Chiny

Opera Kun Qu
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2001)

Opera Kun Qu jest jedną z najstarszych form opery wciąż wystawianych w Chinach. Jej początki sięgają panowania dynastii Ming (XIV – XVII wiek). Wyróżniająca się wirtuozerią rytmicznych schematów (changqiang), Kun Qu wywarła dominujący wpływ na wszystkie nowsze formy opery w Chinach, opery seczuańskiej i pekińskiej. Charakterystyczna konstrukcja z wiodącą melodią (kunqiang) i dynamicznym układem scenicznym oraz charakterystyczna obsada z głównymi rolami młodego mężczyzny i młodej kobiety, z rolami komediowymi oraz rolą starego człowieka, zostały również zapożyczone przez inne formy opery. W ten sposób „Pawilon Piwonii” czy „Sala Długowieczności” weszły na stałe do repertuaru klasycznego. Kun Qu, stanowiące połączenie śpiewu, recytacji, tańca oraz ruchu ciała, odgrywa kluczową rolę w kształceniu aktorów i pieśniarzy Opery Pekińskiej. Akompaniament wykonywany jest na instrumentach strunowych, dętych i perkusyjnych. Istnieją dwa główne typy kroków tanecznych oraz nieprzebrana różnorodność ruchów ciała wyrażających konkretne emocje. Ryzyko zaniknięciaOpera Kun Qu, wymagająca od publiczności wysokiego poziomu wiedzy, zaczęła tracić na znaczeniu od XVIII wieku. Obecnie staje w obliczu konkurencji ze strony kultury masowej i braku zainteresowania wśród młodych ludzi. Spośród 400 arii operowych, śpiewanych regularnie podczas spektakli jeszcze w połowie XX wieku, tylko kilkadziesiąt jest wciąż wykonywanych.

Sztuka muzyki guqin
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Chińska cytra nazywana guqin, znana od 3000 lat, jest najważniejszym instrumentem solowym reprezentującym chińską tradycję muzyczną. Jak świadczą wczesnoliterackie źródła oraz odkrycia archeologiczne, ten starożytny instrument stanowi nieodłączną część chińskiej tradycji kulturowej, jak również intelektualnej historii tego kraju, szczególnie z czasów panowania dynastii Han. Gra na guqin rozwinęła się jako elitarna forma sztuki uprawiana przez arystokratów i uczonych w zaciszu domowym, dla własnej przyjemności. Nigdy nie zamierzano nadawać jej charakteru publicznych występów. Co więcej, guqin był jedną z czterech sztuk – obok kaligrafii, malarstwa i starożytnej formy szachów, którą chińscy uczeni mieli obowiązek opanować. Zgodnie z tradycją, wymaganych jest 20 lat praktyki, aby osiągnąć biegłość gry na tym instrumencie. Sztuka guqin łączy szeroki repertuar wytwornych melodii i technik wykonawczych ze złożoną symboliką i unikalnym systemem zapisu nutowego. Guqin ma 7 strun i 13 wyraźnych pozycji tonowych. Poprzez łączenie strun na 10 różnych sposobów, gracze mogą uzyskać czterooktawowy zasięg dźwięków. Trzy podstawowe techniki grania są znane jako san (otwarta struna), an (wstrzymana struna) oraz fan (harmonika). Grając san, muzyk szarpie prawą ręka struny – pojedyncze lub kilka na raz – by uzyskać mocne, czyste dźwięki, akcentujące ważny fragment utworu. Grając fan, palce lewej ręki dotykają lekko strun w miejscach oznaczonych na instrumencie, natomiast prawa ręka trąca struny, wydobywając z nich lekki, płynny dźwięk. An jest również grane obiema rękami: prawa trąca strunę, którą lewa mocno uciska. Może ona również ślizgać się po kolejnych strunach wydobywając z instrumentu ekspresyjne, wibrujące dźwięki.

Sztuka Ujgur Muqam w regionie Xinjiang
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Xinjiang-Ujgur Muqam jest ogólnym terminem określającym różne praktyki Muqam wśród społeczności Ujgur, tworzącej jedną z największych mniejszości etnicznych w Republice Chin. W historii region Xinjiang podlegał licznym wpływom kulturowym, zarówno wschodnim, jak i zachodnim, ze względu na swoje położenie na szlaku jedwabnym. Ujgur Muqam z regionu Xinjiang to zbiór piosenek, tańców, muzyki ludowej i klasycznej. Cechuje go zróżnicowanie treści, stylów tanecznych i muzycznych oraz wykorzystywanych instrumentów. Piosenki różnią się rymem oraz rytmem, bywają wykonywane solo lub w grupach. Treść pieśni stanowią nie tylko ballady ludowe, ale również poematy pisane przez klasycznych mistrzów Ujgur. Dzięki temu cechuje je różnorodność stylów i form, od poezji po ludową narrację i przypowieść. Popularne tematy to pochwała miłości, rozważania o życiu, historia oraz współczesne problemy społeczności Ujgur. Muzyka Ujgur Muqam pełna jest odniesień do tradycji kulturowej nizinnych środkowych Chin. W zespołach Muqam wiodące instrumenty, nazywane Satar lub Aijak, wykonywane są z miejscowych materiałów, ale różnią się rodzajem (mogą być smyczkowe, szarpane lub dęte). Na umiejętności taneczne składają się nietypowe kroki, rytmy oraz figury taneczne, wymagające np. trzymania kwiatów w ustach, noszenia naczynia na głowie lub naśladowania ruchów zwierząt w tańcach solowych. W ramach Ujgur Muqam rozwinęły się cztery główne style regionalne, noszące nazwy Dwanaście Muqam, Dolan Muqam, Turpan Muqam i Hami Muqam. Obecnie uroczystości publiczne, takie jak meshrep i bezme, których każdy uczestnik bierze również udział w Muqam, organizowane są znacznie rzadziej. Odpowiedzialność za przekazywanie tradycji nowym generacjom spadła niemal całkowicie na barki artystów ludowych, a zainteresowanie Muqam wśród młodych ludzi stopniowo zanika. Niektóre rodzaje widowisk Muqam nie są już wystawiane, w szczególności Dwanaście Muqam, na które składa się ponad 300 sztuk trwających w sumie ponad 20 godzin.

Urtiin Duu: tradycyjna długa pieśń

Kraj(e) członkowski(e): Chiny/Mongolia

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Urtiin duu lub „długa pieśń” jest jedną z dwóch głównych form pieśni mongolskich. Druga to „krótka pieśń” (Bogino duu). Jako poważana forma ekspresji artystycznej, związana z ważnymi uroczystościami i świętami, Urtiin duu odgrywa istotną rolę w społeczeństwie mongolskim. Jest wykonywana z okazji ślubów, otwarcia nowego domu, narodzin dziecka, znakowania źrebiąt lub podczas innych społecznych i religijnych świąt obchodzonych przez mongolskich pasterzy. Urtiin duu można również usłyszeć w czasie naadam – uroczystości otwierającej zawody sportowe w zapasach, łucznictwie i wyścigach konnych. Urtiin duu to liryczna pieśń złożona z 32 wersów, której towarzyszy pełna ozdobników melodia, chwalącą piękno stepów, gór i rzek, miłość do rodziców czy bliskich przyjaciół, wyrażająca refleksje na temat ludzkiego przeznaczenia. Charakteryzuje się obfitością ornamentów, falsetami, długą, ciągłą linią melodyczną, ozdobioną rytmicznymi wariacjami i swobodną formą kompozycyjną. Od wykonawcy wymaga niezwykłej rozpiętości głosu. Występy i kompozycje Urtiin duu są blisko powiązane z koczowniczo – pasterskim trybem życia, który wciąż jest dosyć popularny w Mongolii. Urtiin duu znane jest od 2000 lat; pierwsze wzmianki w pracach literackich pochodzą z XIII w. Bogata różnorodność regionalnych stylów zachowała się do dziś, a występy, jak i współczesne kompozycje nadal odgrywają główną rolę w społecznym i kulturalnym życiu koczowniczych ludów Mongolii, jak również w Regionie Autonomicznym Wewnętrznej Mongolii, znajdującym się w północnych Chinach. Od lat 50. urbanizacja i industrializacja wypierają tradycyjny koczowniczy styl życia, prowadząc do zamierania wielu tradycyjnych zwyczajów i form ekspresji. Repertuar stopniowo kurczy się, a piosenki, które pozostały, są bardzo standardowe. Obszary, na których ludzie żyjący jako koczownicy podtrzymywali tradycję, pustynnieją, wymuszając zmianę trybu życia mieszkańców.

Projektowanie i budowa chińskich mostów łukowych
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2009 r.

Drewniane mosty łukowe są spotykane w prowincjach Fujian i Zhejian oraz wzdłuż południowo-wschodniego wybrzeża Chin. Tradycja projektowania i wznoszenia tych mostów łączy w sobie wykorzystanie odpowiedniego drewna i narzędzi stolarskich, rzemiosło, sposoby łączenia drewnianych elementów mostu oraz wiedzę fachową na temat różnorodnych uwarunkowań i niezbędnych rozwiązań technologicznych (konstrukcyjnych). Cieśle pracują pod nadzorem mistrza biegłego w sztuce wznoszenia mostów, wspomaganie przez innych fachowców. Wiedza o budowie mostów łukowych przekazywana jest ustnie i poprzez indywidualną praktyczną naukę, głównie w ramach rodziny lub klanu, i zawsze z zachowaniem określonych zasad. Rodziny budowniczych odgrywają niezastąpioną rolę nie tylko we wznoszeniu mostów, ale także w ich właściwym utrzymaniu i ochronie. Drewniane mosty łukowe funkcjonują nie tylko jak środki komunikacji, ale także ważne miejsca relacji międzyludzkich. Przy nich odbywają się ważne lokalne spotkania, podczas których mieszkańcy wymieniają się informacjami, wspólnie się bawią, modlą i pogłębiają społeczne relacje. Przestrzeń kulturowa wokół tradycyjnych drewnianych mostów chińskich stwarza pole do rozwijania komunikacji międzyludzkiej, zrozumienia i szacunku dla innych. Jednakowoż, z powodu szybkiej urbanizacji, niedostatku drewna i kurczących się miejsc do budowy, tradycja ta jest poważnie zagrożona.

Festiwal Noworoczny Qiang
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2009 r.

Festiwal Noworoczny Qiang obchodzony jest pierwszego dnia dziesiątego miesiąca w kalendarzu księżycowym, przez członków grypy etnicznej Qiang, zamieszkującej prowincję Syczuan. Święto jest okazją do złożenia podziękowań i modłów niebiosom za pomyślność, odnowienie harmonii z naturą, wsparcia więzi społecznych i rodzinnych. Uroczysta ofiara rytualna z kozy dla bóstwa gór składana jest przez odświętnie ubranych mieszkańców wiosek, pod kierownictwem kapłana shibi. Rytualnej procesji towarzyszy gra na bębnach obciągniętych owczą skórą i tańce salang, którym przewodzi kapłan. Kolejne działania łączą w sobie radosne świętowanie w gronie rodzinnym, recytację tradycyjnych eposów przez kapłana, śpiew i degustację lokalnego wina. Pod koniec dnia gospodarz zanosi dziękczynne modły w imieniu całej rodziny i składa ofiary. Dzięki świętowaniu Nowego Roku odradzają się społeczne więzi i wspólna historii grupy, a poprzez modły wyrażany jest szacunek i podziękowania dla wszystkich stworzeń, ziemi rodzinnej i przodków. W wyniku migracji ludności i tragicznych wydarzeń z ostatnich lat (trzęsienie ziemi w 2008 r.), wiele wiosek Qiang zostało opuszczonych lub zniszczonych, co grozi stopniowym zanikiem tradycyjnego świętowania Nowego Roku.

Tradycyjne techniki włókiennicze grupy etnicznej Li
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2009 r.

Tradycyjne techniki włókiennicze – przędzenie, farbowanie, tkanie i haftowanie – są stosowane przez kobiety z grupy etnicznej Li, zamieszkującej wyspę Hajnan, do wytwarzania z bawełny, konopi i innych włókien ubrań i tkanin codziennego użytku. Stosowane techniki, takie jak ikat, dwustronne haftowanie, splot żakardowy, są przekazywane przez matkę córkom od najmłodszych lat drogą ustną i poprzez praktyczną naukę. Kobiety Li tworzą wzory na tkaninach używając jedynie swojej wyobraźni i wiedzy o tradycyjnych motywach. Brak języka pisanego sprawia, że użyte wzory są kroniką lokalnej historii i legend oraz wyrazem wierzeń, zwyczajów, zakazów, tradycji i stylu życia grupy Li. Wzory używane na tkaninach odzwierciedlają także różnice między pięcioma dialektami, którymi posługują się mieszkańcy wyspy. Stroje i tkaniny stanowią nieodzowną część wielu wioskowych uroczystości, jak obrzędy religijne, święta, wesela i inne, na które kobiety Li przygotowują odpowiednie stroje i wzory. Jednakże w ostatnich latach liczba kobiet posiadających umiejętność tkania i haftu gwałtownie spada, w związku z czym zachowanie tradycyjnych technik tkackich grupy Li jest poważnie zagrożone i wymaga pilnej ochrony.

Sztuka chińskich pieczęci
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Wykonywanie pieczęci jest jedną z najważniejszych dziedzin chińskiej sztuki. Pieczęci używane były pierwotnie jak znaki władzy i rodzaj podpisu, używanego przez urzędników, z czasem rozprzestrzeniły się na wszystkie klasy społeczne i były używane na znacznych obszarach Azji. Założone ponad 100 lat temu Stowarzyszenie Grawerów Pieczęci w mieście Xiling, w Prowincji Zhejiang, w środkowych Chinach – obok bliska stu innych instytucji – przechowało do dziś sztukę wykonywania tradycyjnych pieczęci. Wzór pieczęci naniesiony jest najpierw na papier, następnie grawerowany w kamieniu za pomocą noża (jako rewers pieczęci). Oprócz mistrzostwa w kaligrafii, artysta musi wykazać się umiejętnością operowania narzędziem na niewielkiej powierzchni grawerowania, gdzie każda kreska musi być wykonana po mistrzowsku i zgodnie z zasadami kaligrafii. Motywy spotykane w pieczęciach są wyrazem artystycznej wyobraźni i mistrzostwa grawera, dzięki czemu pieczęci są dziełem sztuki samym w sobie. Do dziś zachowała się w Chinach tradycja używania pieczęci w korespondencji urzędowej i prywatnej.

Technika druku chińskich drzeworytów
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tradycyjny druk grawerowanymi klockami wymaga ścisłej współpracy wielu osób biegłych w technikach poligrafii i pracy zespołowej. Klocki drzeworytnicze wykonywane są najczęściej z drewna gruszkowego lub jojoby, cięte na grubość 2 cm i wygładzone papierem ściernym przed naniesieniem wzoru. Wzór malowany jest na bardzo cienkim papierze i starannie oceniany przed przeniesieniem go na drewno. Pokryte tuszem wzory dostarczają wskazówek rzemieślnikowi, który następnie wycina misterny wzór w samym drewnie. W trakcie rycia wzoru sprawdza się jego jakość odciskając poszczególne fazy za pomocą czerwonego i niebieskiego tuszu. Dopiero po wprowadzeniu wszystkich korekt gotowy blok z ukończonym wzorem służy do powielania drzeworytu na papierze. Grawerowane klocki mogą służyć do druku książek na wiele tradycyjnych sposobów, wytwarzania nowych książek oprawianych przy użyciu tradycyjnych technik lub do reprodukcji dawnych chińskich ksiąg.

Chińska kaligrafia
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Kaligrafia w Chinach zawsze wykraczała poza prosty środek komunikacji i pisma, i także dziś, w dobie długopisów i komputerów, jest ceniona za swojej wartości artystyczne. Chociaż kaligrafia nie jest już obowiązkową umiejętnością współczesnych intelektualistów i urzędników, to jest wciąż praktykowana przez artystów i entuzjastów. Niezależnie czy znaki służą zapisaniu informacji czy są wyrazem piękna, pędzle kaligrafów mogą „tworzyć” w pięciu odmiennych stylach: Małopieczęciowym, Oficjalnym, Trawiastym, Biegnącym i Wzorcowym. Znaki mogą być wykonane na wielu podłożach, także kamiennych, ale najpowszechniejsze to papier, zwoje i wachlarze. Obecnie, obok innych dziedzin tradycyjnej sztuki, kaligrafia jest także nauczana w szkołach. Kaligrafia towarzyszy wielu uroczystościom państwowym i religijnym, ma też wyraźny wpływ na współczesną sztukę, architekturę i wzornictwo. Jest ważnym środkiem w uznaniu tradycyjnej kultury i w edukacji artystycznej, także źródłem dumy i przyjemności dla mieszkańców Chin.

Chińskie wycinanki z papieru
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Wycinanki z papieru to popularna sztuka obecna niemal w całych Chinach i wykonywana na co dzień w różnych grupach etnicznych. Wycinankami zajmują się głównie kobiety, a sztuka przekazywana jest następczyniom w długim okresie nauki, który rozpoczyna się w dzieciństwie. Tradycja ta wciąż jest najbardziej popularna w społecznościach wiejskich. Techniki wykonywania wycinanek są bardzo różne: papier może być nacinany lub ryty, barwiony lub pozostawiony w naturalnym kolorze, zwolna wykorzystuje się także współczesne techniki. Wzory wycinanek, bardzo zróżnicowane, a często wprowadzane przez konkretnych artystów, zależą od regionu pochodzenia i przeznaczenia wycinanki. Inne wzory stosuje się do zdobienie wnętrz, inne w wycinankach przeznaczonych na święta rodzinne (np. narodziny, ślub), jeszcze inne w celach religijnych i kultowych (np. modlitwy o deszcz, odstraszanie złych duchów). Wycinanki z papieru są wyrazem wartości etycznych, filozoficznych i estetycznych jej wykonawców.

Tradycyjne chińskie mistrzostwo architektury drewnianej
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tradycyjne chińskie budowle oparte na drewnianych konstrukcjach spotykane są w całym kraju. Drewniane elementy konstrukcji, takie jak kolumny, belki, framugi, nadproża i zawiasy są łączone na drewniane czopy w sposób elastyczny i wytrzymały na trzęsienia ziemi. Zadziwiająco wytrzymałą konstrukcję można zestawić szybko na placu budowli z elementów wcześniej wyprodukowanych przez rzemieślników. Oprócz budowania drewnianego szkieletu budynku, kunszt chińskich rzemieślników przejawia się także w dekoracji ścian, ułożeniu dachówek, kamieniarstwie, dekoracyjnym malarstwie wewnątrz budynków i innych umiejętności, przekazanych praktykantom przez mistrzów drogś ustną i poprzez praktyczną naukę. Każda faza budowy drewnianych domów charakteryzuje się unikalnymi metodami pracy i umiejętnościami. Dzisiaj ta wiedza i doświadczenie mistrzów wykorzystywane są wciąż przy wznoszeniu budowli w tradycyjnym stylu oraz przy restaurowaniu budynków historycznych. Są ucieleśnieniem tradycyjnego rękodzieła i wiedzy, wyrazem przekazywanego przez pokolenia zrozumienia praw natury i odbiciem relacji w tradycyjnym chińskim społeczeństwie.

Sztuka produkcji tkaniny brokatowej z Nanjing Yunji
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tkanina brokatowa z Nanjing Yunjin tkana jest na skomplikowanych krosnach, których dolny i górny mechanizm obsługuje dwóch tkaczy. Do produkcji tej tkaniny używa się nici jedwabnych, nici ze złota i włókien otrzymywanych z pawich piór. Dawniej tkanina ta służyła do szycia królewskich ubiorów, takich jak płaszcze i monarsze szaty, dziś używa się jej do szycia specjalnych strojów i pamiątek. Sztuka ta zachowała się głównie w Prowincji Jiangsu, we wschodnich Chinach, a cały proces obejmuje ponad sto etapów, takich jak zbudowanie krosien, kreślenie wzorów, przygotowanie odpowiednich żakardowych matryc, obsługę krosien i wiele innych czynności związanych z samym procesem tkania. Podczas tkania śpiewane są monotonne ballady, które zawierają wskazówki odnoszące się do tkania, i które wnoszą artystyczny nastrój podczas pracy przy krosnach. Tkacze postrzegają swoją pracę jako część historycznej misji, jako że tkaniny przez nich wytwarzane służą nie tylko codziennym celom, ale także do odtwarzania wzorów dawnych tkanin w celach badawczych i wystawienniczych.

Festiwal Smoczych Łodzi
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Rokrocznie, piątego dnia w piątym miesiącu w kalendarzu księżycowym, członkowie kilku mniejszości etnicznych w Chinach świętują Duanwu, Festiwal Smoczych Łodzi, szczególnie obchodzony w środkowym i dolnym dorzeczu rzeki Jangcy. Obchody różnią się zależnie od regionu, ale wykazują wiele cech wspólnych: ceremonia upamiętniająca miejscowego bohatera połączona jest z zawodami tradycyjnych sportów takich jak wyścig łodzi, zawody łucznicze, nadto przygotowywanie uczt, na które składają sie potrawy z ryżu, jajek i lokalne wino, a towarzyszą im przedstawienia lokalnej opery, pieśni i tańce. W zależności od regionu, różny może być bohater czczony podczas festiwalu: w prowincjach Hubei i Hunan opiewa się mędrca i poetę Qu Yuan (żyjącego w III w. p.n.e.), w południowych Chinach czci się starca Wu Zixu, który według legendy poniósł śmierć w walce ze smokiem w prowincji Guizhou, zaś Yan Hongwo jest bohaterem ludu Dai, zamieszkującego prowincję Junnan. By odstraszyć złe duchy, uczestnicy festiwalu biorą rytualna kąpiel w wodzie z aromatem kwiatów, przyozdabiają się jedwabiem w pięciu kolorach, zawieszają nad drzwiami bylicę i tatarak, a w oknach umieszczają wycinanki z papieru. Uczestnictwo w festiwalu wzmacnia więzi rodzinne i buduje harmonijną relację między człowiekiem a naturą.

Taniec koreańskich rolników
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Członkowie koreańskiej mniejszości, zamieszkującej region Jilin i sąsiednie prowincje w północno-wschodnich Chinach, gromadzą się na polach lub w wioskach w czasie lokalnych świąt, podczas których składają ofiary ku czci Bogu Ziemi i zanoszą prośby o dobre plony i pomyślność. Jest to okazja do rozpoczęcia popularnego ludowego tańca, przekazywanego w ramach mniejszości koreańskiej przez starszych młodszemu pokoleniu. Muzycy wygrywają melodie na oboju suona, gongach i bębnach, podczas gdy tancerze odziani w kolorowe stroje i maski poruszają się zgodnie z rytmem muzyki wykonując farsowe ruchy. Wykonują tańce i ruchy imitujące często pracę na roli. Inspiracją do tańca są zajęcia na roli, np. chodzenie po radlinach, imitowane przez odpowiednie gesty i ruchy. Począwszy od końca XIX w., kiedy został przeniesiony do Chin, taniec ten wyraźnie się rozwinął wśród koreańskiej mniejszości zamieszkującej miasta i wsie, wykraczając poza jego agrarne pochodzenie. Dla przykładu, grupa instrumentów muzycznych została poszerzona o instrumenty dęte, a w kostiumach tancerzy widoczne są wpływy z innych chińskich mniejszości etnicznych. Taniec ten, ucieleśniający zarówno pracę jak i mądrość, jest ważnym symbolem kulturowego dziedzictwa koreańskiej mniejszości w Chinach.

Epopeja o Królu Gesarze
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Opowieść o starożytnym królu Gesarze jest wspólnym dziedzictwem rdzennych mieszkańców Tybetu, Mongołów i ludu Tu z zachodnich i północnych Chin. Epos opowiada o mitycznym bohaterze, który został zesłany z niebios by pokonał potwory, walczył ze złem i wspierał słabych podczas jednoczenia różnych plemion. Pieśniarze i opowiadacze, którzy przechowali tradycję eposu o Gesarze, prezentują epizody z tej obszernej opowieści w następujących po sobie fragmentach prozy i wierszy. Wykonanie eposu może różnić się w zależności od regionu. Tybetańscy mnisi posługują się lustrami wykonanymi z brązu, używają mimiki twarzy, efektów dźwiękowych i gestów podkreślających ich śpiew, mongolskim wykonawcom zaś towarzyszą skrzypce i wplatany w opowieść ustną improwizowany śpiew. Przedstawianie eposu, któremu często towarzyszą rytuały składania darów lub medytacje, jest osadzone w religijnym i codziennym życiu mieszkańców. Dla przykładu, narodzinom dziecka towarzyszy śpiew fragmentów eposu opowiadających o zejściu Gesara na ziemię. Setki przekazywanych przez pokolenia mitów, legend, ballad i przysłów służą nie tylko jako główna forma rozrywki wśród wieśniaczych wspólnot, ale przekazują słuchaczom także wiedzę historyczną, religijną, na temat zwyczajów, moralności i otaczającego świata.

Wielka Pieśń ludu Dong
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Wśród ludu Dong (Tong), zamieszkującego Prowincję Guizhou w południowych Chinach, popularne jest przysłowie: „ryż żywi ciało, a pieśni są pokarmem duszy”. Jednym z tradycyjnych sposobów przekazywania kultury, lokalnej wiedzy i historii jest grupowe wykonywanie pieśni a capella, bez użycia instrumentów i bez głosu wiodącego. Repertuar obejmuje ludowe ballady, pieśni dziecięce, pieśni powitalne oraz pieśni naśladujące odgłosy natury i zwierząt. Pieśni są wykonywane najczęściej w wioskowych domach spotkań lub spontanicznie w domach prywatnych i innych publicznych miejscach. Pieśni tworzą żywą encyklopedię kultury ludu Dong, opiewają ich wierzenia w jedność człowieka z naturą, przechowują wiedzę, wyrażają uczucia miłości, krzewią także szacunek dla starszych i sąsiadów. Zbiorowe pieśni są do dziś powszechnie wykonywane, a każda wioska szczyci się własnymi chórami, zróżnicowanymi ze względu na wiek lub płeć. Pieśni te są ważnym symbolem tożsamości etnicznej i dziedzictwa kultury ludu Dong.

Tradycja muzyczna Hua'er
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Hua'er to wspólna tradycja muzyczna, praktykowana przez dziewięć mniejszości etnicznych zamieszkujących prowincje Gansu i Qinghai. Tradycja hua'er opiera się na niezwykle rozbudowanym repertuarze, a utwory zyskują nazwy od lokalnych wykonawców, miejsc czy nazw kwiatów. Pieśni są improwizowane, ale z zachowaniem określonych reguł kompozycyjnych: zwrotki mają 3, 4, 5 lub 6 linijek, każda złożona maksymalnie z 7 sylab. Pieśni opowiadają najczęściej o miłości młodych, ciężkiej pracy na roli, doli życia, niezwykłych zachowaniach ludzi, jak również wyrażają samą radość śpiewania. Pieśni są również żywym zapisem zmian zachodzących w kulturze rolników i pasterzy, a pieśniarze często odnoszą się do zmian, które sami naocznie obserwują. Wielcy pieśniarze Hua’er, mający nierzadko jedynie podstawowe wykształcenie, są wielce poważani, często występują, a nawet zakładają własne ośrodki, w których nauczają adeptów tej sztuki. Niezależnie od tego, czy pieśni wykonywane są spontanicznie podczas pracy na roli, w podróży czy podczas licznych festiwali organizowanych w obu regionach, pieśni Hua’er są ważnym środkiem wyrazu osobistych i społecznych uczuć, kulturowej wymiany między mniejszościami, a także tradycyjnej formy rozrywki.

Epos o Manas
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Kirgizi zamieszkujący region Xinjiang w zachodnich Chinach, wywodzą swoje pochodzenie od mitycznego bohatera imieniem Manas. Jego życie i dokonania są sławione w eposie, będącym jednym z najważniejszych elementów tradycji ustnych kirgiskiej mniejszości. Tradycyjnie wyśpiewywany jest przez manasczy (kirgiskich opowiadaczy) bez akompaniamentu muzycznego, podczas lokalnych uroczystości i spotkań, świąt rodzinnych i ważnych wydarzeń, jak wesela, pogrzeby czy specjalnych koncertów. Epos ma wiele regionalnych odmian, ale wszystkie je charakteryzuje zwięzła treść wyrażona w codziennym języku, melodie dostosowane do treści i bohaterów oraz pełne życia przypowieści. Epos opowiada o wszystkich najważniejszych dla Kirgizów wydarzeniach historycznych i objaśnia ich tradycje i wierzenia. Kirgizi mieszkający w Chinach i sąsiednich krajach (Kazachstan, Tadżykistan, Kirgistan) postrzegają Epos jako kluczowy symbol ich kulturowej tożsamości i najważniejszą formę publicznej rozrywki, zachowania historii i przekazu wiedzy młodym. Jako jeden z trzech głównych tradycji epickich wykonywanych w Chinach, Epos o Manas jest wyjątkowy pod względem artystycznym, jest też żywą encyklopedią tradycji ustnych Kirgizów.

Wierzenia i zwyczaje związane z boginią Mazu
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Mazu, jako najważniejsza chińska bogini mórz, jest główną postacią wierzeń i zwyczajów, obejmujących tradycje ustne, ceremonie religijne i zwyczaje ludowe, praktykowane w nadmorskich regionach kraju. Według wierzeń, Mazu żyła w X wieku na wyspie Meizhou, gdzie poniosła śmierć, niosąc ratunek na morzu rybakom z rodzinnej wioski. Współmieszkańcy zbudowali ku jej czci świątynię i tak narodził się kult bogini Mazu. Obchody ku czci bogini odbywają się dwa razy do roku w czasie oficjalnych świąt, podczas których mieszkańcy, rolnicy i rybacy powstrzymują się od pracy, składają morskie zwierzęta w hołdzie bogini, oddają cześć jej posągowi i biorą udział w rozmaitych tańcach i przedstawieniach. Pomniejsze obchody odbywają się w ciągu roku w ponad 5000 świątyń poświęconych Mazu na całym świecie i w domach prywatnych. Składane są wtedy kwiaty, zapalne świece i kadzidła, odpalane petardy, a mieszkańcy uczestniczą w procesjach z lampionami ku czci Mazu. Uczestnicy proszą boginię o płodność, pokój, rozwiązanie problemów i ogólny dobrobyt. Postać bogini, głęboko zakorzeniona w życiu mieszkańców nadmorskich regionów Chin, jest ważnym elementem kultury, sprzyja rodzinnej harmonii, buduje zgodę społeczną i tożsamość mieszkańców.

Khoomei, mongolski śpiew gardłowy
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Khoomei, zwany też Hooliin Chor, to sztuka śpiewu typowa dla Mongolii, w której pojedynczy śpiewak wydobywa z gardła jednocześnie harmonię różnych dźwięków, z podstawowym nisko brzmiącym i głębokim gardłowym basem. Pieśni mogą być wykonywane przez solistę lub grupę śpiewaków, praktykowane są wciąż wśród mongolskich grup mieszkających w kilku sąsiadujących ze sobą krajach, np. Mongolia Wewnętrzna w północnych Chinach, zachodnie regiony Mongolii czy Republikę Tuva w Rosji. Pieśni wykonywane są podczas religijnych ceremonii i wyrażają szacunek dla świata przyrody, duchów przodków i wielkich bohaterów lokalnych opowieści. Można ją usłyszeć podczas ważnych wydarzeń lokalnych, jak wyścigi konne, konkursy łuczników, tradycyjne zapasy czy duże święta religijne (klasztorne). Czas wykonywania pieśni i ich tematyka są ściśle regulowane.

Tradycja muzyczna Nankin
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Nanyin jest tradycją muzyczną charakterystyczną dla kultury ludu Minnan, zamieszkującego południowy region Prowincji Fujian oraz grup Minnan mieszkających poza granicami. Powolne i proste melodie są wykonywane na charakterystycznych dla niej instrumentach, takich jak bambusowy flet zwany dongxiao, lutni zwanej pipa i innych instrumentach dętych, szarpanych i perkusyjnych. Prezentacja składa się zazwyczaj z trzech elementów: czystej muzyki, śpiewu oraz ballad śpiewanych z akompaniamentem instrumentów przez solistę lub występujących w dalszej kolejności czterech muzyków. Bogaty repertuar Nanyin zachował stare pieśni ludowe i motywy muzyczne, które wywarły wpływ na chiński teatr lalkowy i tradycyjną operę. Ninyin jest głęboko zakorzeniony w kulturze Minnan. Jest wykonywany podczas wiosennych i jesiennych świąt ku czci Meng Chang, boga muzyki, na weselach i pogrzebach, także podczas lokalnych świąt i targów.

Sztuka Regong
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Regong to ogólna nazwa na różne dziedziny sztuk plastycznych praktykowanych przez mnichów z buddyjskich klasztorów i mieszkańców kilku wiosek rozsianych w dorzeczu rzeki Longwu, w okręgu Tongren, w Prowincji Qinghai w zachodnich Chinach. Sztuka ta jest domeną Tybetańczyków i grupy etnicznej Tu, i obejmuje m.in. malowanie tangk i murali, sztukę pachworków barbola oraz rzeźbę w drewnie i glinie. Tangka, religijny obraz na zwoju płótna, malowana jest specjalnym pędzlem za pomocą naturalnych barwników, wzór zaś szkicowany jest wcześniej za pomocą węgla drzewnego. Barbola to rodzaj paczworków, gdzie wycięte z jedwabiu lub atłasu postaci ludzi lub zwierząt naszyte są na tkaninę i tworzą rodzaj wypukłych zasłon lub ozdób zawieszanych na kolumnach. Gliniane lub drewniane rzeźby ozdabiają krokwie, ściany, stoliki do herbaty i szafki znajdujące się zarówno w świątyniach, jak i w prywatnych domach. Technika i motywy używane w sztuce Regong przekazywane są z pokolenia na pokolenie, z ojca na syna lub z mistrza na ucznia, ściśle trzymając się określonych wzorów, zawartych w starych księgach buddyjskich, które zawierają instrukcje na temat motywów, kolorów i układzie malowideł.

Hodowla jedwabników i produkcja jedwabiu
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tradycja hodowli jedwabników i produkcji jedwabnych nici, z której słyną prowincje Zhejiang i Jiangsu niedaleko Szanghaju oraz region Chengdu w Syczuanie, ma odległą historię. Tradycyjnie, główna rola przypada kobietom, które zajmują się hodowlą jedwabników, uprawą morwy, rozwijaniem kokonów, produkcją nici i tkaniem jedwabiu. Tradycja przekazywana jest z pokolenia na pokolenie, a lokalne grupy wymieniają się wiedzą i technologią. Cykl życiowy jedwabnika postrzegany jest tu jako metafora ludzkiego życia, od narodzin po śmierć i ponowne odrodzenie się. W wioskowych stawach ryby karmione są odpadami po jedwabnikach, a muł ze stawów użyźnia ziemię wokół drzew morwowych, których liście są pożywką dla jedwabników. Z początkiem Nowego Roku (zgodnie z kalendarzem księżycowym), hodowcy jedwabników zapraszają do swoich domów sąsiadów, by wspólnie obchodzić święto ku czci Bogini Jedwabników, odstraszyć złe moce i zapewnić dobrą hodowlę. Rokrocznie w kwietniu, kobiety zajmujące się hodowlą jedwabników przystrajają się w kolorowe kwiaty zrobione z jedwabiu lub papieru. Jest to rodzaj ofiarowania na dobre plony i część Festiwalu Kwiatów obchodzonego przez hodowców jedwabników. Jedwab jest nieodłączną częścią także materialnego życia chińskich rolników, obecny w wyrobach używanych na co dzień, ubraniach szytych z jedwabnej tkaniny, narzutach, parasolkach, wachlarzach i kwiatach wykonanych z jedwabiu.

Opera tybetańska
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Opera tybetańska jest najbardziej popularną operą mniejszości etnicznych z terenu Chin. Łączy w sobie śpiew ludowy, taniec, opowiadanie historii, recytacje, popisy akrobatyczne i obrzędy religijne. Przedstawienie rozpoczyna krótka uroczystość religijna, podczas której kapłan dokonuje rytualnego oczyszczenia sceny oraz błogosławi aktorów i widzów. Sercem przedstawienia jest narracyjna opowieść prowadzona przez głównego aktora oraz sceny opowieści odgrywane przez grupy tancerzy, śpiewaków i akrobatów. Aktorzy noszą bogato zdobione maski. Przedstawienia wykonywane są na placach wioskowych, na dziedzińcach klasztorów, dziś często także na scenach. W centrum umieszcza się drzewko ozdobione kolorowymi wstążkami z papieru, otoczone uświęconą wodą i rekwizytami teatralnymi. Zgodnie z tradycją buddyjską, tematyka przedstawień ogniskuje się na opowieściach opisujących tryumf dobra nad złem. Poza wartościami artystycznymi, opera tybetańska pełni także funkcje społeczne, edukacyjne i jest ważnym elementem dziedzictwa kulturowego Tybetańczyków.

Technologia wypalania ceramiki z Longquan
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Nadmorskie miasto Longquan, leżące w Prowincji Zhejian, słynie z seledynowej ceramiki, wypalanej specjalną techniką i pokrytej charakterystycznym szkliwem. Unikalne szkliwo, zwane yuezhou, przygotowywane jest od ponad tysiąca lat z tych samych składników: gliny o zabarwieniu wrzosowo-złotym, wypalonego skalenia, glinki wapiennej, kwarcu i popiołu roślinnego. Ceramicy posługują się formułami, które często były przekazywane przez pokolenia uczniom lub członkom rodziny. Szkliwo nanoszone jest na wypalone uprzednio naczynie kamionkowe, następnie całość jest ponownie wypalana i ostudzana sześciokrotnie, a zachowanie odpowiedniej temperatury jest niezwykle ważne dla końcowego efektu (zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura może zniweczyć całą pracę). Doświadczeni ceramicy pilnie kontrolują każdy etap wypalania za pomocą termometru i obserwując barwę płomieni, które mogą osiągać temperaturę 1300^o C. Końcowy produkt może reprezentować styl zwany „starszym bratem”, gdzie brzegi naczynia są zabarwione na czarno i mają charakterystyczne spękania, lub styl zwany „młodszym bratem”, gdzie naczynia mają grube brzegi z odcieniem szarolawendowym i śliwkowym.

Tradycja produkcji papieru ryżowego z Xuan
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Wyjątkowa jakość wody oraz łagodny klimat okręgu Jing w Prowincji Anhui, we wschodnich Chinach to kluczowe czynniki, które wpłynęły na rozwój technik produkcji papieru z Xuan. Produkowany jest ręcznie z kory drzewa tara, sandałowca i słomy ryżowej, charakteryzuje się gładką powierzchnią i czystą teksturą. Łatwo wchłania wodę i tusz, jest też odporny na gniecenie i łamanie, dzięki czemu był wykorzystywany w sztuce kaligrafii, w malarstwie i do druku. Technologia jego produkcji przekazywana jest ustnie od pokoleń i do dziś papier wykonywany jest ręcznie, a poszczególne etapy (w sumie ponad 140 kolejnych czynności), takie jak moczenie i czyszczenie, fermentacja kory i słomy, wybarwianie, rozcieranie na miazgę, suszenie i czerpanie papieru mogą trwać do 2 lat. Wytwarzanie tego wiekowego papieru, zwanego też “Królem Papieru”, jest wciąż podstawą rzemieślniczej produkcji w regionie Jing, a umiejętność jego produkcji jest nauczana w miejscowych szkołach.

Tradycja muzyczna z Xi'an
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tradycja muzyczna z Xi’an, starożytnej stolicy Chin, leżącej w Prowincji Shaanxi, liczy sobie ponad tysiąc lat. Łączy w sobie wykorzystanie instrumentów dętych i perkusyjnych, czasem z obecnością męskiego chóru. Treść śpiewanych pieśni odnosi się do życia lokalnej społeczności i wierzeń religijnych, a muzyka wykonywana jest przy okazji świąt religijnych i ważnych wydarzeń rodzinnych (np. pogrzebów). Wyróżnia się dwa style wykonywania muzyki Xi'an: “muzyka siedząca” i “muzyka chodzona”, wspartą w drugim przypadku o obecność męskiego chóru. Muzyka wykonywana przez chodzących bębniarzy towarzyszyła pierwotnie podróżom chińskich cesarzy, później została przejęta przez rolników i grana była na otwartej przestrzeni. Zespół grający na instrumentach perkusyjnych składa sie zazwyczaj z 30 do 50 muzyków, wśród których są rolnicy, nauczyciele, starcy i młodzież, a kunszt gry przekazywany jest z pokolenia na pokolenie na drodze pilnej i trudnej nauki od miejscowych mistrzów. Zapisy nut oparte są na starożytnym systemie notacji muzycznej, opracowanej w czasach dynastii Tang i Song (VII – XIII w. n.e.). Liczbę zapisanych utworów szacuje się na ok. 3000, a do naszych czasów zachowało się około 150 tomów ręcznych zapisów utworów, które wciąż są wykonywane.

Opera Yueju
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Tradycyjna opera Yueju łączy w sobie operowe tradycje mandaryńskie i dialekt kantoński. Opera ta wyrosła w kantońskich prowincjach Guangdong i Guangxi, w południowo-wschodnich Chinach, i wyróżnia ją połączone wykorzystanie instrumentów strunowych i perkusyjnych, bogactwo kostiumów scenicznych i teatralny makijaż. Zawiera również popisy kaskaderskie i sceny walki z użyciem prawdziwej broni i elementów sztuki walki z Szaolin. Widoczne jest to choćby w przedstawieniu na scenie postaci Wenwusheng, wymagającym doskonałego warsztatu zarówno wokalnego, jak i mistrzostwa w sztuce walki. Opera rozwinęła szeroki repertuar sceniczny, od opowieści historycznych po sztuki opowiadające o życiu codziennym. Choć jest główną formą rozrywki, to w niektórych regionach występy powiązane są z ceremonialnymi, religijnymi i ofiarnymi elementami w ramach duchowej mieszanki sztuki i zwyczajów znanej jako Shengongxi. Ten gatunek opery jest popularny w całych Chinach i stanowi rodzaj kulturowego spoiwa wśród mieszkających w kraju i za granicą Kantończyków. Obecnie, tradycja tej opery jest przekazywana nowym artystom poprzez edukację w szkołach dramatycznych oraz praktyczną naukę na scenie.

Meshrep
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2010 r.

Wśród Ujgurów zamieszkujących głównie Region Autonomiczny Xinjiang-Ujgur, uroczystości Meshrep stanowią jeden z ważniejszych nośników ich tradycji kulturowych. Pełne uroczystości obejmują bogaty zbiór tradycyjnych zwyczajów i widowisk scenicznych, takich jak występy muzyczne, taniec, przedstawienia teatralne, występy akrobatyczne, ustne przekazy literatury, praktyki związane z przyrządzaniem i spożywaniem potraw oraz gry. Główna uwaga skupia się na ujgurskich praktykach Muqam obejmujących piosenki, taniec i widowiska. Tradycje Meshrep pełnią funkcję zarówno „sali sądowej ”, gdzie gospodarz pośredniczy w rozwiązywaniu sporów i dba o utrzymanie standardów moralnych oraz „klasy lekcyjnej”, gdzie miejscowa ludność poznaje tradycyjne zwyczaje. Są one przekazywane głównie przez gospodarzy, którzy rozumieją te zwyczaje i ich kulturowe konotacje, przez znakomitych wykonawców, a także przez uczestniczących w tych uroczystościach Ujgurów. Pojawia się jednak wiele okoliczności zagrażających zachowaniu tych tradycji, wśród nich zmiany społeczne wynikające z urbanizacji i industrializacji, wpływy kultur narodowych i obcych oraz migracje młodych Ujgurów do pracy w miastach. Obecność tych praktyk oraz ilość ich uczestników stopniowo maleje, a liczba osób, które rozumieją tradycyjne reguły i bogactwo treści tych wydarzeń to już nie setki, a dziesiątki.

Technologia budowania wodoszczelnych przedziałów w chińskich dżonkach
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2010 r.

Wywodząca się z prowincji Fujian w południowych Chinach technologia stosowana w kadłubach chińskich dżonek umożliwia konstruowanie statków oceanicznych zaopatrzonych w wodoszczelne przedziały. Takie przegrody pozwalają utrzymać statek na powierzchni i zapobiegają przepuszczaniu wody do innych kabin w przypadku uszkodzenia jednego lub kilku pomieszczeń. Dżonki budowane są głównie z drewna kamforowca, sosny i jodły przy użyciu tradycyjnych narzędzi stolarskich. Kluczowe dla tej metody konstrukcji jest zastosowanie wręgów w kadłubie statku i uszczelnienie łączeń między deskami za pomocą włókien ramii, wapna i oleju tungowego. Prace konstrukcyjne prowadzone są pod kierunkiem wykwalifikowanego rzemieślnika, nadzorującego pracę całego zespołu. Lokalne społeczności wspierają te działania, organizując uroczystości z modlitwami o pokój i bezpieczeństwo podczas budowy i wodowania statku. Umiejętności i metody konstruowania wodoszczelnych przedziałów przekazywane są ustnie przez mistrzów tego rzemiosła uczniom. Spadek zapotrzebowania na chińskie drewniane dżonki, zastępowane statkami o stalowych kadłubach powoduje, że pozostało obecnie tylko trzech mistrzów biegle posługujących się tą technologią. Deficyt surowców podnosi także koszty budowy i w efekcie tradycyjne umiejętności są coraz rzadziej przekazywane następcom, a mistrzowie tej specjalności zmuszeni są szukać innych zajęć.

Chińska technika druku z zastosowaniem drewnianych ruchomych czcionek
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpisany na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony. w 2010 r.

Jedna z najstarszych na świecie technik druku przy użyciu drewnianych ruchomych czcionek zachowała się w powiecie Rui w prowincji Zhejiang, gdzie stosowana jest do sporządzania i drukowania genealogii rodów. Mężczyźni są przyuczani do kreślenia i wycinania chińskich znaków, umieszczanych następnie na matrycy i drukowanych. To zadanie wymaga bogatej wiedzy historycznej i doskonałej znajomości klasycznej chińskiej gramatyki. Kobiety zajmują się cięciem papieru i oprawą wydrukowanych genealogii. Ruchome znaki mogą być używane wielokrotnie do montowania kolejnych matryc. W ciągu roku rzemieślnicy gromadzą komplety drewnianych znaków i narzędzi drukarskich w hali przodków lokalnej społeczności, gdzie ręcznie składają tekst i drukują genealogie. Ukończeniu prac towarzyszy uroczystość, w trakcie której zecerzy umieszczają tekst w zamkniętych pudełkach, by zapewnić mu bezpieczne przechowywanie. Techniki druku za pomocą drewnianych ruchomych czcionek są przekazywane w ramach rodziny ustnie, z pokolenia na pokolenie i w sposób nieformalny. Gwałtowny spadek liczby rzemieślników posługujących się tą technologią spowodowany jest koniecznością odbywania intensywnych szkoleń, potrzebnych do opanowania tych umiejętności, niskim poziomem dochodowości tego zajęcia, upowszechnieniem technologii druku komputerowego, a także malejącym zainteresowaniem sporządzaniem genealogii rodów. Obecnie pozostało tylko 11 osób w wieku powyżej 50 lat, które opanowały umiejętność posługiwania się całym zestawem technik drukowania. Te tradycyjne zwyczaje, jeśli nie będą chronione, wkrótce zanikną.

Akupunktura i moksoterapia w tradycyjnej chińskiej medycynie
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Akupunktura i moksoterapia to dziedziny tradycyjnej chińskiej medycyny szeroko stosowane zarówno w Chinach i regionie Azji południowo-wschodniej, jak też w Europie i obu Amerykach. Według teorii akupunktury i moksoterapii, ciało ludzkie funkcjonuje jako mały wszechświat połączony kanałami, a fizyczne stymulowanie tych kanałów pobudza funkcje samoregulacji ludzkiego ciała i przywraca pacjentowi zdrowie. Stymulacja opiera się na stosowaniu tlącego się zioła moksy lub wprowadzaniu igieł w określone punkty kanalików w celu przywrócenia równowagi przepływu energii oraz w profilaktyce i leczeniu chorób. W akupunkturze igły są dobierane odpowiednio do stanu fizycznego pacjenta i używane do nakłuwania i stymulowania wybranych punktów. Zabiegi moksoterapii mogą być bezpośrednie lub pośrednie, w zależności od tego, czy stożek moksy umieszczany jest bezpośrednio na ciele pacjenta, czy też stymulacja termiczna wybranej powierzchni wykonywana jest z pewnej odległości, a pałeczki moksy przybliżane są do określonego punktu ciała. Stożki i pałeczki moksy sporządza się z suszonych liści bylicy pospolitej. Zasady akupunktury i moksoterapii objaśniane są ustnie i demonstrowane w relacji mistrz-uczeń lub wśród członków danego rodu. Obecnie tajniki akupunktury i moksoterapii są również przekazywane w ramach formalnej edukacji uniwersyteckiej.

Opera pekińska
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Opera pekińska jest formą sztuki scenicznej obejmującą śpiew, recytacje, występy sceniczne i sztuki walki. Choć jest wykonywana w całych Chinach, przedstawienia koncentrują się w Pekinie, Tianjinie i Szanghaju. Śpiew i recytacje wykonywane są przede wszystkim w dialekcie pekińskim, a libretta układane są zgodnie z ustalonymi kanonami, kładącymi nacisk na rym i rytm. Przedstawienia odtwarzają wydarzenia historyczne, opowiadają o polityce, społeczeństwie i życiu codziennym, mając za zadanie uczyć i bawić. Muzyka w operze pekińskiej pełni kluczową rolę w budowaniu tempa przedstawienia, szczególnego nastroju, kształtowaniu postaci i prowadzeniu wątku opowieści. W „muzyce cywilnej” dominują instrumenty strunowe i dęte, takie jak wysoki i piskliwy jinghu oraz flet dizi, podczas gdy w „muzyce wojskowej” wyeksponowane są instrumenty perkusyjne, takie jak bangu lub daluo. Interpretację cechuje sformalizowany i symboliczny styl, narzucający aktorom i aktorkom określoną choreografię ruchu rąk, oczu, tułowia i stóp. Tradycyjnie dekoracje i rekwizyty sceniczne są ograniczone do minimum. Kostiumy aktorów wyróżniają się krzykliwymi kolorami, a przesadny makijaż twarzy, dzięki symbolom, kolorom i wzorom, obrazuje osobowość postaci i cechy społeczne. Tradycje opery pekińskiej są przekazywane drogą nauki przez mistrza uczniom; w jej trakcie adepci tej sztuki obserwując i naśladując zdobywają podstawowe umiejętności. Opera pekińska jest uważana za wyraz ideału estetycznego opery w tradycyjnym chińskim społeczeństwie i pozostaje szeroko rozpoznawalnym elementem dziedzictwa kulturowego kraju.

Opowieści Yimakan plemienia Hezhen

Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2011 r.

Opowieści Yimakan są ważnym elementem sposobu widzenia świata i pamięci historycznej mniejszości etnicznej Hezhen, zamieszkującej północno-wschodnie Chiny. Mogą występować w formie prozy lub wierszy. Składają się z wielu części, które obrazują wydarzenia z życia społeczności, począwszy od plemiennych sojuszy i bitew po zwycięstwa bohaterów nad potworami i najeźdźcami. To dziedzictwo przekazywane ustnie służy nie tylko obronie tożsamości etnicznej i integralności terytorialnej, lecz także pozwala zachowywać tradycyjną wiedzę na temat rytuałów szamańskich, rybołówstwa i łowiectwa.

Opowiadacze historii za pomocą na przemian śpiewu i mowy oraz wykonywania rozmaitych melodii przedstawiają różne postaci i wątki tematyczne. Uczą się sztuki opowiadania zazwyczaj w rodzinie lub we własnym klanie, ale obecnie również osoby spoza mniejszości są przyjmowane na naukę. Mniejszość Hezhen nie posiada własnego pisma, w związku z czym sztuka Yimakan odgrywa kluczową rolę w zachowaniu ich języka ojczystego, religii, wierzeń, folkloru i zwyczajów. Jest to szczególnie ważne, gdyż język plemienia jest zagrożony w dobie modernizacji i standaryzacji edukacji szkolnej. Obecnie już tylko starsi członkowie społeczności mówią w języku Hezhen, co staje się główną przeszkodą w kultywowaniu tradycji. Jedynie pięciu zawodowych opowiadaczy uprawia obecnie sztukę Yimakan. Sytuację pogorszyła śmierć wielu starszych członków społeczności oraz opuszczanie rodzinnych wiosek przez młodych ludzi w poszukiwaniu pracy.

Chiński teatr cieni

Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2011 r.

Chiński teatr cieni jest przedstawieniem, w którym przy akompaniamencie muzyki występują kolorowe kukiełki ze skóry lub papieru. Sterując postaciami, lalkarze tworzą iluzję ruchomych obrazów pokazywanych na podświetlonym od tyłu ekranie z tkaniny. Wielu starszych artystów potrafi odtwarzać w ten sposób dziesiątki tradycyjnych sztuk, które są przekazywane w formie ustnej lub zostały zapisane. Opanowali oni specjalne techniki takie jak improwizowany śpiew, śpiewanie falsetem, poruszanie kilkoma kukiełkami na raz i umiejętność grania na różnych instrumentach muzycznych. Wielu lalkarzy rzeźbi własne lalki – mogą one zginać się w wielu miejscach, od 12 do 24. W każdym przedstawieniu bierze udział zespół lalkarzy. Większy zespół liczy od siedmiu do dziewięciu osób, mniejszy, występujący głównie podczas świąt religijnych, wesel, pogrzebów oraz innych specjalnych okazji, składa się z dwóch do pięciu osób. Umiejętności przekazywane są w rodzinie, w ramach zespołu lub na zajęciach. Chiński teatr cieni przekazuje informacje na temat historii, wierzeń, ustnych tradycji oraz lokalnych zwyczajów. Rozpowszechnia wiedzę, promuje wartości kulturowe i bawi młodszych widzów.

Strategia kształcenia następnych pokoleń wykonawców sztuki lalkarskiej Fujian
Kraj(e) członkowskie: Chiny

Programy, projekty i działania, uznane w 2012 r. za najlepiej odzwierciedlające zasady i cele Konwencji.

Sztuka lalkarska Fujian jest chińską sztuką sceniczną, wykonywaną przy pomocy marionetek i kukiełek. Tradycja wywodząca się z prowincji Fujian w południowo-wschodnich Chinach wykształciła cały zespół typowych technik interpretatorskich i technik wykonywania lalek, a także wytworzyła własny repertuar i muzykę. Od lat 80. XX w. wraz ze zmianami społeczno-gospodarczymi przeobrażającymi życie młodych ludzi, a także z powodu czasu potrzebnego na naukę zaawansowanych technik interpretatorskich, liczba młodych adeptów tej sztuki zaczęła maleć. W związku z tym, z inicjatywy lokalnych wspólnot, grup mieszkańców i osób zaangażowanych w przekazywanie tradycji powstał program kształcenia kolejnych pokoleń lalkarskich Fujian na lata 2008-2020. Główne cele programu to: ochrona tradycji lalkarstwa Fujian i zapewnienie trwania tej sztuki poprzez szkolenia zawodowe służące kształceniu nowego pokolenia wykonawców; opracowywanie materiałów dydaktycznych; tworzenie miejsc do wykonywania przedstawień, instytutów kształcenia i sal wystawowych; uwrażliwianie społeczeństwa przez edukację formalną i nieformalną; współpraca regionalna i międzynarodowa, a także wymiana artystyczna. Wprowadzony program zyskał szerokie zainteresowanie animatorów tej sztuki, mieszkańców i instytucji edukacyjnych. W rezultacie, około dwustu przyszłych lalkarzy odbyło szkolenia zawodowe, utworzono 20 publicznych zespołów lalkarskich oraz udzielono wsparcia finansowego podmiotom zaangażowanym w przekazywanie tej tradycji.

Chiński zhusuan, wiedza i praktyki dotyczące wykonywania działań matematycznych za pomocą liczydła
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2013 r.

Zhusuan to tradycyjna chińska metoda wykonywania obliczeń arytmetycznych za pomocą liczydła. Adepci tej sztuki potrafią dodawać, odejmować, mnożyć, dzielić, obliczać potęgi i pierwiastki oraz wykonywać złożone równania poprzez przesuwanie paciorków na prętach liczydła, zgodnie z określonymi wzorcami. Chiński zhusuan odegrał istotną rolę w stymulowaniu rozwoju badań matematycznych, stosowaniu algorytmów i rozwoju inteligencji. Przekazywane ustnie reguły zhusuan mają łatwe do zapamiętania rymy, wyrażające odpowiednie zasady obliczeń i podsumowujące działania arytmetyczne. Początkujący wykonują szybkie obliczenia już po podstawowym szkoleniu, a zaawansowani użytkownicy rozwijają w ten sposób swoje zdolności umysłowe. Zhusuan jest praktyką szeroko stosowaną w codziennym życiu Chin i ważnym symbolem tradycyjnej chińskiej kultury, wzmacniającym poczucie tożsamości kulturowej. Zhusuan jest przekazywany z pokolenia na pokolenie za pomocą tradycyjnych metod kształcenia, w drodze przekazu ustnego oraz samokształcenia. Ćwiczenie arytmetyki pamięciowej przy użyciu liczydła poprawia u dzieci koncentrację i pamięć oraz rozwija zdolności umysłowe. Praktykowanie zhusuan przyczynia się obecnie do rozwoju technik obliczeniowych, schematów poznawczych, psychologii edukacyjnej oraz do rozwoju intelektualnego. Ma także doniosłe znaczenie w rozwijaniu różnych dziedzin twórczości kulturowej, w tym zwyczajów ludowych, języka, literatury, rzeźby i architektury.

24 okresy solarne, wiedza związana z odmierzaniem czasu i praktyki związane z obserwowaniem ruchu słońca w ciągu roku
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

W starożytnych Chinach odmierzano czas, dzieląc cykl roczny według ruchu słońca na 24 części. Każdy z okresów solarnych ma swoją nazwę. System ten powstał nad Żółtą Rzeką w Chinach i opierał się na obserwacji zmian pór roku, zjawisk astronomicznych i innych zjawisk przyrodniczych występujących w tym regionie. Stosowanie kalendarza solarnego stopniowo rozprzestrzeniło się w całych Chinach. Rok, który wyznaczały cykliczne zmiany, rozpoczynał się Początkiem Wiosny i kończył Wielkim Zimnem. Wiedza o okresach solarnych była przekazywana z pokolenia na pokolenie i wykorzystywana w praktyce przy codziennych zajęciach. Kalendarz solarny ma szczególne znaczenie dla rolników przy planowaniu prac w polu. Po włączeniu go do kalendarza gregoriańskiego, kalendarz solarny jest szeroko stosowany i łączy wiele społeczności etnicznych w Chinach. Z okresami solarnymi ściśle są związane niektóre zwyczaje i święta chińskie, takie jak Święto Przymrozków obchodzone przez społeczność Zhuang czy święto nadejścia wiosny w Jiuhua. Do okresów solarnych nawiązuje się niekiedy w dziecięcych rymowankach, w balladach i w przysłowiach. Te różne funkcje stanowią o zaliczeniu wiedzy i praktyk związanych z kalendarzem solarnym do dziedzictwa niematerialnego i umacniają jego wkład w kształtowanie się tożsamości kulturowej społeczności. Wiedza o tej formie dziedzictwa jest przekazywana w ramach edukacji formalnej i nieformalnej.

Kąpiele lecznicze Lum w tradycyjnej medycynie tybetańskiej Sowa-Rigba. Wiedza i praktyki życia, zdrowia oraz zapobiegania chorobom i ich leczenia wśród ludności tybetańskiej w Chinach
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Kąpiele lecznicze Lum, stosowane w tradycyjnej medycynie Sowa Rigpa, to zabiegi wymyślone i praktykowane przez ludność Tybetu, a wynikające z jej wizji życia opartej na koncepcji pięciu elementów oraz wizji zdrowia i choroby, wynikającej z trzech zasadniczych funkcji, często nazywanych humorami: Lung, Tripa i Pekan. W języku tybetańskim „Lum” oznacza tradycyjną wiedzę i zabiegi kąpieli w naturalnych ciepłych źródłach, naparach ziołowych lub parze, dla uzyskania równowagi ciała i umysłu, zapewnienia zdrowia i leczenia chorób. Powstałe pod wpływem religii Bon oraz buddyzmu tybetańskiego, Lum jest ucieleśnieniem ludowych doświadczeń w zapobieganiu i leczeniu chorób, a także przykładem przeniesienia tradycyjnej wiedzy, zawartej w traktacie Gyud-Zhi (Cztery Korzenie) do współczesnej medycyny. Wśród depozytariuszy i praktyków tej tradycji są: rolnicy, pasterze i mieszkańcy miast na terenie Tybetu, przy czym Manpa (lekarz), Lum Jorkhan (farmaceuta) i Manyok (asystent) ponoszą szczególną odpowiedzialność za przekaz tego elementu tradycji. Odgrywa on szczególną rolę w poprawie warunków zdrowia, promowaniu określonego kodu zachowań społecznych oraz szacunku dla przyrody. Przekazywany jest z pokolenia na pokolenie, poprzez praktykę życia codziennego, obrzędy religijne, obrzędy folklorystyczne i praktyki lecznicze. Został także włączony do programu współczesnych studiów medycznych, jako uzupełnienie edukacji formalnej.

Taijiquan
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Taijiquan to tradycyjne ćwiczenia fizyczne, oparte na relaksacyjnych, okrężnych ruchach ciała, połączonych z kontrolą oddechu i utrzymaniem umysłu w stanie niezmąconego spokoju. Powstałe w połowie XVII wieku w powiecie Wenxian w prowincji Henan w środkowych Chinach, taijiquan jest obecnie praktykowane w całym kraju, przez ludzi w każdym wieku, wywodzących się z różnych środowisk i grup etnicznych. Podstawę taijiquan stanowią wubu (pięć kroków) i bafa (osiem technik), uzupełnione sekwencją ruchów, ćwiczeń i tuishou (wzajemne pchnięcia rąk pomiędzy dwoma uczestnikami). Pod wpływem myśli taoistycznej i konfucjańskiej oraz teorii tradycyjnej medycyny chińskiej, ten element dziedzictwa rozwinął się w kilka szkół (lub stylów), które przyjęły nazwy różnych praktykujących go klanów lub mistrzów taijiquan. Wiedza i umiejętności związane z tym elementem dziedzictwa są bowiem przekazywane w ramach klanu lub w relacji mistrz-uczeń. Ten ostatni związek sankcjonowany jest specjalną ceremonią, zwaną baishi. Nauczanie taijiquan zostało również włączone do formalnego systemu edukacji. Jego filozofia opiera się na koncepcji dwóch rządzących światem, uzupełniających się pierwiastków yin i yang oraz na kulturowym zrozumieniu jedności nieba i świata ludzi. Tradycja taijiquan propagowana jest w licznych legendach, przysłowiach, rytuałach i z pomocą wielu innych środków wyrazu. Wpis na Listę Reprezentatywną niewątpliwie zwiększy jeszcze rozpoznawalność tego elementu dziedzictwa i różnych sposobów jego praktykowania przez poszczególne społeczności.

Ceremonia Ong Chun / Wangchuan / Wangkang, rytuały i powiązane z nimi praktyki, mające na celu utrzymanie zrównoważonych relacji między człowiekiem a oceanem
Kraj(e) członkowski(e): Chiny/Malezja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2020 r.

Ceremonia Ong Chun i związane z nią praktyki są zakorzenione w ludowych zwyczajach oddawania czci bóstwu Ong Yah, które, według wierzeń, ma chronić ludzi i ich ziemię przed katastrofami. Mające swoje początki w chińskim regionie Minnan, między XV a XVII wiekiem, uroczystości te są obecnie organizowane głównie w regionach przybrzeżnych nad zatokami Xiamen i Quanzhou, a także w społecznościach chińskich w Malakce w Malezji. Zaginionych na morzu uważa się za „dobrych braci”, którzy stali się samotnymi, wędrownymi duszami. Na początku uroczystości ludzie gromadzą się nad morzem, aby następnie powitać Ong Yah w świątyniach lub salach klanowych. Jednocześnie wznoszone są maszty oświetlone lampami, aby przywołać „dobrych braci” i uwolnić ich od męczarni. Z tego powodu między innymi uroczystości te uznawane są za „spełnianie dobrych uczynków”. Przedstawiciele społeczności biorących udział w wydarzeniu stają na czele procesji, otwierającej drogę do drewnianej lub papierowej łodzi Ong Yah. W trakcie procesji ma miejsce cały szereg występów artystycznych, które obejmują między innymi opery gaojia i gezai, taniec smoka i lwa oraz przedstawienia kukiełkowe. Ten element dziedzictwa niematerialnego utrwala historyczną pamięć o przodkach, którzy wędrowali po oceanach, jednocześnie podtrzymując więzi społeczne w obliczu sytuacji kryzysowych, takich jak katastrofy statków, i budując harmonijne relacje między człowiekiem a oceanem. Jest również przykładem dialogu międzykulturowego między społecznościami.

Tradycyjne techniki przetwarzania liści herbaty i związane z nią praktyki społeczne
Kraj(e) członkowski(e): Chiny

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.

Tradycyjne techniki przetwarzania liści herbaty i związane z herbatą praktyki społeczne obejmują wiedzę, umiejętności i praktyki towarzyszące uprawie krzewów herbacianych, zbieraniu liści, ich ręcznej obróbce, a także degustacji i wspólnemu piciu herbaty. Opierając się na lokalnych tradycjach i warunkach środowiska naturalnego, producenci stworzyli sześć rodzajów herbaty: zieloną, żółtą, ciemną, białą, ulung i czarną. Wraz z herbatami przetworzonymi, takimi jak herbaty o zapachu kwiatowym, istnieje ogółem ponad 2 tysiące produktów powstałych na bazie herbaty różniących się barwą, aromatem, smakiem i kształtem liści. Herbata występuje powszechnie w życiu codziennym Chińczyków. Zaparzoną lub zagotowaną pije się w domu, w pracy, w herbaciarniach, w restauracjach i w świątyniach. Odgrywa ona ważną rolę w relacjach społecznych i jest elementem uroczystości, takich jak wesela i obrzędy ofiarne. Zwyczaj podejmowania gości herbatą oraz podtrzymywania więzi rodzinnych i dobrosąsiedzkich poprzez ceremonie picia herbaty, które składają się na obyczajowość wspólną dla wielu grup etnicznych, daje społecznościom poczucie tożsamości i ciągłości tradycji. Wiedza i umiejętności są przekazywane w rodzinie i w trakcie praktycznej nauki zawodu. Do depozytariuszy tego elementu dziedzictwa należą wytwórcy herbaty, rolnicy i mistrzowie ceremonii, a także osoby zajmujące się wyrobem słodyczy podawanych do herbaty.