendarne postaci błaznów – zwanych Gilles. Po skomplikowanej ceremonii wkładania kostiumów, kilkuset Gilles w czerwono-żółto-czarnych kostiumach, wspaniałych kapeluszach ze strusimi piórami i w drewnianych chodakach, z woskowymi maskami i małymi okularami na twarzy paraduje przez miasto w rytmie werbli. Za pochodem podążają inne postaci: pierroci, arlekini i chłopi, mieszając się z przebierańcami i muzykami z miejscowych orkiestr. Tancerze w rytm tradycyjnej muzyki granej na wioli i bębnie, prezentują wymyślne kroki, w tym popularny pas de Gille. Wydarzenia tego dnia osiągają punkt kulminacyjny wieczorem, gdy Gilles tańczą na Grand-Place, pod niebem rozświetlonym sztucznymi ogniami. Mieszkańcy miasta są bardzo dumni z tej uroczystości i starają się ocalić tajniki cennego kunsztu oraz wiedzę specjalistyczną, związaną z przygotowaniem tradycyjnych kostiumów, tańcami i muzyką karnawałową.

Pochód olbrzymów i smoków
Kraj(e) członkowski(e): Belgia/Francja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Pochód olbrzymów i smoków ma charakter ludowych korowodów lub procesji religijnych. Wpisuje się w oryginalną tradycję uroczystości miejskich, które pojawiły się w XVI wieku. Współcześnie organizowane są w niektórych miastach belgijskich (np. Ath, Bruksela, Dendermonde, Mechelen, Mons) i francuskich (np. Cassel, Douai, Pézenas, Tarascon), określając w pewnym stopniu poczucie ich własnej tożsamości. Biorące udział w pochodzie olbrzymy i smoki mierzą do 9 metrów wysokości i ważą do 350 kilogramów. Kukły są bardzo różnorodne i przedstawiają mitycznych bohaterów, postacie historyczne, biblijne albo legendarne, zwierzęta, reprezentantów różnych rzemiosł oraz współczesne lokalne osobistości. I tak np. św. Jerzy walczący ze smokiem występuje w Mons, koń Bayard z legendy o Karolu Wielkim w Dendernonde, a popularne postacie Reuze Papa i Reuze Maman, paradują w Cassel. Pochody różnią się zależnie od miasta, w którym są organizowane, ale łączy je jedna zasada – każdy odbywa się według dokładnie określonego rytuału, a figura olbrzyma jest często związana z historią, legendą lub wydarzeniem z życia miasta. Olbrzymy i smoki ożywają również podczas innych uroczystości, ponieważ każdy z nich ma co najmniej raz w roku własne święto, w którym gra główną rolę. Gigantyczne podobizny niesione są przez jedną lub dwie osoby ukryte wewnątrz kukły. Postacie odgrywają historyczne sceny i tańczą na ulicach przy akompaniamencie fanfar. Towarzyszą im mieszkańcy przebrani w specjalne kostiumy, a za nimi podąża reszta uczestników pochodu. W przygotowaniach do święta pomaga wiele osób, a budowa olbrzymiej kukły i jej stała konserwacja wymagają tygodni pracy oraz fachowej wiedzy.

Procesja Przenajświętszej Krwi w Brugii
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

W święto Wniebowstąpienia, obchodzone 40 dni po Wielkanocy, tysiące mieszkańców Brugii (Flandria Zachodnia) i przyjezdnych uczestniczy w Procesji Przenajświętszej Krwi. Uroczystość ta korzeniami sięga XIII wieku, kiedy to relikwia z Przenajświętszą Krwią Chrystusa przywieziona została przez jednego z mieszkańców, który uczestniczył w Drugiej Krucjacie do Ziemi Świętej. Procesja prowadzona jest przez 30 dostojników miejskich – członków Bractwa Przenajświętszej Krwi, przy akompaniamencie orkiestry dętej. Za nimi podąża pieszo, konno lub na wozach ponad 1700 mieszkańców miasta, odgrywając sceny ze Starego i Nowego Testamentu oraz z historii Brugii. Przedstawiciele różnych grup składają hołd relikwii, a procesję kończą uroczyste modły, prowadzone w kilku językach, by umożliwić uczestnictwo przybyszom z całego świata. Przez stulecia uroczystość odgrywała ważną rolę w kształtowaniu się tożsamości mieszkańców i była okazją do spotkań z przybyszami z zewnątrz. Niektórzy mieszkańcy uczestniczyli już w procesji kilkadziesiąt razy, a ci, którzy wyjechali, często wracają, by przeżyć wspólnie ten „najpiękniejszy dzień” w życiu miasta. Procesja jest żywym przykładem na to, jak wspólne obchody mogą umacniać jedność miasta poprzez obrzędową interpretację jego historii i tradycji.

Sokolnictwo
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska, Austria (od 2012 r.), Belgia, Czechy, Francja, Hiszpania, Katar, Maroko, Mongolia, Republika Korei, Syria, Węgry, Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Sokolnictwo jest tradycyjną formą działalności, polegającą na hodowaniu i układaniu sokołów i innych ptaków drapieżnych do polowania na zwierzynę w jej naturalnym środowisku. Początkowo sokolnictwo było nastawione na zdobywanie pożywienia, ale obecnie jest bardziej związane z duchem koleżeństwa i wspólnie podejmowanych działań. Jest zajęciem uprawianym głównie wzdłuż szlaków i korytarzy migracyjnych ptaków. Zajmują się nim osoby w różnym wieku, amatorsko lub zawodowo. Sokolnicy nawiązują bliską relację z podopiecznymi: aby sokoła wyhodować, wyszkolić, wytresować i nauczyć latania potrzebne jest silne zaangażowanie emocjonalne. Sokolnictwo jest przekazywane z pokolenia na pokolenia jako tradycja kulturowa w rozmaity sposób, w tym poprzez naukę, przysposobienie w rodzinie czy bardziej formalne szkolenie w klubach. Na przykład w Mongolii, Maroku, Katarze, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratach Arabskich sokolnicy zabierają na pustynię swoje dzieci i uczą je, jak oswajać ptaki. Sokolników pochodzących z różnych krajów łączą wspólne wartości, tradycje i praktyki podobne na całym świecie, w tym zwłaszcza metody szkolenia ptaków, sposób zajmowania się nimi i nawiązywania więzi emocjonalnej, a także wykorzystywany sprzęt. W związku z sokolnictwem powstało szersze dziedzictwo kulturowe, które obejmuje stroje, tradycje kulinarne, śpiew, muzykę, poezję, tańce oraz zwyczaje pielęgnowane przez społeczności i kluby, które zajmują się sokolnictwem.

Houtem Jaarmarkt, doroczny jarmark zimowy i targ bydła w Sint-Lievens-Houtem
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Houtem Jaarmarkt to doroczny jarmark odbywający się 11 i 12 listopada w Sint-Lievens-Houtem we Wschodniej Flandrii Jest to ostatni w roku wielki targ pod gołym niebem, na którym handluje się bydłem i końmi czystej krwi. Setki sprzedawców prezentują swoje zwierzęta (ok. 600 koni i 1200 sztuk bydła) sędziom, innym kupcom, rolnikom i tysiącom widzów. Ludzie przybywają z całego kraju, by spotkać się z wystawcami i innymi kupcami, zobaczyć, dotknąć, a w końcu zakupić zwierzęta, jak również maszyny rolnicze, ponieważ i taka możliwość istnieje. Mogą oni asystować też przy innych transakcjach, w czasie których stosuje się tradycyjne techniki negocjacyjne, takie jak np. klaskanie w dłonie. Jarmark to ważna data w kalendarzu i ważne wydarzenie zarówno dla środowiska zawodowego hodowców i handlarzy zwierząt, jak i dla lokalnej społeczności, gdyż prywatne domy otwierają się wtedy dla przybyszów – można w nich posilić się i posłuchać muzyki. Na te dwa dni cała miejscowość przeobraża się we wspólną, gościnną przestrzeń. Co roku zapraszany jest inny region z zagranicy do zaprezentowania swoich specjałów, produktów regionalnych i wytworów rzemiosła. Umożliwia to nawiązywanie kontaktów między hodowcami, rolnikami i rzemieślnikami z różnych krajów.

Karnawał w Alost
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.
Na 12. sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w grudniu 2019 r. element ten został skreślony z Reprezentatywnej listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Cieszący się sześćsetletnią tradycją karnawał w Aalst/Alost (Flandria Wschodnia) trwa trzy dni począwszy od niedzieli poprzedzającej okres Wielkiego Postu. Mieszkańcy przygotowują się do niego przez cały rok. W konwencji groteski i parodii następuje symboliczna proklamacja Księcia Karnawału jako mera miasta. Odbiera on klucze do bram miejskich podczas ceremonii, w której polityczne osobistości miasta są przedmiotem żartów. Następnie odbywa się pochód olbrzymich kukieł i „Bayarda” – konia znanego z legendy o Karolu Wielkim, później taniec szczotek na głównym rynku, mający na celu przepędzenie duchów zimy, parada młodych ludzi poprzebieranych za kobiety w gorsetach, z wózkami dziecięcymi i złamanymi parasolkami. Do oficjalnych uczestników Karnawału, podróżujących na wozach wykonanych z niezwykłą pieczołowitością, dołączają grupy nieoficjalne, przedstawiając w żartobliwej formie lokalne i międzynarodowe wydarzenia minionego roku. Obrzędem końcowym jest palenie kukły wyobrażającej Karnawał. Dzieje się to przy okrzykach wznoszonych przez uczestników, udających, że chcieliby się bawić jeszcze przez całą noc. Karnawał w Aalst, przyciągający co roku 100 tysięcy widzów, jest wyrazem zbiorowych działań wszystkich środowisk społecznych, a także symbolem tożsamości wyróżniającym Aalst spośród innych miast w regionie.

Obrzęd przejścia w Louvain (Leuven)
Kraj(e) członkowskie: Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2011 r.

Mężczyźni mieszkający w Leuven lub w okolicy (Belgia środkowa) po ukończeniu czterdziestego roku życia poddani są obrzędowi przejścia, który rozpoczyna się włączeniem ich do grupy rówieśniczej. Później następuje dziesięcioletnie zaangażowanie w działalność społeczno-kulturalną i charytatywną. Po tym czasie, po osiągnięciu pięćdziesiątego roku życia, w dniu św. Abrahama, na głównym placu Leuven, gdzie znajduje się pomnik proroka Abrahama, odbywają się kończące obrzęd uroczystości. Każda grupa rówieśnicza przyjmuje własną odznakę, flagę i uniform. Jedynym warunkiem przynależności jest ten sam rok urodzenia, bez znaczenia są różnice pochodzenia i statusu społecznego czy przekonania polityczne, filozoficzne i religijne. Jej działalność wspiera „ojciec chrzestny”, który należy do grupy powstałej dziesięć lat wcześniej. Coraz częściej są to kobiety jako „matki chrzestne”. Grupa rówieśnicza, której przyświecają wartości międzypokoleniowe, takie jak: otwartość, przyjaźń, solidarność i poświęcenie na rzecz własnej grupy i na rzecz miasta, przestaje istnieć dopiero wraz ze śmiercią ostatniego jej członka. Obecnie grup takich jest 54 i są one charakterystycznym elementem kultury miejskiej w Leuven.

Program ochrony różnorodności form tradycyjnych gier i zabaw we Flandrii
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wykaz najlepszych praktyk w zakresie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego 2011

Angielski termin „ludodiversity” (łac. ludus – gra, zabawa, ang. diversity – różnorodność) w oryginalnym tytule wpisu odnosi się do rozmaitości gier, dyscyplin sportowych, różnego rodzaju ćwiczeń fizycznych i akrobatycznych oraz tańców. Program ochrony tradycyjnych rozrywek realizuje organizacja pozarządowa Sportimonium, która współpracuje z lokalnymi społecznościami i stowarzyszeniami, podejmując działania na rzecz ochrony dziedzictwa Flandrii. Składają się nie gry i dyscypliny sportowe, w tym dwadzieścia trzy rodzaje gier tradycyjnych, m.in. sporty strzeleckie i łucznicze oraz różne odmiany gry w kręgle i w piłkę.

Działalność Sportimonium obejmuje wspieranie zarówno organizacji o charakterze specjalistycznym i patronackim, jak i różnych inicjatyw – publikacji, festiwali, występów, wymiany doświadczeń, promocji, usług pożyczkowych na zaopatrzenie w tradycyjny sprzęt oraz Parku Gier Tradycyjnych. Podstawę programu stanowi prowadzona systematycznie dokumentacja i prace badawcze. Gromadzone są informacje o tradycyjnych grach i dyscyplinach sportu na całym świecie, z których można korzystać w ośrodku informacyjnym Sportimonium. Formą ochrony niematerialnego dziedzictwa, jakie stanowią tradycyjne gry i sporty, jest promowanie jego znaczenia kulturowego wśród samych graczy. Specjalną uwagę poświęca się aktywności nowych członków, zwłaszcza ludzi młodych i kobiet.

Program Sportimonium mógłby być z powodzeniem realizowany gdzie indziej. Jego zaletą jest modułowy, wieloetapowy charakter, dzięki któremu może być dostosowywany do kontekstu lokalnego, regionalnego, narodowego i międzynarodowego.

Marsze w Entre-Sambre-et-Meuse
Kraj(e) członkowskie: Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Marsze w miejscowościach regionu Entre-Sambre-et-Meuse (Walonia) stanowią o jego tożsamości kulturowej i odgrywają kluczową rolę w integrowaniu się społeczności i zbliżaniu ludzi z różnych środowisk. Organizowane są dla upamiętnienia poświęcenia miejscowych kościołów, a uczestniczą w nich wszyscy mieszkańcy. Procesjom towarzyszą eskorty zorganizowane na modłę wojskową, składające się z kilku kompanii liczących dziesiątki, a nawet setki piechurów w wojskowych mundurach. Każda z kompanii ma swój komitet lub korpus wojskowy, który organizuje przebieg marszu i pilnuje porządku. Młodzi maszerują obok rodziców w oddziale młodej gwardii lub w innych kompaniach. Tradycje przekazywane są ustnie, często w rodzinach, ale również w czasie spotkań, zebrań, zabaw i bankietów, które towarzyszą przygotowaniom. Powstały całe dynastie muzyków, grających na fujarach i bębnach, którzy przekazują swoje umiejętności młodszemu pokoleniu. Podobnie rzemieślnicy wytwarzający instrumenty muzyczne i krawcy dzielą się z młodszymi wiedzą w dziedzinie rekonstruowania i budowy instrumentów oraz wykonywania kostiumów, proporców i akcesoriów.

Konne połowy krewetek w Oostduinkerke
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2013 r.

W Oostduinkerke (Flandria Zachodnia) w połowach krewetek aktywnie uczestniczy dwanaście rodzin. Każda z nich wyspecjalizowana jest również w określonych czynnościach, takich jak wyrób sieci czy hodowla pociągowych koni brabanckich. Połowy odbywają się dwa razy w tygodniu, z wyjątkiem pory zimowej. Konie, zanurzone w wodzie po piersi, idą wzdłuż brzegu, ciągnąc za sobą sieci przypominające sito. Dzięki systemowi dwóch deszczułek sieci pozostają stale otwarte, a łańcuch orzący piach wywołuje wibracje, wskutek których krewetki do nich wpadają. Rybacy przesypują złowione krewetki do koszy umocowanych przy bokach koni. Po zakończeniu połowu, krewetki przyrządza się i degustuje. Tradycja ta daje społeczności silne poczucie tożsamości i odgrywa ważną rolę w wydarzeniach społecznych i kulturalnych, zwłaszcza w czasie święta krewetki, które obchodzone jest przez dwa dni, a przygotowywane przez długie miesiące. Wykonuje się wtedy wozy, szyje kostiumy i organizuje spektakle uliczne; setki dzieci uczestniczą w konkursach, a tzw. pochód krewetki przyciąga ponad dziesięć tysięcy widzów. Najbardziej doświadczeni rybacy uczą techniki połowu początkujących, przekazując swoją wiedzą na temat sieci, przypływów i prądów morskich następnemu pokoleniu.

Ochrona kultury związanej z grą na dzwonach: pielęgnowanie i przekazywanie tradycji, wymiana doświadczeń i edukacja
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Gra na dzwonach, lub na instrumencie zwanym karylion, rozbrzmiewała zwykle w dni targowe i w święta. Program ochrony tej tradycji jest realizowany w 76 miejscowościach w Belgii i w trzydziestu innych krajach. Ma na celu ochronę elementów kultury związanej z grą na dzwonach (zwyczajów, repertuaru, instrumentów, muzyki, historii przekazywanej ustnie i zapisanej) oraz zapewnienie dalszego trwania tej formy żywego dziedzictwa, które umacnia tożsamość kulturową i sprzyja zacieśnianiu więzi społecznych. Program zajmuje się również ochroną i restaurowaniem zabytkowych instrumentów, co pozwoliło ponownie wydobyć dźwięki z dzwonów, które już zamilkły. Przekazywaniu umiejętności sprzyja szereg inicjatyw edukacyjnych, wśród których do najważniejszych należy szkoła gry na dzwonach w Mechelen (Malines). Podjęto również kroki, by ożywić tę tradycję, zachęcając do tworzenia nowych aranżacji, kompozycji i gatunków muzycznych. Program łączy w sobie poszanowanie tradycji z dążeniem do innowacji. Cechuje go stałe poszukiwanie nowych rozwiązań, służących ochronie kultury związanej z grą na karylionie we współczesnym społeczeństwie. Ważne w tych działaniach są także dobre praktyki, uznanie roli lokalnych muzyków i współpraca wszystkich zainteresowanych.

Kultura związana z warzeniem i piciem piwa w Belgii
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Warzenie i degustacja piwa należy do żywego dziedzictwa niektórych społeczności w Belgii. Piwo odgrywa rolę w życiu codziennym i podczas świąt. Niemal 1.500 gatunków piwa wytwarza się w całym kraju z użyciem różnych metod fermentacji. Od lat 80. XX wieku popularne stały się piwa kraftowe. Specjalnymi gatunkami piwa szczyci się kilka regionów. Piwo warzy się w niektórych klasztorach trapistów, a zyski z produkcji są przekazywane na cele charytatywne. Piwa używa się do celów kulinarnych – przy produkcji specjalnych serów czy, podobnie jak wina, do uzyskiwania nowych smaków potraw. Kilka organizacji piwowarskich współpracuje z lokalną społecznością, by promować odpowiedzialne spożycie piwa. Do kultury związanej z piwem należy postępowanie zgodnie z zasadami trwałego i zrównoważonego rozwoju – używanie opakowań zwrotnych czy ograniczanie zużycia wody dzięki stosowaniu nowoczesnych technologii. Wiedza i umiejętności są przekazywane w domu i w środowisku społecznym. Mistrzowie piwowarscy prowadzą szkolenia w browarach, kursy dla uczniów przygotowujących się do zawodu piwowara i do zawodów związanych z hotelarstwem. Organizowane są publiczne kursy dla przedsiębiorców, a małe eksperymentalne browary szkolą amatorów–piwowarów.

Ommegang, historyczny pochód i festyn ludowy w Brukseli
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Doroczny historyczny pochód połączony z festynem ludowym Ommegang odbywa się w lipcu przez dwa wieczory, w historycznym centrum Brukseli. Obchody rozpoczynają się od zawodów strzelania z kuszy i uroczystej ceremonii w kościele Notre-Dame du Sablon. Na okolicznych ulicach różne grupy tworzą wspólny pochód, który paraduje 1,5 km przez całe miasto aż dotrze do Grand-Place (Wielkiego Placu), gdzie czekają już członkowie Magistratu i depozytariusze różnych form żywego dziedzictwa kulturowego. Przez jakiś czas maszerują razem wkoło, a niektóre grupy biorą udział w specjalnym przedstawieniu, którego forma od 1930 roku ciągle ulega modyfikacjom.

Procesja, której początki sięgają roku 1348, była początkowo wydarzeniem religijnym, którego tradycja w XVIII wieku zaczęła zanikać. W latach 1928–1930 postanowiono ją odtworzyć, posługując się zachowanym opisem procesji, w której uczestniczył w 1549 roku cesarz Karol V.

Współcześnie tradycja ta przekształciła się w festyn ludowy, promujący lokalne dziedzictwo kulturowe. Wśród uczestników są różne grupy wolontariuszy, którzy wcześniej wspólnie przygotowują występy, zachęcając do udziału młodszych członków społeczności. Grupy te są zrzeszone w klubach, które spotykają się podczas Ommegang na początku lipca i wymieniają doświadczeniami. Dzieci biorą udział w procesji wraz z rodzicami. Wiele osób jest zaangażowanych w pielęgnowanie tej tradycji od kilkudziesięciu lat. Stale dbają one o zachowanie żywotności tej formy dziedzictwa, a stowarzyszenie sprawujące pieczę nad Ommegang na bieżąco angażuje się w przygotowanie i promocję kolejnej edycji.

Sztuka muzyczna waltornistów – technika instrumentalna związana ze śpiewem, kontrolą oddechu, vibrato, rezonansem przestrzennym i wspólnotowością
Kraj(e) członkowski(e): Francja/Belgia/Luksemburg/Włochy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Na tradycyjną sztukę waltornistów składa się cały zestaw wiedzy i technik związanych z opanowaniem gry na instrumencie, jak również z kontrolą oddechu, vibrato, rezonansem przestrzennym i poczuciem wspólnoty. Ton, czystość i precyzja dźwięków generowanych przez róg zależy od umiejętności oddechowych muzyka, a technika gry na instrumencie opiera się na jego umiejętności kontrolowania własnego ciała. Barwa dźwięków waltorni jest czysta i przenikliwa, szczególnie w odniesieniu do tonów wysokich, a jej zakres dźwiękowy oparty jest na naturalnym rezonansie z bogatymi harmoniami. Dwunastodźwiękowy zakres instrumentu pozwala tworzyć kompozycje ze śpiewaną melodią, z towarzyszeniem drugiego głosu i zharmonizowaną z partyturą basową. Śpiew będący integralną częścią muzyki wykonywanej na waltorni sprawia, że gra na tym instrumencie sprzyja spójności społecznej i koleżeństwu. Gra na waltorni to sztuka performatywna, otwarta na rozwijanie kreatywności i praktykowana przy świątecznych okazjach. Waltorniści, których łączy zamiłowanie do tego gatunku muzyki, wywodzą się z różnego rodzaju środowisk społeczno-kulturalnych i ta różnorodność jest obecnie jednym z istotnych aspektów tego elementu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Tradycyjna metoda nauki gry na walatorni polega na naśladownictwie i ustnym przekazywaniu odpowiedniej wiedzy i technik. Współcześnie jednak instrumentaliści rzadko uczą się samodzielnie, najczęściej zdobywają umiejętności w szkołach muzycznych. Repertuar dla tego instrumentu jest rozwijany i wzbogacany o nowe, dynamiczne utwory nieprzerwanie od XVII wieku. Głęboko zakorzenione poczucie przynależności praktyków tego elementu dziedzictwa do wspólnoty kulturowej wynika z ciągłości wykonywania wspólnego repertuaru, co przyczynia się do rozwoju dialogu międzynarodowego i międzykulturowego.

Zawody na szczudłach w Namur
Kraj(e) członkowski(e): Belgia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Tradycja zawodów na szczudłach w Namur pochodzi z początku XV wieku. Uczestnicy usiłują w nich powalić na ziemię członków drużyny przeciwnej. Tradycja polega na współzawodnictwie dwóch drużyn: Mélans, której członkami są reprezentanci starego miasta na żółto-czarnych szczudłach oraz Avresses, w której skład wchodzą przedstawiciele nowego miasta i sąsiednich wiosek, poruszający się na czerwono-białych szczudłach. Współcześnie przynależność do drużyny w większym stopniu zależy od więzi z innymi członkami grupy niż od miejsca pochodzenia uczestnika. Każde zawody rozpoczyna pochód dwóch drużyn, przed którymi idą osoby niosące chorągwie oraz muzycy grający na bębnach i fletach. Dźwięk bębnów zapowiada pochód, narzuca rytm marszu oraz dodaje energii zawodnikom. Pokazy zawodów na szczudłach w Namur odbywają się zazwyczaj podczas festynów. Wstęp jest wolny. Tłum widzów kibicuje wybranej drużynie czy zawodnikowi. Tradycyjnie uczestnikami gry mogą być chłopcy i mężczyźni w przedziale wiekowym 7–70 lat, jednak od 2018 roku stowarzyszenie Les Échasseurs Namurois zaczęło szkolić również kobiety i dziewczęta. Zawody na szczudłach są ważnym elementem tożsamości oraz czynnikiem integrującym mieszkańców Namur.

Tocatì, wspólny program ochrony gier i sportów tradycyjnych
Kraj(e) członkowski(e): Włochy, Belgia, Chorwacja, Cypr, Francja

Program wybrany do Rejestru dobrych praktyk ochrony w 2022 roku

We wspólnej trosce o zachowanie gier i sportów tradycyjnych we Włoszech, Belgii, Chorwacji, na Cyprze i we Francji, w wyniku skoordynowanych zabiegów, stowarzyszenie pn. Associazione Giochi Antichi zainicjowało projekt Tocatì („teraz twoja kolej”), będący zarazem festiwalem i platformą zrzeszającą wspólnoty, grupy i osoby uprawiające gry tradycyjne. Tocatì nadaje grom i sportom tradycyjnym wartość niematerialnego dziedzictwa kulturowego, mobilizuje tysiące graczy, wolontariuszy, amatorów i ludzi mediów. Głównym miejscem realizacji projektu jest atrakcyjna turystycznie otwarta przestrzeń miejska, która pozwala na nieograniczony dostęp publiczności, eksponowanie wartości niematerialnego dziedzictwa kulturowego i uświadamianie zagrożeń, na jakie jest ono narażone. Program koncentruje się na pięciu głównych celach: stworzeniu płaszczyzny wymiany między depozytariuszami i instytucjami; ustanowieniu procesu wyodrębniania, dokumentowania i czynnego monitorowania gier i sportów tradycyjnych; upowszechnianiu wiedzy o grach i sportach tradycyjnych w nauczaniu formalnym i nieformalnym; dążeniu do upodmiotowienia i ochrony zainteresowanych wspólnot, w tym w zakresie ich zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa i zarządzania przestrzenią publiczną oraz włączaniu wspólnot, grup, jednostek, instytucji i innych interesariuszy do nowatorskich inicjatyw, służących rozwojowi uprawianych dyscyplin. Cele te wyłoniono w wyniku konsultacji i spotkań w gronie przedstawicieli wspólnot na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym, co zwiększyło dynamikę programu, poszerzyło jego zakres i zasięg.

Tradycyjne nawadnianie: wiedza, technika i organizacja

Kraje członkowskie: Austria, Belgia, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Holandia, Szwajcaria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Tradycyjne nawadnianie wykorzystuje grawitację i ręcznie wykonane konstrukcje, takie jak kanały i rowy, do dystrybucji wody z naturalnych punktów zbierania wody (takich jak źródła, strumienie i lodowce) na pola uprawne. Praktycy wybierają określone dni i przedziały czasowe, aby ręcznie przekierować wodę, a rozpoczęciu lub zakończeniu sezonu nawadniania często towarzyszą spotkania towarzyskie i uroczystości. Tradycyjne nawadnianie wymaga dogłębnego zrozumienia naturalnego krajobrazu, przepływu wody i warunków pogodowych, a także ścisłej współpracy między osobami odpowiedzialnymi za dystrybucję wody (takimi jak rolnicy i właściciele gruntów) a innymi osobami zaangażowanymi w utrzymanie struktur fizycznych (jak spółdzielnie wodne i władze lokalne). Praktyka jest zazwyczaj przekazywana młodszym pokoleniom w sposób nieformalny, poprzez obserwację i szkolenia prowadzone przez doświadczonych członków, chociaż spółdzielnie, stowarzyszenia, naukowcy i instytucje również odgrywają ważną rolę w przekazywaniu wiedzy. Dla praktyków tradycyjne nawadnianie i związane z nim wielowiekowe systemy kanałów są silnymi wyznacznikami tożsamości. Praktyka jest powiązana z określonym słownictwem, a wymagana wiedza (jak zrozumienie wpływu cyklu księżycowego na przepływ wody i umiejętności związane z obróbką drewna) może być stosowana w innych aspektach życia jej depozytariuszy i otaczających społeczności.

Ochrona dziedzictwa opieki zastępczej w miłosiernym mieście Geel: model opieki środowiskowej

Kraj członkowski: Belgia

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Belgijskie miasto Geel znane jest z tradycji goszczenia osób z zaburzeniami psychicznymi w domach rodzin zastępczych. Jako forma opieki psychiatrycznej, praktyka oparta na społeczności zachęca do uczestnictwa w życiu społecznym osób wrażliwych psychicznie, jednocześnie destygmatyzując chorobę psychiczną. Z czasem praktyka ta przekształciła się w program wspierany naukowo i medycznie, z przepisami i dekretami określającymi warunki, obowiązki i prawa rodzin zastępczych, podopiecznych i Publicznego Centrum Opieki Psychiatrycznej. Pomimo swojej stabilnej trwałości, tradycja ta jest kwestionowana przez zmiany we współczesnym społeczeństwie i opiece psychiatrycznej. Aby sprostać tym wyzwaniom, lokalne organizacje i rady współpracują nad wielowarstwowym programem ochrony mającym na celu: (a) przekazywanie praktyki i jej historii; (b) badanie modelu z perspektywy historycznej, medycznej i antropologicznej; oraz (c) kultywowanie ekosystemu opiekuńczego. Program podkreśla komplementarność różnych podejść do opieki zdrowotnej poprzez pielęgnowanie serdecznego ekosystemu, w którym łączą się praktyki kulturowe i zdrowotne oraz instytucje medyczne. To niedrogi model, który wykorzystuje istniejące zasoby społeczności i generuje dobre wyniki zdrowotne dla osób chorych psychicznie. Jest to efektywna kosztowo usługa w zakresie zdrowia psychicznego, która zapewnia zdrowe życie i promuje dobre samopoczucie dla wszystkich w każdym wieku.