Bangladesz

Pieśni Baulów
Kraj(e) członkowski(e): Bangladesz

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Baulowie to mistyczni wędrowni śpiewacy (minstrele) żyjący w rolniczych obszarach Bangladeszu i Zachodniego Bengalu. Największą popularnością cieszyli się w XIX i na początku XX wieku. Obecnie ich popularność ponownie wzrasta wśród rolniczej ludności Bangladeszu. Muzyka Baulów oraz ich styl życia wywarły znaczący wpływ na kulturę Bengalu, najbardziej widoczny w utworach Rabindranatha Tagore. Baulowie mieszkają na obrzeżach wsi lub podróżują od jednej do drugiej, utrzymując się ze śpiewania z akompaniamentem ektary (prostego jednostrunowego instrumentu) oraz bębna dubki. Należą do nieortodoksyjnej tradycji religijnej, na którą wpływ wywarły hinduizm, buddyzm, bengalski waisznawizm oraz suficki islam. Jednak Baulowie nie utożsamiają się z żadną zorganizowaną religią, ani też z systemem kastowym, bóstwami, świątyniami czy miejscami świętymi. Szczególne znaczenie przypisują ciału ludzkiemu jako siedzibie Boga. Baulowie podziwiani są za swoją wolność i niezależność od wszelkiej konwencji, jak również za oryginalną muzykę i poezję. Dla nich samych śpiew, poezja, taniec i muzyka są sposobem poszukiwania kontaktu człowieka z Bogiem oraz drogą do osiągnięcia duchowej wolności. Pierwsze wzmianki o pieśniach Baulów znaleźć można w literaturze bengalskiej z początku XV wieku. Muzyka Baulów reprezentuje szczególny rodzaj pieśni ludowych, zawierających elementy hinduskiej bhaki oraz sufickiej formy pieśni shuphi. Śpiewane są głównie na świeżym powietrzu dla zgromadzonej publiczności. Dla miejscowych guru stanowią podstawę do nauczania filozofii Baulów, przekazywanej ustnie kolejnym śpiewakom. Język pieśni jest stale uaktualniany, by mógł adekwatnie opisywać rzeczywistość.

Tradycyjna sztuka tkacka jamdani
Kraj(e) członkowski(e): Bangladesz

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2013 r.

Jamdani jest tradycyjną sztuką ręcznego tkania bardzo cienkich, wzorzystych tkanin bawełnianych, uprawianą przez tkaczy i ich uczniów w regionie Dhaki. Tkaniny łączą skomplikowane wzory z barwami przygaszonymi lub jaskrawymi. Szyje się z nich wyjątkowo przewiewne ubrania. Ze względu na bogate wzornictwo jest to technika bardzo czaso- i pracochłonna. Tkanina powstaje bezpośrednio na krosnach przy pomocy techniki przerywania wątku. Wyrób tych tkanin przeżywa rozkwit dzięki popularności, jaką cieszy się u producentów sari, podstawowego stroju bengalskich kobiet w Bangladeszu i poza jego granicami. Sari tkane techniką jamdani symbolizuje tożsamość, poczucie godności i wartości, a noszenie tego stroju podkreśla przynależność kulturową i jedność społeczną. Tkacze mają poczucie tożsamości zawodowej i są dumni ze swych osiągnięć. Cieszą się prestiżem społecznym, a ich umiejętności są wysoko cenione. Niewielka liczba mistrzów tkackich jest uważana za depozytariuszy tradycyjnych technik i wzornictwa. Swą wiedzę i umiejętności przekazują uczniom. Ale technika jamdani przekazywana jest przede wszystkim przez rodziców dzieciom w rodzinnych warsztatach. Tkacze wraz z osobami zatrudnionymi w przędzalni, farbiarzami, wytwórcami krosien i innymi osobami zawodowo związanymi z powstawaniem tkanin jamdani tworzą społeczność, którą łączy silne poczucie jedności, tożsamości i ciągłości tradycji.

Obchody noworoczne w Bangladeszu
(Mangal Shobhajatra z okazji świąt Pahela Baishakh)
Kraj(e) członkowski(e): Bangladesz

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Mangal Shobhajatra jest świętem organizowanym przez studentów i wykładowców wydziału sztuk pięknych na uniwersytecie w Dhace z okazji obchodów Nowego Roku (Pahela Baishakh). Święto jest otwarte dla publiczności. Jego pomysł zrodził się w 1989 roku, kiedy studenci zaczęli mieć dość wojskowych reguł i chcieli obudzić we współmieszkańcach nadzieję na lepsze jutro. Na miesiąc przed wydarzeniem studenci i wykładowcy wspólnie wykonują maski (mają one oddalić złe siły i otworzyć drogę postępowi) i wozy. Spośród wykonywanych z tej okazji przedmiotów co najmniej jeden reprezentuje zło, drugi – odwagę i siłę, a trzeci – pokój. Przedmioty, a zwłaszcza obrazy dziedzictwa bengalskiego są również wykonywane na sprzedaż i sprzedawane w dniu święta, stanowiąc źródło dochodu. Mangal Shobhajatra symbolizuje dumę Bengalczyków z ich żywego dziedzictwa, siłę i odwagę, z jaką zwalczają złe moce, a także pragnienie prawdy i sprawiedliwości. Wydarzenie, które jednoczy ludzi bez różnicy wieku, płci, kasty, wyznania i religii sprzyja poczuciu solidarności i demokracji, będącej wspólną wartością. Wiedza i umiejętności są przekazywane przez studentów i wykładowców wśród całej społeczności.

Tradycyjna sztuka wyplatania mat shital pati w Sylhet
Kraj(e) członkowskie: Bangladesz

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Shital pati to tradycyjna sztuka ręcznego wyrobu mat wyplatanych z lokalnej trzciny zwanej „murta”. Maty służą mieszkańcom Bangladeszu jako dywany do siedzenia, narzuty na łóżko i dywaniki modlitewne. Głównymi depozytariuszami i praktykami są tkacze, którzy w większości mieszkają w nisko położonych wioskach w regionie Sylhet w Bangladeszu, ale również w niewielkich skupiskach w innych częściach kraju. Trzcina jest zbierana i przetwarzana przez mężczyzn i kobiety. Wyplataniem zajmują się przeważnie kobiety. Rękodzieło jest ważnym źródłem dochodów ludności i wyznacznikiem jej tożsamości. Jako zajęcie przede wszystkim rodzinne wzmacnia więzi i wpływa na tworzenie harmonijnego środowiska społecznego. Opanowanie techniki wyplatania mat zapewnia prestiż społeczny, a sama praktyka daje możliwości działania społecznościom znajdującym się w trudnej sytuacji, zwłaszcza kobietom. Rząd upowszechnia ten element dziedzictwa, organizując salony rękodzieła lokalnego i krajowego, a społeczności depozytariuszy coraz częściej zakładają spółdzielnie, żeby skuteczniej chronić i przekazywać sztukę rękodzieła, a także zapewnić mu dochodowość. Ochronie sprzyja bezpośrednie uczestnictwo zainteresowanych wspólnot. Praktyka jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, przede wszystkim w rodzinach rękodzielników.

Riksze i malowanie riksz w Dhace

Kraj członkowski: Bangladesz

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Riksza to mały, trójkołowy pojazd pasażerski ciągnięty przez jedną osobę. Pojazd ten to rozpoznawalna cecha Dhaki i całego Bangladeszu. Tradycyjnie wykonane ręcznie przez niewielką grupę rzemieślników, prawie każda część rikszy jest pomalowana kolorowymi wzorami kwiatowymi, obrazami przyrody, ptakami i zwierzętami, kreatywnymi przedstawieniami wydarzeń historycznych, bajek, bohaterów narodowych, gwiazd filmowych i tekstów. Riksze są również bogato zdobione frędzlami, plastikowymi kwiatami i świecidełkami. Ponieważ są to wolno poruszające się pojazdy, obrazy i dekoracje są łatwo widoczne dla przechodniów, stając się w ten sposób wędrującą wystawą. Ozdobione riksze są symbolem miejskiego życia w Dhace, co skutkuje wystawami i uroczystymi wydarzeniami oraz częstym pojawianiem się ich w filmach i innych dziełach sztuki. Tradycyjny proces tworzenia riksz jest przekazywany przez rzemieślników w warsztatach rikszowych, ustnie i poprzez praktyczne szkolenia. Artyści malujący riksze pracują na zlecenie i zazwyczaj przekazują swoją wiedzę i umiejętności swoim dzieciom i bliskim krewnym. Podczas gdy wszyscy rzemieślnicy wykonujący riksze to mężczyźni, malarze to zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Riksze i malarstwo rikszowe są postrzegane jako kluczowa część tradycji kulturowej miasta i dynamiczna forma miejskiej sztuki ludowej, zapewniająca mieszkańcom poczucie wspólnej tożsamości i ciągłości.