Austria

Obchody karnawałowe Schemenlaufen w Imst
Kraj(e) członkowskie: Austria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Karnawał Fasnacht odbywa się w Imst (Tyrol – zachodnia Austria) co cztery lata, w niedzielę przed Wielkim Postem. Centralnym punktem karnawału jest pochód tancerzy w maskach i kostiumach zwanych Schemenlaufen. Główne postacie występują parami: jedna z dzwonkami wirującymi wokół talii, druga z większymi dzwonami, ważącymi do 35 kg. Pary wykonują taniec z podskokami i ukłonami, a dzwony i dzwonki wydają mieszaninę dźwięków niskich i wysokich. W pochodzie idzie 55 takich par, a inne postacie w maskach naśladują ich taniec w zwolnionym tempie. Jeszcze inni zaprowadzają porządek, rozdając klapsy lub pryskając wodą. W przemarszu udział biorą również: kominiarze wchodzący na dachy, czarownice pokrzykujące na tłum przy dźwiękach fałszujących fanfar, białe lub brunatne niedźwiedzie dające pokaz siły, mała dziewczynka obsypująca widzów pachnącym pudrem. Karnawał skupia mieszkańców Imst wokół wspólnego celu – organizacji obchodów karnawałowych według wielowiekowej tradycji. Szycia kostiumów karnawałowych dziewczęta uczą się w szkole. Dzwonki są wykuwane przez miejscowych kowali. Umiejętności związane z tradycyjnym rękodziełem, takim jak rzeźbienie drewnianych masek, są na ogół przekazywane w rodzinie albo na specjalnych kursach.

Klasyczne jeździectwo i Hiszpańska Szkoła Jazdy Konnej w Wiedniu
Kraj(e) członkowski(e): Austria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2015 r.

W Hiszpańskiej Szkole Jazdy Konnej w Wiedniu od 450 lat kultywowana jest tradycja hodowli i szkolenia białych koni lipicańskich (rasa pochodząca z Lipicy w Słowenii). Związane z nią różnorodne praktyki społeczne, zwyczaje kulturowe i ceremonie oparte są na długotrwałych, wzajemnych relacjach, łączących hodowców, stajennych, rzemieślników i jeźdźców z końmi. Stajenni, którzy jako pierwsi opiekują się źrebiętami, przekazują uczniom podstawową wiedzę o hodowli koni. Hodowcy, których cechuje bardzo serdeczny stosunek do koni, łączą je w pary zgodnie z wymogami Szkoły. Doświadczeni jeźdźcy wspólnie z uczniami odpowiadają za opiekę nad źrebiętami, co przyczynia się do powstania szczególnej więzi łączącej przyszłego jeźdźca ze zwierzęciem. Pierwsze lata nauki uczniowie spędzają na zaznajamianiu się z zasadami opiekowania się końmi i obsługą sprzętu. Ujeżdżania koni uczą się od doświadczonych jeźdźców w relacji mistrz-uczeń. W tej tradycyjnie męskiej domenie zaczynają odgrywać rolę kobiety. Każdy koń pozostaje pod opieką lekarza weterynarii. Za wykonanie i konserwację potrzebnych akcesoriów i strojów do jazdy konnej odpowiadają rzemieślnicy – siodlarze, kowale, kapelusznicy, rymarze, krawcy i szewcy. Wspólne pielęgnowanie tradycji daje środowiskom związanym z Hiszpańską Szkołą Jazdy silne poczucie tożsamości i pozwala na zachowanie dawnych technik i umiejętności w wielu dziedzinach związanych z jeździectwem.

Regionalne ośrodki rzemieślnicze, strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła
Kraj(e) członkowski(e): Austria

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Werkraum Bregenzerwald, Hand.Werk.Haus Salzkammergut i Textiles Zentrum Haslach to trzy ośrodki w Austrii, które prowadzą lokalni rzemieślnicy, posługujący się w pracy tradycyjnymi technikami. Przez 15 lat istnienia ośrodki rozwijały współpracę z artystami z całego świata, z instytucjami edukacyjnymi, z przedsiębiorstwami rzemieślniczymi i innymi instytucjami w celu zachowania tradycyjnych technik w przyszłości. Ośrodki prowadzą szereg działań służących ochronie tradycyjnego rzemiosła, m.in. stolarstwa, malarstwa czy włókiennictwa, które dają danej społeczności poczucie tożsamości i kontynuacji lokalnych praktyk. Ośrodki skupiające rzemieślników są zarządzane przez stowarzyszenia, współpracujące z przedsiębiorstwami i z instytucjami naukowymi i edukacyjnymi. Prowadzone są zajęcia, na których można się nauczyć tradycyjnych technik rzemieślniczych. Co więcej, rzemieślnicy organizują kursy wprowadzające dla uczniów szkół podstawowych oraz dla wszystkich zainteresowanych w weekendy i w czasie wakacji, programy dla praktykantów, kursy podyplomowe. Kursy są prowadzone przez lokalnych i międzynarodowych specjalistów, którzy przekazują wiedzę i umiejętności związane z różnymi zawodami. Ośrodki organizują wystawy i konkursy, które mają popularyzować tradycyjne rzemiosło, przyciągając artystów i projektantów, krajowych i zagranicznych. Ośrodki stały się pomostem pomiędzy sztuką a przemysłem, zapewniając przestrzeń do wymiany pomysłów i doświadczeń, a także do rozwijania współpracy. Współdziałanie sfery kultury, nauki i gospodarki umacnia ochronę tradycyjnego rzemiosła.

Sokolnictwo, żywe dziedzictwo człowieka
Kraj(e) członkowski(e): Arabia Saudyjska / Austria / Belgia / Czechy / Francja / Hiszpania / Katar / Kazachstan / Republika Korei / Mongolia / Maroko / Niemcy / Pakistan / Portugalia / Syria / Węgry / Włochy / Zjednoczone Emiraty Arabskie

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Sokolnictwo, które pierwotnie służyło jako sposób zdobywania pożywienia, zmieniało się z upływem czasu. Obecnie jest bardziej związane z ochroną środowiska i dziedzictwa kulturowego, a co więcej, przyczynia się do wzrostu zaangażowania społecznego w ramach danej społeczności i poza nią. Pielęgnując własne tradycje i przestrzegając zasad etycznych, sokolnicy szkolą i hodują ptaki drapieżne, w tym orły i jastrzębie, tworząc bliskie więzi ze zwierzęciem. Praktyka występująca w wielu krajach na świecie różni się pod pewnymi względami, m.in. jeśli chodzi o stosowany sprzęt. Pomimo to metody pozostają podobne. Sokolnicy są grupą ludzi, którzy są w stanie podróżować tygodniami, zajmując się jedynie szkoleniem, a wieczorami dzieląc się wrażeniami z minionego dnia. Uważają, że sokolnictwo pozwala im na poznawanie przeszłości i nawiązywanie do niej. Dotyczy to głównie społeczności, dla których sokolnictwo stanowi jedną z niewielu więzi z ich środowiskiem naturalnym i tradycyjną kulturą. Wiedza oraz umiejętności są przekazywane przez członków rodziny jako międzypokoleniowy zwyczaj. Dokonuje się to poprzez doradztwo, praktyki i szkolenia w szkołach lub w specjalnych klubach. W niektórych krajach należy zdać formalny egzamin, aby zostać sokolnikiem. Spotkania i uroczystości dają uczestnikom możliwość dzielenia się wiedzą, zapewniają podnoszenie świadomości i promowanie różnorodności.

Systemy zarządzania zagrożeniem lawinowym
Kraj(e) członkowski(e): Szwajcaria/Austria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Zagrożenie lawinowe i konieczność stawiania mu czoła kształtowały przez wieki tożsamość alpejskich mieszkańców, którzy każdej zimy mają do czynienia z sytuacją, w której lawiny zagrażają zarówno im, jak turystom, środkom komunikacji i innym ważnym elementom infrastruktury. Ze względu na gęste zaludnienie Alp, zjawisko lawin stanowi główną troskę i wspólną odpowiedzialność tamtejszych społeczności. Przez wieki górale rozwijali lokalną wiedzę empiryczną, strategie zarządzania i minimalizowania ryzyka lawin, a także praktyki kulturowe, pomagające chronić się przed zagrożeniem lawinowym. Obecnie, nowoczesne narzędzia, takie jak instrumenty pomiarowe i mapowanie obszarów ryzyka, uzupełniają tradycyjną wiedzę, która w dalszym ciągu jest rozwijana i przystosowywana do konkretnych potrzeb w terenie. Ten element dziedzictwa jest silnie umocowany w kulturze lokalnych społeczności, podkreślając znaczenie solidarności w sytuacjach kryzysowych. Ocena ryzyka lawinowego wymaga rzetelnej wiedzy na temat przyrody na danym terenie, w tym śniegu, warunków pogodowych i historii dotychczasowych lawin. Kiedyś przekazywana ustnie, dziś wiedza na temat lawin jest wypadkową wiedzy empirycznej i praktycznych doświadczeń, a przekazywana jest w dwie strony: z poziomu nauki do praktyki i z terenu do laboratoriów naukowych. Organizowane są różnorodne szkolenia, a zainteresowani mają dostęp do licznych źródeł informacji, takich jak biuletyny lawinowe, listy kontrolne poziomów zagrożenia, media, strony internetowe, podręczniki i wystawy.

Tkanina drukowana (Blaudruck/Modrotisk/Kékfestés/Modrotlač): wytwarzanie tkaniny drukowanej za pomocą klocka drukarskiego i barwnika indygo
Kraj(e) członkowski(e): Austria/Czechy/ Niemcy/ Słowacja/Węgry

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Blaudruck/Modrotisk/Kékfestés/Modrotlač, co, tłumaczone dosłownie, oznacza niebieski druk lub niebieską farbę, odnosi się do technologii pokrywania tkaniny gęstą, nieprzepuszczalną masą, a następnie malowania jej barwnikiem indygo. Pasta uniemożliwia przenikanie barwnika do tkaniny w miejscach, w których nakładany jest ozdobny wzór, dzięki czemu, w trakcie procesu barwienia pozostaje on biały. Nakładanie wzoru na tkaninę odbywa się za pomocą ręcznie rzeźbionych klocków, niekiedy liczących sobie 300 lat, zawierających motywy regionalne, religijne lub nawiązujące do flory i fauny danego regionu, a więc mające bezpośrednie odniesienia do lokalnej kultury. Tradycyjne barwienie indygo nie ogranicza się jednak do drukowania wzoru. Na proces wytwarzania tkaniny drukowanej składa się kilka etapów: przygotowanie surowców i przędzenie, tkanie i wykończanie materiału, drukowanie wzorów i barwienie tkaniny. Obecnie, firmy trudniące się tą produkcją, to głównie małe warsztaty, od pokoleń w rękach tej samej rodziny. W każdym warsztacie, w proces wytwarzania tkaniny zaangażowanych jest wielu członków rodziny, z których każdy, niezależnie od płci, uczestniczy we wszystkich fazach produkcji. Związana z nią specjalistyczna wiedza, zapisana w starych, sięgających XIX wieku dziennikach, także pozostaje w rękach prywatnych i przekazywana jest z pokolenia na pokolenie głównie metodą praktyki. Depozytariusze tej tradycji czują silne emocjonalne więzi z wytwarzanymi produktami, a sam element dziedzictwa uosabia poczucie dumy z uczestnictwa w wielowiekowej rodzinnej tradycji.

Transhumancja, sezonowe pędzenie stad pasterskich stałymi szlakami w basenie Morza Śródziemnego i w Alpach
Kraj(e) członkowski(e): Austria/Grecja/Włochy

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Transhumancja to tradycyjna metoda wypasu, polegająca na sezonowym przemieszczaniu zwierząt gospodarskich stałymi szlakami w basenie Morza Śródziemnego i w Alpach. Każdego roku, wiosną i jesienią, od świtu do zmierzchu tysiące zwierząt przeganianych jest przez grupy pasterzy z psami i końmi, stałymi trasami między dwoma regionami geograficznymi i klimatycznymi. Często wraz ze zwierzętami gospodarskimi wędrują też rodziny pasterzy. Można wyróżnić dwa główne typy wypasów: poziomy w regionach równinnych lub płaskowyżowych, i pionowy, zazwyczaj w regionach górskich. Transhumancja wymaga przestrzegania zwyczajów i wspólnych praktyk społecznych w opiece nad zwierzętami i hodowli, sposobie korzystania z gruntów, lasów i zasobów wody oraz reagowania na zagrożenia ze strony przyrody, przez co jest ważnym czynnikiem kształtowania relacji między człowiekiem, zwierzętami i ekosystemami.

Pasterze mają dogłębną wiedzę na temat środowiska, równowagi ekologicznej i zmian klimatu, ponieważ stosują jedną z najbardziej zrównoważonych i wydajnych metod hodowli zwierząt. Mają także specjalne umiejętności praktyczne związane z wytwarzaniem żywności i rękodzielnictwem. Depozytariusze tego elementu żywego dziedzictwa świętują początek i koniec wypasu wiosną i jesienią, kiedy przy wspólnym posiłku, obrzędach i opowieściach wprowadzają także najmłodszych w tajniki tej praktyki kulturowej, zapewniając w ten sposób jej ciągłość.

Techniki rzemieślnicze i zwyczajowe funkcje „strzech budowlanych” (Bauhütten), tworzonych podczas budowy katedr w Europie: know-how, przekaz tradycji, rozwój wiedzy i innowacji
Kraj(e) członkowski(e): Niemcy/Austria/Francja/Norwegia/Szwajcaria

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2020 r.

Strzechy budowlane pojawiły się w średniowieczu jako organizacje zrzeszające rzemieślników różnych specjalności (stolarzy, kamieniarzy, cieśli, kowali), pracujących wspólnie przy budowach europejskich katedr. Podobnie jak wówczas, dzisiaj również są to organizacje skupiające wykonawców z różnych dziedzin, którzy ściśle ze sobą współpracują. Termin Bauhüttenwesen w języku niemieckim odnosi się zarówno do sieci strzech budowlanych, zajmujących się wznoszeniem lub renowacją budynków, jak i do samego warsztatu jako miejsca pracy. Od schyłku średniowiecza strzechy tworzyły ponadregionalną sieć, wykraczającą poza granice jednego kraju. Do dziś przechowują one umiejętności i tradycyjne zwyczaje oraz praktyki swoich zawodów, a także bogactwo wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie, zarówno ustnie, jak i pisemnie. W obliczu postępującego niedoboru umiejętności technicznych oraz w dobie rosnącej mechanizacji i optymalizacji kosztów, strzechy budowlane, utworzone lub przywrócone do życia w XIX i XX wieku, stały się instytucjami, które zachowują, przekazują i rozwijają tradycyjne techniki i know-how w dziedzinie budownictwa. Ich zaangażowanie w ochronę i promowanie żywego dziedzictwa poprzez kształtowanie świadomości społecznej, działania informacyjne i komunikacyjne oraz ścisłą współpracę z interesariuszami z różnych dziedzin: polityki, kościoła, ochrony zabytków, biznesu i nauki, można uznać za przykład uniwersalny, do zastosowania na całym świecie, również w innych dziedzinach i w odmiennych kontekstach. Dzięki przyjętemu tu systemowi organizacji i praktycznych szkoleń zawodowych prowadzonych na miejscu, strzechy budowlane uznać można za rozwiązanie modelowe dla wszystkich typów budów, zarówno w zakresie wznoszenia budynków, jak i ich późniejszej konserwacji.

Flisactwo
Kraj(e) członkowski(e): Austria, Czechy, Hiszpania, Łotwa, Niemcy i Polska
(koordynator: Polska)

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego w 2022 r.

Flisactwo w Austrii, Czechach, Hiszpanii, na Łotwie, w Niemczech i Polsce wywodzi się ze Średniowiecza, kiedy to spławiano drewno oraz przewożono na tratwach towary i ludzi, wykorzystując naturalny nurt wody. Niegdyś flisacy udający się w odległe miejsca spędzali na tratwach całe tygodnie, razem mieszkając i pracując. Zrodziła się w ten sposób społeczność flisacka, która dzieliła wspólne wartości, a także wyróżniała się posiadaniem wiedzy, umiejętności i znajomości technik potrzebnych do budowania tratw i żeglugi. Tradycje flisackie przekazywano z pokolenia na pokolenie. Silnemu zakorzenieniu tradycji sprzyjała ważna rola przekazu ustnego, uczenie się przez obserwację i ich nieprzerwane pielęgnowanie. Są obecne nadal zwłaszcza dzięki obozom młodzieżowym, działalności lokalnych szkół, festiwalom i warsztatom. Tratw, które mogą liczyć do 600 metrów długości, 50 metrów szerokości i 2 metrów wysokości używa się dzisiaj głównie do żeglugi rzecznej. Buduje się je w taki sam sposób jak dawniej. Specjalnie dobiera się drewno, pnie są spychane do rzeki i łączone w tratwy. Flisactwo sprzyja współdziałaniu w grupie oraz zacieśnianiu więzi społecznych w ramach danej społeczności i między społecznościami flisackimi. Obecnie flisactwo jest otwarte dla wszystkich, niezależnie od wieku, płci czy środowiska społecznego i kulturalnego. Ochrona wody i ekosystemów, a także zrównoważone wykorzystanie drewna są głęboko zakorzenione w praktykowaniu flisactwa. Systematyczne dzielenie się doświadczeniami wzbogaca istniejące dziedzictwo, sprzyja umacnianiu wspólnych wartości i wymianie kulturalnej ponad granicami.

Tradycje związane z hodowlą koni lipizańskich
Kraj(e) członkowski(e): Austria, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry, Włochy

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.

Tradycje związane z hodowlą koni lipizańskich wywodzą się z hodowli koni dla dworu cesarskiego Habsburgów w Wiedniu, ale dzisiaj koń lipizański odgrywa szczególną rolę w życiu kulturalnym społeczności wiejskich. Występuje w czasie uroczystości i festiwali, takich jak poświęcenie koni, pochody karnawałowe i defilady. Konie odgrywają kluczową rolę w hipoterapii i zrównoważonej turystyce. Osoby zatrudnione w państwowych stadninach należą do głównych depozytariuszy tego elementu dziedzictwa, wraz z terapeutami, rzemieślnikami, miłośnikami sportów jeździeckich, pasjonatami historycznych tradycji kawalerii, społecznościami lokalnymi i osobami odwiedzającymi stadniny. Wartości, wiedza, kompetencje i praktyki są przekazywane poprzez zajęcia praktyczne, seminaria i kursy, a także w czasie imprez świątecznych i sportowych. Praktyka związana z hodowlą koni lipizańskich weszła do programu niektórych szkół podstawowych oraz wszystkich szkół rolniczych i zawodowych, a także wyższych szkół rolniczych i weterynaryjnych. Hodowla koni lipizańskich jest spoiwem łączącym społeczności od ponad 450 lat, dając silne poczucie przynależności, zwłaszcza dzięki specjalistycznemu słownictwu i więzi emocjonalnej między hodowcami i końmi.

Tradycyjne nawadnianie: wiedza, technika i organizacja

Kraje członkowskie: Austria, Belgia, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Holandia, Szwajcaria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Tradycyjne nawadnianie wykorzystuje grawitację i ręcznie wykonane konstrukcje, takie jak kanały i rowy, do dystrybucji wody z naturalnych punktów zbierania wody (takich jak źródła, strumienie i lodowce) na pola uprawne. Praktycy wybierają określone dni i przedziały czasowe, aby ręcznie przekierować wodę, a rozpoczęciu lub zakończeniu sezonu nawadniania często towarzyszą spotkania towarzyskie i uroczystości. Tradycyjne nawadnianie wymaga dogłębnego zrozumienia naturalnego krajobrazu, przepływu wody i warunków pogodowych, a także ścisłej współpracy między osobami odpowiedzialnymi za dystrybucję wody (takimi jak rolnicy i właściciele gruntów) a innymi osobami zaangażowanymi w utrzymanie struktur fizycznych (jak spółdzielnie wodne i władze lokalne). Praktyka jest zazwyczaj przekazywana młodszym pokoleniom w sposób nieformalny, poprzez obserwację i szkolenia prowadzone przez doświadczonych członków, chociaż spółdzielnie, stowarzyszenia, naukowcy i instytucje również odgrywają ważną rolę w przekazywaniu wiedzy. Dla praktyków tradycyjne nawadnianie i związane z nim wielowiekowe systemy kanałów są silnymi wyznacznikami tożsamości. Praktyka jest powiązana z określonym słownictwem, a wymagana wiedza (jak zrozumienie wpływu cyklu księżycowego na przepływ wody i umiejętności związane z obróbką drewna) może być stosowana w innych aspektach życia jej depozytariuszy i otaczających społeczności.

Transhumancja, sezonowy wypas zwierząt gospodarskich [Rozszerzenie]

Kraje członkowskie: Albania, Andora, Austria, Chorwacja, Francja, Grecja, Włochy, Luksemburg, Rumunia, Hiszpania

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Transhumancja (pasterstwo transhumacyjne) odnosi się do sezonowego przemieszczania się ludzi wraz z ich żywym inwentarzem między regionami geograficznymi lub klimatycznymi. Każdego roku, wiosną i jesienią, mężczyźni i kobiety pasterze organizują przemieszczanie tysięcy zwierząt wzdłuż tradycyjnych szlaków pasterskich. Przemieszczają się pieszo lub konno, prowadząc psy, czasem w towarzystwie swoich rodzin. Transhumancja, będąca praktyką przodków, wynika z głębokiej wiedzy o środowisku i wiąże się z praktykami społecznymi i rytuałami związanymi z opieką, hodowlą i szkoleniem zwierząt oraz zarządzaniem zasobami naturalnymi. Cały system społeczno-ekonomiczny został opracowany wokół transhumancji, od gastronomii po lokalne rękodzieło i uroczystości oznaczające początek oraz koniec sezonu. Rodziny od wielu pokoleń wprowadzają i przekazują transhumancję poprzez obserwację i praktykę. Społeczności żyjące wzdłuż szlaków transhumancji również odgrywają ważną rolę w jej przekazywaniu, na przykład poprzez świętowanie przejść między stadami i organizowanie festiwali. Praktyka ta jest również przekazywana poprzez warsztaty organizowane przez lokalne społeczności, stowarzyszenia oraz sieci pasterzy i rolników, a także przez uniwersytety i instytuty badawcze. Transhumancja przyczynia się zatem do integracji społecznej, wzmacniając tożsamość kulturową i więzi między rodzinami, społecznościami i terytoriami, jednocześnie przeciwdziałając skutkom wyludniania się obszarów wiejskich.