Filipiny

Śpiewy Hudhud z Ifugao
Kraj(e) członkowski(e): Filipiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja: 2001)

Hudhud jest recytowany i śpiewany w społeczności Ifugao (znanej z systemu tarasowych upraw ryżu) podczas sadzenia i zbiorów ryżu, a także w czasie obrzędu czuwania przy zmarłych. Hudhud powstał prawdopodobnie przed VII wiekiem i obejmuje ponad 200 pieśni, z których każda składa się z 40 epizodów. Pełna recytacja trwa często od trzech do czterech godzin. Ponieważ Ifugao mają kulturę matrylinearną, to właśnie żona często odgrywa główną rolę w śpiewie, a jej brat zajmuje wyższą pozycję niż jej mąż. Hudhud jest więc cenny jako dokument antropologiczny. Język opowiadań jest pełen wyrażeń figuratywnych i powtórzeń oraz posługuje się metaforą i onomatopeją, które sprawiają, że próba jego zapisu jest bardzo trudna. Poeta zajmuje kluczową rolę w społeczności, zarówno jako historyk, jak i kaznodzieja, zaś głównymi narratorkami są starsze kobiety. Epos hudhud jest śpiewany na zmianę przez pierwszego narratora i chór. Wszystkie wersy wykonywane są na jedną, prostą melodię, wspólną dla całego regionu. Istnieje jedynie bardzo skąpa pisemna dokumentacja tej kultury.

Epos Darangen ludu Maranao w regionie Jeziora Lanao
Kraj(e) członkowski(e): Filipiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Darangen to starożytna pieśń epicka, w której zawarte jest bogactwo wiedzy o ludzie Maranao, zamieszkującym region Jeziora Lanao w Mindanao. Ta najbardziej wysunięta na południe wyspa archipelagu Filipin jest tradycyjną ojczyzną Maranao, jednej z trzech największych grup muzułmańskich w tym kraju. Złożona z 17 zwrotek i w sumie z 72000 wersów, „Darangen” opisuje epizody z historii Maranao oraz perypetie mitycznych bohaterów. Oprócz frapującej zawartości narracyjnej, epos porusza tematy życia i śmierci, flirtów, miłości i polityki, wyrażane za pomocą symboli, metafory, ironii i satyry. W „Darangen” przedstawione są także prawo zwyczajowe, standardy zachowania społecznego i etycznego, kanon piękna i wartości społeczne cenione przez Maranao. Do dziś normy prawa zwyczajowego, którymi kieruje się starsze pokolenie, odwołują się do tekstu eposu. „Darangen”, co w języku Maranao znaczy dosłownie „opowiadać piosenką”, istniało na Filipinach przed pojawieniem się Islamu w XIV wieku. Będąc częścią szerszej kultury epickiej, która wiąże się z wcześniejszą tradycją sanskrycką, „Darangen” pozwala zajrzeć w dawne, jeszcze przedmuzułmańskie tradycje kulturalne ludu Maranao. Pomimo że „Darangen” jest w większości przekazywany ustnie, część eposu została spisana ręcznie starodawnym alfabetem, opartym na piśmie arabskim. Manuskrypty te stanowią wielkiej wartości zabytki piśmiennictwa i dzieła sztuki. Wyspecjalizowani wykonawcy obydwu płci śpiewają „Darangen” podczas ceremonii ślubnych, które trwają zazwyczaj siedem nocy. Wykonawcy muszą odznaczać się znakomitą pamięcią, umiejętnościami improwizacyjnymi, poetycką wyobraźnią, wiedzą na temat prawa zwyczajowego i genealogii, doskonałą techniką wokalną oraz zdolnością do utrzymania uwagi publiczności przez długie godziny występu. Śpiewom towarzyszą czasem muzyka i taniec. Obecnie epos „Darangen” jest rzadko wykonywany ze względu na przewagę archaicznego słownictwa i form lingwistycznych, które rozumiane są tylko przez starsze pokolenie, osoby wykonujące tę formę sztuki oraz przez badaczy kultury.

Zawody w przeciąganiu liny i związane z tym zwyczaje
Kraj(e) członkowski(e): Filipiny/Kambodża/Republika Korei/Wietnam

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2015 r.

Zawody w przeciąganiu liny i towarzyszące im obrzędy popularne w krajach o gospodarce opartej na uprawie ryżu w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej służą zapewnieniu obfitych plonów i pomyślności. Sprzyjają one poczuciu solidarności, stanowią rozrywkę, oznaczają rozpoczęcie kolejnego etapu uprawy ryżu. Mają również głębokie znaczenie religijne. Zazwyczaj do zawodów stają dwa zespoły, z których każdy ciągnie linę w swoją stronę. Przeciąganie liny jest jednak pozbawione elementu rywalizacji, nie ma tu zwycięzców i przegranych, liczy się przypomnienie, jak ważna jest współpraca i osiąganie dobrobytu. Różne gry związane z przeciąganiem liny noszą ślady dawnych obrzędów rolniczych, symbolizują siłę zjawisk przyrodniczych, takich jak słońce czy deszcz, nawiązują do wątków mitologicznych lub obrzędów oczyszczenia. Zawody najczęściej odbywają się przed głównym budynkiem we wsi lub przed świątynią, po oddaniu czci lokalnym bóstwom. Dużą rolę w zachowaniu tej tradycji i mobilizowaniu młodych ludzi pełnią starsze osoby. Zawody i obrzędy służą umocnieniu jedności i solidarności, a także poczucia przynależności i tożsamości.

Buklog, system obrzędów dziękczynnych ludu Subanen
Kraj(e) członkowski(e): Filipiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Buklog stanowi złożony system obrzędów dziękczynnych odprawianych przez lud Subanen –rdzennych mieszkańców południowej części Filipin. Przygotowania do obrzędów wyrażających wdzięczność dla duchów należą do głowy rodu, timuay, który zazwyczaj jest też przywódcą wioski. Rytuały służą jedności rodziny, klanu i społeczności, ale również zapewnieniu harmonii między światem ludzkim, przyrodą i światem duchowym. Do duchów kierowane są na przykład zapytania i prośby o pozwolenie na zbieranie runa leśnego, zaś ofiary składane są w formie datków pieniężnych. Duchy zmarłych zapraszane są do udziału w festynie. W obrzędach wzywa się duchy wody, ziemi lub muzyki i tańca. Uczestniczy tańczą na zadaszonym podium zbudowanym z drewna, które stanowi przestrzeń społeczną i sakralną zwaną buklog. Konstrukcja ta, rezonując, wydaje dźwięki, które mają podobać się duchom. Następnie wykonywany jest wspólny taniec, służący odnawianiu więzi duchowych i społecznych. O ile ten system obrzędów pozostaje głównym czynnikiem jednoczącym całą społeczność, jego trwaniu i żywotności zagrażają różne czynniki natury społecznej, politycznej i gospodarczej, w tym wpływy innych kultur na terenach tradycyjnie zamieszkiwanych przez lud Subanen, ewolucja życia rodzinnego i problemy ekonomiczne. Nawet jeśli lud Subanen wypracował mechanizmy adaptacyjne, zapewniające przetrwanie jego kultury, buklog uważany jest za przejaw dziedzictwa, który może zaniknąć pod wpływem wielu realnych, powiązanych ze sobą zagrożeń.

Szkoła żywych tradycji
Kraje członkowskie: Filipiny

Program wybrany w 2021 r. do Rejestru dobrych praktyk

W 1995 r. Podkomisja ds. społeczności kulturalnych i sztuki tradycyjnej Narodowej Komisji ds. kultury i sztuki na Filipinach uznała, że istnieje potrzeba objęcia ochroną tradycyjnej wiedzy i praktyk przed ich szybko postępującą dewaluacją kulturową pod wpływem mediów, turystyki, edukacji formalnej i religii. Otwarło to drogę do powstania programu Szkół żywych tradycji, w ramach którego ośrodki nieformalnego kształcenia, zarządzane przez społeczności lokalne, zatrudniają praktyków przekazujących młodemu pokoleniu wiedzę, niematerialne dziedzictwo kulturowe, kompetencje i wartości istotne dla wspólnot. Przedstawiciele starszego pokolenia, urzędnicy i inni członkowie społeczności lokalnych zajęli się określeniem priorytetów w dziedzinie ochrony w ramach serii konsultacji. Narodowa Komisja wspierała ten proces, dostarczając pomocy w zakresie podnoszenia kwalifikacji oraz mobilizacji środków logistycznych i innych w celu tworzenia ośrodków szkoleniowych. Program Szkół żywego dziedzictwa ma na celu zachowanie wiedzy i podstawowych tradycyjnych praktyk kulturowych oraz chronienie ich przed negatywnymi wpływami modernizacji. W 2015 r. Narodowa Komisja zainicjowała umacnianie tego programu. Obejmuje to realizację pięcioletnich programów rozwoju lokalnego, opracowanych dla każdego miejsca w celu umacniania przekazu kulturowego i podtrzymywania żywotności niematerialnego dziedzictwa kulturowego we współpracy ze społecznościami i lokalnymi organizacjami.

Tkactwo ręczne Aklan piña

Kraj członkowski: Filipiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Piña to tkanina wykonana z włókien liści ananasa i tkana przy użyciu ręcznego krosna. Rolnicy zbierają liście pinya Bisaya, określonego gatunku ananasa, i ręcznie wydobywają włókna. Włókna są ważone przy użyciu lokalnej jednostki miary i metody wykorzystującej stare monety o różnych nominałach. Wiedza i umiejętności tkania na ręcznych krosnach piña są przekazywane głównie w rodzinach. Dzieci dorastają obserwując starszych członków rodziny zaangażowanych w uprawę pinya Bisaya i tkanie piña, a ostatecznie uczą się rzemiosła pod ich kierunkiem. Praktyka ta jest również przekazywana za pośrednictwem Szkół Żywych Tradycji, które zostały zainicjowane przez lokalne społeczności we współpracy z rządem w celu ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego na Filipinach. Niektóre instytuty zapewniają szkolenia w zakresie powiązanych praktyk rolniczych i tkactwa. Będąca źródłem dumy i silnym wyznacznikiem tożsamości, piña jest najbardziej cenionym z tradycyjnych filipińskich tekstyliów. Jest to preferowana tkanina do produkcji strojów formalnych i jest nośnikiem innowacji oraz kreatywności, ponieważ praktycy stale opracowują nowe projekty i wzory, nawet jeśli zachowują stare. Jest to również źródło utrzymania, które przyczynia się do zrównoważonego rozwoju oraz wzmocnienia pozycji społecznej i ekonomicznej rodzin i społeczności lokalnych.