Uzbekistan

Muzyka Szaszmakom
Kraj(e) członkowski(e): Tadżykistan/Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Tradycja muzyki klasycznej Szaszmakom rozwija się od ponad dziesięciu wieków w wielokulturowych centrach miejskich regionu Azji Środkowej, dawniej znanego jako Mâwarâ al.-nahr. Współcześnie region ten obejmuje obecny Tadżykistan i Uzbekistan. Makom to złożony system muzyczny, definiowany najprościej jako „zbiór melodii i pieśni stworzonych na skali doskonałego zestawu strun. Szaszmakom (co w tadżycko-arabskim oznacza sześć makomów), stanowi unikatowe połączenie muzyki instrumentalnej i wokalnej, stylów rytmicznych i melodycznych, jak również koncepcji estetycznych. Gatunek ten jest wykonywany solowo lub przez grupę śpiewaków i orkiestrę, składającą się z instrumentów smyczkowych, perkusyjnych i dętych. Występy rozpoczynają się najczęściej wstępem instrumentalnym, po którym następuje nasr - wiodąca sekcja wokalna, składająca się z dwóch odrębnych zestawów pieśni. Począwszy od czasów przedislamskich, Szaszmakom bezustannie podlega wpływom nowych kierunków w teorii muzyki, poezji, matematyki, nauki islamu i sufizmu. W IX i X wieku, system makom stał się tak popularny, że w Bucharze, historycznym i duchowym centrum Szaszmakom, utworzono liczne szkoły muzyczne, uczące tej sztuki. Wielu występujących należało do żydowskiej społeczności Buchary. Repertuar Szaszmakom wymaga od muzyków specjalnego wyszkolenia, ponieważ standardowy zapis nutowy potrafi zarejestrować tylko podstawową konstrukcję utworu, nie zdoła natomiast utrwalić całego bogactwa tej wspaniałej sztuki. W rezultacie, przekaz ustny od mistrza do ucznia pozostaje głównym sposobem utrwalania tej muzyki i jej duchowych walorów.

Przestrzeń kulturowa regionu Bojsun
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Bojsun, który liczy obecnie 82 000 mieszkańców, jest jednym z najstarszych zamieszkałych miejsc na świecie. Usytuowany na szlaku z Azji Mniejszej do Indii, region ten przechował pozostałości archaicznej kultury i ślady wielu religii. Są wśród nich zoroastryzm i buddyzm (przykłady związanej z nimi sztuki obecne są w regionie), islam, który przybył tutaj w VIII wieku, oraz przedislamskie wierzenia, takie jak szamanizm i toteizm. Liczne tradycyjne obrzędy są wciąż żywe: w wigilię wiosennego święta Nawruz odprawiany jest rytuał zasiewu ze składaniem darów z jedzenia. Obrzęd ten, w którym wzywa się boga deszczu (zaczerpnięty z wierzeń zoroastryzmu), zakłada wykonanie kukły, którą następnie moczy się w wodzie. Zachowały się również obrzędy rodzinne: 40 dni po urodzinach dziecka złe duchy są przepędzane za pomocą ognia i popiołu, potem dziecko zostaje obrzezane, a rytuałowi towarzyszą walki kozłów i rozmaite gry. Urządzane są także ceremonie zaślubin, obrzędy pogrzebowe oraz obrzędy szamańskie służące leczeniu chorych. Do popularnej tradycji należą rytualne śpiewy związane z corocznymi świętami, melodie pasterskie, legendy epickie i tańce narodowe, które są często wykonywane podczas uroczystości obrzędowych. W tradycjach tadżyckich i uzbeckich da się zauważyć wiele wzajemnych oddziaływań. W pieśniach stworzono nowe wersje mitycznych tematów zaczerpniętych z eposów, z których część odnosi się do specyficznych rytuałów. Występują również śpiewy liryczne na temat natury, wykonywane przy akompaniamencie instrumentów dętych i strunowych. Zespół muzyki ludowej „Shalola” zebrał pieśni ludowe i zrobił spis tradycyjnych instrumentów oraz kostiumów. Członkowie grupy sporządzili również dokumentację legend, eposów i dawnych wioskowych melodii.

Novruz, Nowrouz, Nooruz, Navruz, Nauroz, Nevruz
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan/Indie/Iran/Kirgistan/Uzbekistan/Pakistan/Turcja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Święto Novruz (Nowrouz, Nooruz, Navruz, Nauroz, Nevruz) oznacza Nowy Rok i nadejście wiosny. Obchodzone jest 21 marca na rozległym obszarze geograficznym, obejmującym m.in. Azerbejdżan, Indie, Iran, Kirgistan, Pakistan, Turcję i Uzbekistan. Ze świętem związanych jest wiele lokalnych tradycji, jak przywoływanie postaci Jamszida, mitycznego króla perskiego oraz wiele innych lokalnych opowieści i legend. Obrzędy, które towarzyszą świętu, mogą różnić się w zależności od miejsca i lokalnych tradycji – od skakania przez ogień lub wodę w Iranie, poprzez rozpalanie ogni u wejścia do domu, po tradycyjne zapasy i wyścigi konne w Kirgistanie. We wszystkich regionach świętu towarzyszą pieśni i tańce oraz uroczyste rodzinne lub wioskowe uczty. Podczas obchodów obdarowuje się przede wszystkim dzieci, które biorą czynny udział w wielu przygotowaniach do święta, np. w dekorowaniu gotowanych na twardo jajek. Wiodącą rolę w przygotowaniu do święta i jego zachowaniu dla przyszłych pokoleń odgrywają kobiety. Navruz wzmacnia związki między pokoleniami i w obrębie rodzin oraz więzi sąsiedzkie, dzięki czemu wpływa na kulturową różnorodność i przyjazne relacje między przedstawicielami odmiennych grup.

Tradycja muzyczna Katta Ashula
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Katta Ashula (dosłownie: wielka pieśń) jest gatunkiem muzycznym, który jest wspólnym dziedzictwem różnych grup etnicznych zamieszkujących Dolinę Fergańską w Uzbekistanie i inne regiony w Kirgistanie, Tadżykistanie i Kazachstanie. Gatunek ten obejmuje śpiew, muzykę instrumentalną, widowiska, tradycyjną poezję i sekretne rytuały. Tematyka pieśni i przedstawień jest bardzo rozległa, od miłości po zagadnienia filozoficzne i religijne, pozostawiając jednak przestrzeń na improwizację przez wykonawcę. Tradycja ta jest przenoszona ustnie z mistrza (hafiz) na ucznia drogą żmudnego treningu (usto-shogird) przez wiele lat pracy. Wykonywanie katta as hula wymaga udziału od dwóch do pięciu śpiewaków (katta ashulachi), a charakterystycznym elementem wykonania jest trzymanie przez śpiewaków porcelanowych talerzy blisko ust. Działają one jak rezonatory, dzięki którym śpiewacy mogą modulować wydobywane podczas śpiewu dźwięki.

Askya, sztuka dowcipnych dialogów
Kraj(e) członkowskie: Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Askiya jest gatunkiem popularnej sztuki oratorskiej, która ma formę dialogu dwóch lub większej liczby osób, wymieniających między sobą dowcipne komentarze na wybrany temat. Zawodnicy uprawiający tę sztukę, na ogół mężczyźni, muszą znać tajniki języka uzbeckiego, umieć improwizować, mieć szybki refleks i prowadzić zręczne wywody, posługując się żartem i wykazując poczucie humoru. Mimo żartobliwej formy, prowadzone dialogi mają niemałe znaczenie dla uwrażliwiania ludzi na sprawy i wydarzenia społeczne, ponieważ zwracają uwagę na istotne kwestie, a ich tematyka wynika z uważnej obserwacji codziennego życia, Słowne zawody odbywają się często w czasie świąt ludowych, uroczystości, rodzinnych ceremonii i podczas spotkań organizowanych w miastach i wioskach na terenie całego Uzbekistanu. Szacuje się, że występuje obecnie trzydzieści odmian tej sztuki, w tym niektóre formy uprawiane przez zawodowych artystów. Każda z odmian ma odrębne cechy. Wiedza i umiejętności związane ze słownym współzawodnictwem są na ogół przekazywane osobom, grupom i całym społecznościom tradycyjnie, w relacji mistrz – uczeń. Dzięki swoim najważniejszym cechom: poczuciu humoru i prostocie formy w komunikacji międzyludzkiej Askya to łączy wokół wspólnego wydarzenia przedstawicieli różnych społeczności, niezależnie od ich wieku i zawodu. Ma też wyraźny wymiar dydaktyczny, gdyż za pomocą dowcipu skłania ludzi do uważnego analizowania trudności i problemów życia codziennego, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju kulturalnego i społecznego.

Tradycja i kultura związana z potrawą palov
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Według powiedzenia uzbeckiego, goście nie mogą się pożegnać, zanim nie spróbują potrawy palov. Kultura związana z tą potrawą stanowi praktykę społeczną, towarzyszącą jej sporządzaniu i jedzeniu, wspólną dla wszystkich społeczności wiejskich i miejskich Uzbekistanu. Składniki potrawy to ryż, mięso, przyprawy i warzywa. Palov może być podawany w dzień powszedni, ale służy również jako symbol gościnności, forma pomocy potrzebującym, element uroczystości z okazji ślubu lub Nowego Roku, czy sposób upamiętniania zmarłego. Palov jest serwowany w czasie różnych wydarzeń, takich jak modlitwy i koncerty muzyki tradycyjnej. Potrawę przyrządzają mężczyźni i kobiety, bez względu na wiek czy status społeczny. Wiedza i umiejętności są przekazywane młodszemu pokoleniu przez osoby starsze, w sposób formalny i nieformalny, uczniom przez mistrzów, podczas pokazów, w czasie wspólnego gotowania w gronie rodziny, rówieśników czy członków lokalnej społeczności, w organizacji religijnej czy w placówce kształcenia zawodowego. Przygotowywanie i wspólne spożywanie tradycyjnej potrawy wzmacnia więzi społeczne, upowszechnia wartości, takie jak solidarność i poczucie jedności, a także zapewnia ciągłość lokalnej tradycji, która jest częścią tożsamości kulturowej danej wspólnoty.

Ośrodek rozwoju rękodzieła w Margilan, ochrona tradycyjnych technik wyrobu atłasu
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r

Historia wyrobu ikatu atłasowego i adrasowego (tkaniny półjedwabnej, w tradycyjne geometryczne wzory, używanej do tapicerowania mebli, a także do szycia zasłon i lekkich ubrań) na obecnym terytorium Uzbekistanu sięga Starożytności. Historycznie to właśnie w Margilan były wytwarzane szlachetne barwne tkaniny. Tradycyjne rękodzieło przeżywało trudny okres w dobie ZSSR i niektóre z dawnych technik produkcji rękodzielniczej niemal zaniknęły. W związku z pilną potrzebą rewitalizacji i ochrony zagrożonych tradycji, <del datetime="2019-06-10T13:38"> </del>w 2007 r. społeczność lokalna wystąpiła z inicjatywą utworzenia ośrodka rozwoju rękodzieła. Celem działalności ośrodka jest zachowanie, rozwijanie i promowanie tradycyjnych uzbeckich metod wyrobu atłasu poprzez nowatorskie szkolenia, wystawy i salony rękodzieła, a także dzięki festiwalom tradycyjnych tkanin, publikacji różnych instrukcji i podręczników ochrony dziedzictwa. Ośrodek zachęca również do wykorzystywania naturalnych materiałów i przyczynia się do przekazywania wiedzy i umiejętności związanych ze znajomością przyrody, a także z ich znaczeniem dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Jego sukces wynika w znacznej mierze z ducha partnerskiej współpracy. Lokalne społeczności odgrywają dużą rolę w realizacji wspomnianych inicjatyw, w poczuciu, że wyrób atłasowych tkanin w dużym stopniu stanowi o ich tożsamości.

Lazgi, taniec z Chorezmu
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Ruchy taneczne lazgi, tańca pochodzącego z regionu Chorezmu, nawiązują do otoczenia przyrodniczego i uczuć takich jak miłość i szczęście, stanowiąc wyraz inwencji twórczej człowieka. Początkowo taniec był związany z regionem Chorezmu, ale obecnie wykonywany jest w całym Uzbekistanie. O jego wielowiekowych korzeniach świadczą malowidła zachowane na stanowisku archeologicznym Topraq-Kala w regionie Chorezmu. Taniec czerpie inspirację z życia codziennego ludzi i społeczności. Cechuje go poczucie harmonii jednoczącej muzyków, śpiewaków i tancerzy. Słowa są bardzo często odą do miłości i dobroci. Istnieją dwie odmiany lazgi: taniec z figurami i taniec improwizowany. W przypadku tego pierwszego emocje są wyrażane poprzez konkretne ruchy. Interpretacyjna, improwizowana forma tańca rozwija się żywiołowo wraz z rosnącą dynamiką rytmu i ruchów tanecznych. Melodie i tańce są tak wciągajace, że widzowie spontanicznie zaczynają tańczyć. Lazgi jest przede wszystkim formą ekspresji osobistej. Przy przekazywaniu z pokolenia na pokolenie powstają jego kolejne wersje. Lazgi tańczy się z figurami podczas obchodów świąt narodowych i tradycyjnych uroczystości. Podczas wydarzeń rodzinnych i towarzyskich przeważa forma interpretacyjna, dla której inspiracją jest życie codzienne.

Sztuka miniatur
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan/Iran/Turcja/Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Miniatura to rodzaj dwuwymiarowej sztuki, polegającej na projektowaniu i tworzeniu dzieł malarskich o niewielkich rozmiarach zamieszczanych w książkach, na papier-mache, dywanach, tekstyliach, ścianach, ceramice i innych przedmiotach, przy użyciu surowców takich jak złoto, srebro i różne substancje organiczne. Historycznie miniatura związana była z ilustracją książkową, gdzie stanowiła dopełnienie tekstu, jednak z czasem element ten ewoluował i można go było również zaobserwować w architekturze lub jako inną formę ozdoby w przestrzeni publicznej. Tradycyjnie tematyka miniatur odzwierciedlała wierzenia, światopogląd i styl życia członków danej społeczności, ale z czasem nabrała nowych cech pod wpływem islamu. Mimo różnic stylistycznych, sztuka miniatur uprawiana w czterech krajach wnioskujących o wpisanie tego elementu dziedzictwa na Listę Reprezentatywną, ma wiele cech wspólnych. We wszystkich przypadkach jest to tradycyjna forma rzemiosła, przekazywana najczęściej drogą edukacji nieformalnej w relacji mentor-uczeń i uważana za integralną część tożsamości kulturowej danego społeczeństwa. Miniatura posługuje się specyficznym rodzajem perspektywy, w której rozmiar postaci odzwierciedla jej znaczenie i pozycję, co odróżnia ją od stylu realistycznego czy naturalistycznego. Chociaż istnieje od wieków, nadal się rozwija, przyczyniając się w ten sposób do budowania więzi między przeszłością a teraźniejszością. Zachowane są tradycyjne reguły i techniki malarskie, ale artyści wnoszą do procesu twórczego również indywidualną kreatywność.

Sztuka bakhshi
Kraj(e) członkowski(e): Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywna listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Poezja epicka odgrywa ważną rolę w dziedzictwie muzycznym i poetyckim ludu uzbeckiego i karakałpackiego w Uzbekistanie. Tradycyjne wielowiekowe poematy zwane doston osnute są na mitach, legendach, opowieściach ludowych i legendarnych pieśniach. Poświęcone są różnym tematom, takim jak patriotyzm, zaangażowanie, miłość, przyjaźń czy solidarność. Dziedzictwo bakshshi dotyczy przedstawiania tych epickich opowieści i oryginalnych widowisk przy akompaniamencie gry na instrumentach muzycznych, w tym na dombrze (instrumencie szarpanym) i na kobyzie (dwustrunowym chordofonie smyczkowym). Bajarze, również zwani bakhshis, recytują opowieści z pamięci, sięgając do tradycji i praktyk kulturowych. Największym powodzeniem cieszą się ci, którzy potrafią przykuć uwagę słuchaczy melodiami i ciekawym, oryginalnym sposobem snucia opowieści, bawiąc językiem, grą słów, przysłowiami i powiedzeniami. Muszą umieć recytować z pamięci długie epickie poematy. Bajarzami byli tradycyjnie mężczyźni, ale w XIX wieku opowiadaniem zaczęły parać się również kobiety i nadal wnoszą one wkład do pielęgnowania tej tradycji. Praktykowanie sztuki bakhshi jest przekazywane w rodzinie i w formalnych szkołach bakhshi. Sztuka ta jest głęboko zakorzeniona w uzbeckim stylu życia, a opowiadacze historii są zawsze mile widzianymi gośćmi na uroczystościach rodzinnych, obrzędach i świętach państwowych czy lokalnych.

Hodowla jedwabników i tradycyjna produkcja nici jedwabnych dla przemysłu tkackiego
Kraje członkowskie: Afganistan, Azerbejdżan, Iran, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2022 r.

W hodowli jedwabników i tradycyjnej produkcji nici jedwabnych rolnicy sprawują pieczę nad całym cyklem życia jedwabników, począwszy od uprawy morwy, której liśćmi żywią się jedwabniki i gdzie składają jaja. Włókna są rozwijane z kokonów, przędzone w jedwabne nici, czyszczone i farbowane. Nici są następnie wykorzystywane w różnego rodzaju produkcji rękodzielniczej, w tym tkanin, dywanów, chodników i zasłon. Wyroby z jedwabiu są wysoko cenione we wszystkich kręgach społecznych i kulturowych, a także powszechnie używane przy specjalnych okazjach, takich jak śluby, pogrzeby i spotkania rodzinne. Głęboko zakorzeniona w tradycji Wielkiego Jedwabnego Szlaku praktyka jest wyrazem tożsamości kulturowej i wielowiekowych tradycji. Jest również postrzegana jako symbol spójności społecznej, ponieważ handel jedwabiem przyczynił się do wymiany kulturalnej i naukowej w obrębie zainteresowanych krajów, ale także pomiędzy nimi.

Tradycja opowiadania anegdot Hodży Nasreddina/Mułły Ependi/Nasruddina Effendiego Nasrendina
Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerualnego dziedzictwa ludzkości w 2022 roku.

Tradycja opowiadania anegdot o Hodży Nasreddinie obejmuje praktyki społeczne i festiwale związane z opowiadaniem facecji i zabawnych historyjek, przypisywanych Hodży Nasreddinowi – filozofowi i mędrcowi znanemu z postrzegania życia i ludzkich doświadczeń w sposób humorystyczny. Mimo pewnych różnic, przejawiających się w wizerunku społecznym, imionach bohatera i treści opowiadanych historii, kluczowe cechy są wspólne dla dziedzictwa Azerbejdżanu, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Anegdoty są przekazywane ustnie i poprzez źródła pisane. Stały się też inspiracją dla lokalnych powiedzeń i przysłów. Wiele z nich weszło do kanonu klasyki, są popularyzowane w prasie i książkach, w filmie i telewizji, w tym w specjalnych programach telewizyjnych dla dzieci. Anegdoty są przepojone głęboką mądrością. Cechują je cięte riposty, posługiwanie się absurdem i elementem zaskoczenia, łamanie przyjętych norm. Narrator znajduje nieoczekiwane wyjście ze skomplikowanych sytuacji, z których zawsze wychodzi zwycięsko dzięki sile własnego słowa. Anegdoty pełnią funkcję zarówno edukacyjną, jak i rozrywkową, służą do wzbogacania rozmów, wzmacniania argumentów, przekonywania innych lub wyjaśniania sytuacji. Władze lokalne, uczelnie i organizacje pozarządowe odgrywają istotną rolę w utrwalaniu tradycji opowiadania anegdot, organizując różne przedsięwzięcia i festiwale służące ich upowszechnianiu na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

Iftar/Eftari/Iftar/Iftor i jego tradycje społeczno-kulturowe

Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Iran (Islamska Republika Iranu), Turcja, Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Iftar (zwany także Eftari, İftar lub Iftor w krajach praktykujących) jest obchodzony przez muzułmanów o zachodzie słońca w miesiącu Ramadan (dziewiąty miesiąc w kalendarzu księżycowym), po zakończeniu wszystkich obrzędów religijnych i ceremonialnych. Praktyka ta jest przestrzegana przez ludzi w każdym wieku, każdej płci i z różnych środowisk, oznaczając codzienne zakończenie trudów postu od świtu do zachodu słońca. Po wieczornej modlitwie następują czynności, takie jak ceremonie modlitewne, muzyka, opowiadanie historii, gry, przygotowywanie i serwowanie tradycyjnych i lokalnych posiłków oraz aranżowanie małżeństw. W przypadku społeczności często przybiera to formę spotkań lub posiłków, wzmacniając więzi rodzinne i społeczne oraz promując dobroczynność, solidarność i wymianę społeczną. Ceremonie i rytuały związane z Iftar są również praktykowane przez ludzi, którzy niekoniecznie poszczą w miesiącu Ramadan. Wiedza i umiejętności są zazwyczaj przekazywane w rodzinach poprzez ustne instrukcje, obserwację i uczestnictwo, a dzieciom i młodzieży często powierza się przygotowanie składników tradycyjnych posiłków. Podczas tego procesu rodzice przekazują również wiedzę na temat korzyści płynących z postu oraz wartości społecznych i funkcji Iftar. Iftar jest często wspierany przez podmioty rządowe, organizacje pozarządowe i charytatywne, a także przez telewizję, radio, prasę i media społecznościowe.

Sztuka iluminacji: Təzhib/Tazhib/Zarhalkori/Tezhip/Naqqoshlik

Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Iran (Islamska Republika), Tadżykistan, Turcja, Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Iluminacja to wielowiekowa sztuka dekoracyjna praktykowana na stronach manuskryptów, tekstów kaligraficznych i miniatur. Głównym składnikiem używanym do dekoracji są płatki złota lub złota farba, a ich stosowanie wymaga specyficznej wiedzy i technik. Stosowane są również naturalne pigmenty, a w ostatnich latach rozpowszechniły się farby syntetyczne, takie jak akwarela lub gwasz. Obecnie tradycyjne i współczesne interpretacje tej praktyki można zobaczyć w manuskryptach, miniaturach i kaligrafii, a także w samodzielnych dziełach sztuki. Praktyka ta jest przekazywana poprzez praktyki zawodowe, a także poprzez formalną i nieformalną edukację, w tym na wielu uniwersytetach, w akademiach, ośrodkach badawczych oraz w publicznych i prywatnych warsztatach. Używane kolory, wzory i motywy mają symboliczne znaczenie, a iluminacjami często ozdabia się teksty religijne, literackie i historyczne rękopisy, akty małżeństwa, a nawet traktaty handlowe. Sztuka ta jest ściśle związana z wierzeniami i praktykami kulturowymi społeczności. Iluminacja wzmacnia poczucie ciągłości kulturowej społeczności na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym. Ponieważ tradycyjna wiedza i metody iluminacji są również wykorzystywane przy renowacji starożytnych manuskryptów i starodruków, praktyka ta przyczynia się także do zachowania obiektów historycznych i kulturowych oraz ich ochrony dla przyszłych pokoleń.

Sztuka ceramiczna w Uzbekistanie

Kraj członkowski: Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Sztuka ceramiczna jest jedną z najstarszych form sztuki użytkowej w Uzbekistanie, gdzie można znaleźć złoża gliny lessowej, w tym gliny garncarskiej. Praktyka ta jest wykorzystywana do tworzenia dużych przedmiotów gospodarstwa domowego używanych w codziennym życiu ludności wiejskiej, takich jak duże pojemniki do przechowywania żywności i wody, piece tandoor, dzbany i zabawki. Tradycyjnie wiedza związana z tworzeniem sztuki ceramicznej była przekazywana nieformalnie w rodzinach, z ojca na syna i z dziadka na wnuka. Obecnie coraz większa liczba garncarzy jest skłonna przekazywać tę wiedzę młodzieży ze społeczności oraz swoim córkom i małżonkom, zwiększając w ten sposób produkcję. Nowi garncarze są szkoleni najpierw poprzez obserwację, następnie zaangażowanie w różne etapy procesu, a na końcu poprzez samodzielną pracę. Praktyka jest również przekazywana za pośrednictwem lokalnych kół artystycznych, uniwersytetów, szkół wyższych i szkół artystycznych, a także na festiwalach, targach rzemieślniczych i wystawach. Oprócz znaczenia historycznego i funkcjonalnego oraz wartości artystycznej, uzbecka sztuka ceramiczna przyczynia się do wzbogacenia różnorodności kulturowej i ludzkiej kreatywności. Produkcja i sprzedaż ceramiki są również źródłem utrzymania i kluczową częścią życia społecznego oraz gospodarczego danej społeczności.