Azerbejdżan

Novruz, Nowrouz, Nooruz, Navruz, Nauroz, Nevruz
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan/Indie/Iran/Kirgistan/Uzbekistan/Pakistan/Turcja

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Święto Novruz (Nowrouz, Nooruz, Navruz, Nauroz, Nevruz) oznacza Nowy Rok i nadejście wiosny. Obchodzone jest 21 marca na rozległym obszarze geograficznym, obejmującym m.in. Azerbejdżan, Indie, Iran, Kirgistan, Pakistan, Turcję i Uzbekistan. Ze świętem związanych jest wiele lokalnych tradycji, jak przywoływanie postaci Jamszida, mitycznego króla perskiego oraz wiele innych lokalnych opowieści i legend. Obrzędy, które towarzyszą świętu, mogą różnić się w zależności od miejsca i lokalnych tradycji – od skakania przez ogień lub wodę w Iranie, poprzez rozpalanie ogni u wejścia do domu, po tradycyjne zapasy i wyścigi konne w Kirgistanie. We wszystkich regionach świętu towarzyszą pieśni i tańce oraz uroczyste rodzinne lub wioskowe uczty. Podczas obchodów obdarowuje się przede wszystkim dzieci, które biorą czynny udział w wielu przygotowaniach do święta, np. w dekorowaniu gotowanych na twardo jajek. Wiodącą rolę w przygotowaniu do święta i jego zachowaniu dla przyszłych pokoleń odgrywają kobiety. Navruz wzmacnia związki między pokoleniami i w obrębie rodzin oraz więzi sąsiedzkie, dzięki czemu wpływa na kulturową różnorodność i przyjazne relacje między przedstawicielami odmiennych grup.

Sztuka azerskich Ashik
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Sztuka azerskich Ashik obejmuje recytację poezji, opowiadanie historii, taniec, śpiew i muzykę instrumentalną, które składają się razem na tradycyjną formę prezentacji, będącą symbolem azerskiej kultury. Klasyczny repertuar ashików obejmuje 200 pieśni, 150 muzycznych kompozycji zwanych dastan oraz niemal 2000 wierszy i poetyckich kompozycji zróżnicowanych w formie i treści, które są wykonywane przy akompaniamencie saz (kobuz), strunowego instrumentu podobnego do lutni. Ci wędrowni poeci i muzycy uczestniczą w weselach, uroczystościach rodzinnych i wioskowych, czasem występują także na scenie, w radio i telewizji, gdzie łączą tradycyjny repertuar ze współczesnym. Ich sztuka uważana jest za wyraz tożsamości kulturowej i skarbnicę tradycji podtrzymujących azerski język, literaturę i muzykę. Sztuka ashików wspiera także kulturową wymianę i dialog między Kurdami, Lezginami, Tatarami, Turkami seldżuckimi i innymi grupami etnicznymi zamieszkującymi Azerbejdżan.

Tar – rzemiosło i sztuka związana z tym instrumentem muzycznym
Kraj(e) członkowskie: Azerbejdżan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Tar jest rodzajem lutni ze strunami szarpanymi, o długim gryfie. Jest powszechnie używany w Azerbejdżanie i uważany za najbardziej popularny instrument muzyczny w kraju. Można grać na nim solo lub w towarzystwie innych instrumentów, wykonując muzykę w różnych stylach tradycyjnych. Rzemieślnicy budujący tar przekazują swoje umiejętności uczniom, często w ramach rodziny. Najpierw starannie dobiera się materiał: drewno morwy na pudło rezonansowe, orzecha na gryf i gruszy na kołeczki. Przy pomocy różnych narzędzi wykonuje się pudło w kształcie ósemki z wydrążonym otworem, które pokrywa się cienkim osierdziem byka. Następnie mocuje się gryf z pierścieniami i metalowe struny. Pudło zdobi się inkrustacjami z masy perłowej. Muzyk trzyma instrument w pozycji poziomej na piersi i szarpie za struny plektronem, wydobywając dźwięki wibrujące. Dla uzyskania odpowiedniej barwy dźwięku stosuje różne techniki i uderzenia. Muzyka grana na tym instrumencie jest bardzo popularna na weselach i spotkaniach w gronie przyjaciół, w czasie świąt i na koncertach. Muzycy przekazują swe umiejętności młodszym z własnej wspólnoty, a także ucząc w szkołach muzycznych. Budowa instrumentu, gra na nim i umiejętności związane z tą tradycją odgrywają ważną rolę w kształtowaniu się tożsamości kulturowej Azerów.

Czowkan, tradycyjny sport konny w Republice Azerbejdżanu
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2013 r.

Rozgrywki dwóch zespołów na koniach karabaskich w tradycyjnej grze, zwanej czowkan, odbywają się na płaskim terenie, porośniętym trawą. Każdy zespół liczy pięciu jeźdźców – dwóch obrońców i trzech napastników. Partia rozpoczyna się na środku pola gry. Zadaniem graczy jest wrzucenie do bramki przeciwnika skórzanej lub drewnianej piłeczki za pomocą drewnianego kija. Grze towarzyszy ludowa muzyka instrumentalna, zwana janghi. Zawodnikami i trenerami są miejscowi rolnicy, będący doświadczonymi jeźdźcami. Zgodnie z tradycją, noszą oni szerokie karakułowe czapki, długie dopasowane płaszcze z wysokim stanem oraz specjalne spodnie, skarpety i buty. Zespołom kibicuje publiczność, składająca się z widzów w różnym wieku. Sport ten umacnia poczucie tożsamości, związane z kulturą nomadów oraz podkreśla szczególne miejsce, które zajmują w niej i w życiu codziennym tej społeczności konie. Specjalnych reguł, umiejętności i techniki gry uczą młodszych doświadczeni gracze podczas wspólnych treningów. Spadek zainteresowania wśród młodzieży, a także procesy związane z urbanizacją i emigracją ludności sprawiają jednak, że graczy, trenerów i koni karabaskich zaczyna brakować.

Tradycyjna sztuka i symbolika chust kelaghayi
Kraj(e) członkowskie: Azerbejdżan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Ze sztuki wyrobu chust kelaghayi słyną dwie miejscowości w Azerbejdżanie: miasto Szeki i wioska Basgal. Sztuka ta jest zakorzeniona w tradycjach, rozwiniętych w regionach, przez które przebiegają Jedwabne Szlaki. Wyrób chust kelghayi obejmuje dwa etapy: tkanie materiału, farbowanie i zdobienie przy pomocy drewnianych bloczków. Ze starannie wybranej u hodowców jedwabników przędzy tkacze tkają na krosnach płachty tkaniny, po czym zanurzają je we wrzątku i suszą. Mistrzowie barwią je na różne kolory przy użyciu barwników roślinnych i zdobią różnymi wzorami przy pomocy drewnianych bloczków, pokrytych roztworem na bazie kalafonii, parafiny i utwardzonej oliwy. Barwy chust mają znaczenie symboliczne. Są one noszone z okazji wesela, pogrzebu, różnych uroczystości i przy codziennej pracy. Sztuka przekazywana wyłącznie poprzez nieformalną naukę jest zajęciem przede wszystkim rodzinnym. Każda rodzina ma własny styl i wzornictwo. Praktyka wyrobu i noszenia chust kelaghayi jest wyrazem tożsamości kulturowej i tradycji religijnych. Symbolizuje więzi społeczne, umacniając rolę kobiet i zaświadczając o jedności kulturowej społeczeństwa Azerbejdżanu.

Wyrób miedzianych naczyń w regionie Lahidż
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2015 r.

Rękodzieło z Lahidż zostało wpisane na Listę jako tradycyjny sposób wytwarzania i wykorzystywania wyrobów z miedzi przez społeczność Lahidż na Kaukazie. Wyrobem przedmiotów z miedzi kieruje mistrz, któremu towarzyszy pomocnik. Wykonując czynności pomocnicze, pomocnik jednocześnie się uczy. Cienkie płytki miedzi są formowane przy użyciu młota przez kowala. Następnie płytki są polerowane i zdobione. Ten etap ma szczególne znaczenie, gdyż motywy dekoracyjne często mają charakter lokalny i nawiązują do tradycyjnej wiedzy i kultury. Sprzedaż gotowych wyrobów i wynagradzanie pracy pozostałych rzemieślników należy do mistrza. Tradycja jest przekazywana w rodzinie z ojca na syna. Wiele rodzin w Azerbejdżanie udaje się do Lahidż, by nabyć przedmioty codziennego użytku, gdyż panuje przekonanie, że naczynia z miedzi służące do przyrządzania posiłków mają właściwości dobroczynne dla zdrowia. Dla rękodzielników wyrób przedmiotów z miedzi stanowi ważne źródło dochodu, a także daje im poczucie tożsamości i jest źródłem dumy. Zajęcie to umacnia rodzinne więzy i jest wyraźną oznaką tożsamości społeczności Lahidż.

Kultura związana z wypiekaniem i dzieleniem się chlebem zwanym Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka
Kraj(e) członkowski(e): Azerbejdżan / Iran / Kazachstan / Kirgistan / Turcja

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Wypiekanie i dzielenie się chlebem w społecznościach Azerbejdżanu, Iranu, Kazachstanu, Kirgistanu i Turcji pełni funkcje społeczne, dzięki czemu tradycja jest podtrzymywana przez wiele osób. Wypiek chleba w formie placków zwanego Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka, angażuje co najmniej trzy osoby, często z tej samej rodziny. Każda z nich ma określone zadania. Na wsi chleb jest wypiekany wspólnie przez sąsiadów. Można go również nabyć w tradycyjnych piekarniach. Chleb jest wypiekany w wydrążonych w ziemi glinianych lub kamiennych piecach (tandyrs/tanūrs), na metalowych płytach (sājs) lub w kotłach (kazans). Chleb towarzyszy codziennym posiłkom, ale też spożywany jest z okazji ślubów, narodzin dziecka, pogrzebów, wypoczynku czy podczas modlitw. W Azerbejdżanie i w Iranie chleb kładzie się na ramionach panny młodej albo, po rozkruszeniu, na jej głowie, co ma wyrażać życzenia pomyślności. W Turcji chleb rozdaje się sąsiadom nowożeńców. W Kazachstanie, zgodnie z tradycją, chleb wypieka się w czasie pogrzebu, by chronić zmarłego oczekującego na boski werdykt. W Kirgistanie dzielenie się chlebem w czasie pogrzebu ma zapewnić zmarłemu lepsze życie w zaświatach. Wszystkie te zwyczaje, czynnie pielęgnowane i przekazywane w rodzinie oraz w relacji mistrz-uczeń odzwierciedlają gościnność, solidarność i wierzenia symbolizujące wspólne korzenie kulturowe. Wzmacnia to poczucie przynależności do wspólnoty.

Sztuka wyrobu i gry na smyczkowym instrumencie strunowym kemancze
Kraj(e) członkowskie: Azerbejdżan / Iran

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Sztuka wyrobu smyczkowego instrumentu strunowego kemancze i gra na nim ma ponad tysiącletnią historię. W Islamskiej Republice Iranu i w Azerbejdżanie jest to podstawowy instrument używany w muzyce zarówno klasycznej, jak i ludowej. Gra na kemancze towarzyszy wydarzeniom o charakterze społecznym i kulturalnym. Współcześni muzycy na ogół używają instrumentu czterostrunowego, składającego się z korpusu i smyczka z włosia końskiego. Grają indywidualnie lub w orkiestrze. Depozytariuszami i praktykami są rzemieślnicy, artyści zawodowi lub amatorzy oraz nauczyciele i uczniowie. Gra na kemancze stanowi integralną część kultury muzycznej obu krajów. O ile wyrób instrumentu stanowi bezpośrednie źródło dochodu dla rzemieślników, postrzegają oni tę sztukę również jako nieodłączny element dziedzictwa niematerialnego społeczności, do której należą. Muzycy opiewają różnorodną tematykę, od mitologii i tematy gnostyczne po satyrę społeczną. Obecnie wiedza na temat praktyki muzycznej i wyrobu instrumentu jest przekazywana zarówno w rodzinie, jak i w państwowych instytucjach muzycznych, w tym w szkołach. Wiedza o znaczeniu muzyki dla promowania tożsamości kulturowej jest przekazywana w obu krajach z pokolenia na pokolenie, we wszystkich środowiskach społecznych.

Przyrządzanie i dzielenie się dolmą jako wyznacznik tożsamości kulturowej
Kraj(e) członkowskie: Azerbejdżan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Na tradycje związane z dolmą składa się wiedza i umiejętności dotyczące przyrządzania tradycyjnych dań z farszem na bazie mięsa, cebuli, ryżu, grochu i przypraw, zawijanym w świeże lub blanszowane liście oraz służącym jako nadzienie do warzyw i owoców. Nazwa tej tradycji wywodzi się ze skrótu turkijskiego słowa „doldurma”, oznaczającego farsz. Tradycyjne dania są podawane w domu w kręgu rodzinnym lub z okazji lokalnych uroczystości. Sposoby przyrządzania i składniki potraw różnią się zależnie od regionu. Ta praktyka kulinarna występuje na całym obszarze Azerbejdżanu i wszędzie jest uważana za najważniejszą. Tradycyjne potrawy są przyrządzane na specjalne okazje i zgromadzenia. Wspólne biesiadowanie łączy, sprzyjając solidarności, wzajemnemu poszanowaniu i gościnności. Przekazywane z pokolenia na pokolenie tradycje wykraczają poza podziały etniczne i religijne w kraju. Depozytariuszami są kucharze, którymi są przeważnie kobiety oraz szersza społeczność, dla której zwyczaje związane z dolmą łączą się z realizacją celów kulturalnych i społecznych. Nieformalny przekaz następuje w rodzinie, w relacji rodzic – dziecko, a sformalizowany – przede wszystkim w szkołach zawodowych i poprzez praktykę. W społeczeństwie azerskim dolma jest wyrazistą formą dziedzictwa, którego żywotność zapewniają społeczności poprzez organizowanie różnych przedsięwzięć i wydarzeń, takich jak festiwale, nauczanie tradycji w szkołach zawodowych i wydawnictwa na ten temat.

Hodowla jedwabników i tradycyjna produkcja nici jedwabnych dla przemysłu tkackiego
Kraje członkowskie: Afganistan, Azerbejdżan, Iran, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2022 r.

W hodowli jedwabników i tradycyjnej produkcji nici jedwabnych rolnicy sprawują pieczę nad całym cyklem życia jedwabników, począwszy od uprawy morwy, której liśćmi żywią się jedwabniki i gdzie składają jaja. Włókna są rozwijane z kokonów, przędzone w jedwabne nici, czyszczone i farbowane. Nici są następnie wykorzystywane w różnego rodzaju produkcji rękodzielniczej, w tym tkanin, dywanów, chodników i zasłon. Wyroby z jedwabiu są wysoko cenione we wszystkich kręgach społecznych i kulturowych, a także powszechnie używane przy specjalnych okazjach, takich jak śluby, pogrzeby i spotkania rodzinne. Głęboko zakorzeniona w tradycji Wielkiego Jedwabnego Szlaku praktyka jest wyrazem tożsamości kulturowej i wielowiekowych tradycji. Jest również postrzegana jako symbol spójności społecznej, ponieważ handel jedwabiem przyczynił się do wymiany kulturalnej i naukowej w obrębie zainteresowanych krajów, ale także pomiędzy nimi.

Kultura związana z tradycyjnymi grami, sportem i zapasami Pahlevani, prezentowana na arenach zourkhāneh
Kraje członkowskie: Azerbejdżan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2022 r.

Na kulturę związaną z tradycyjną lekkoatletyką i sztuką walki Pahlevani (Pahlavāni/Pahlevāni), uprawianą w specjalnych budowlach mieszczących arenę, zwanych zoorkaneh (zurkhāneh) w Azerbejdżanie, składają się gry i sporty, takie jak zapasy i występy indywidualne. Używa się w nich specyficznych narzędzi, które przypominają średniowieczną broń (miecze, tarcze i łuki), ale są cięższe (pierwotnie miało to na celu wyćwiczenie umiejętności swobodnego posługiwania się prawdziwą bronią). Zawody, nadzorowane przez sędziów, odbywają się przy akompaniamencie muzyki lub szybkiego bicia w bębny. Głównymi praktykującymi tę formę dziedzictwa są mężczyźni, którzy ćwiczą, organizują pokazy oraz przekazują swoją wiedzę i umiejętności. W skład społeczności kultywującej tę formę dziedzictwa wchodzą również lokalne organizacje, trenerzy i uczniowie placówek wychowania fizycznego, a także widzowie i rzemieślnicy wyrabiający narzędzia do ćwiczeń. Głównym powodem podtrzymywania tradycji jest zainteresowanie lokalnych społeczności grami, sportem i pokazami. Będąca integralną częścią kultury popularnej imprez ludowych i uroczystości plenerowych, kultura Pahlevani daje społecznościom w Azerbejdżanie poczucie tożsamości. Od wielu lat uprawiający tradycyjne sporty, uważani za symbol determinacji w walce, przyczyniają się do zacieśniania więzi społecznych, dając lokalnym społecznościom poczucie dumy i wspólnej tożsamości.

Tradycja opowiadania anegdot Hodży Nasreddina/Mułły Ependi/Nasruddina Effendiego Nasrendina
Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Uzbekistan

Wpis na Reprezentatywną listę niematerualnego dziedzictwa ludzkości w 2022 roku.

Tradycja opowiadania anegdot o Hodży Nasreddinie obejmuje praktyki społeczne i festiwale związane z opowiadaniem facecji i zabawnych historyjek, przypisywanych Hodży Nasreddinowi – filozofowi i mędrcowi znanemu z postrzegania życia i ludzkich doświadczeń w sposób humorystyczny. Mimo pewnych różnic, przejawiających się w wizerunku społecznym, imionach bohatera i treści opowiadanych historii, kluczowe cechy są wspólne dla dziedzictwa Azerbejdżanu, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Anegdoty są przekazywane ustnie i poprzez źródła pisane. Stały się też inspiracją dla lokalnych powiedzeń i przysłów. Wiele z nich weszło do kanonu klasyki, są popularyzowane w prasie i książkach, w filmie i telewizji, w tym w specjalnych programach telewizyjnych dla dzieci. Anegdoty są przepojone głęboką mądrością. Cechują je cięte riposty, posługiwanie się absurdem i elementem zaskoczenia, łamanie przyjętych norm. Narrator znajduje nieoczekiwane wyjście ze skomplikowanych sytuacji, z których zawsze wychodzi zwycięsko dzięki sile własnego słowa. Anegdoty pełnią funkcję zarówno edukacyjną, jak i rozrywkową, służą do wzbogacania rozmów, wzmacniania argumentów, przekonywania innych lub wyjaśniania sytuacji. Władze lokalne, uczelnie i organizacje pozarządowe odgrywają istotną rolę w utrwalaniu tradycji opowiadania anegdot, organizując różne przedsięwzięcia i festiwale służące ich upowszechnianiu na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

Kultura związana z herbatą (Çay), symbol tożsamości, gościnności i więzi społecznych
Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Turcja

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2022 r.

Kultura związana z przyrządzaniem i piciem herbaty w Azerbejdżanie i Turcji stanowi ważną praktykę społeczną, wyrażającą gościnność, służącą budowaniu i podtrzymywaniu więzi społecznych oraz świętowaniu ważnych momentów w życiu społeczności. Chociaż istnieje kilka rodzajów herbaty i technik jej parzenia, w obu krajach zbiera się i pije na ogół czarną herbatę. Do parzenia naparu służą wytwarzane tradycyjnymi metodami przez miejscowych rzemieślników, oferowane w dużym wyborze czajniki. Świeżo zaparzony, gorący napój podawany jest w szklankach lub filiżankach z porcelany, fajansu lub srebra o gruszkowatym kształcie. Do herbaty podaje się słodycze, cukier, plasterki cytryny, konfitury i suszone owoce. W niektórych regionach Azerbejdżanu herbatę pije się z dodatkiem przypraw i ziół, takich jak cynamon, imbir i tymianek. Kultura związana z przyrządzaniem i piciem herbaty jest istotną częścią codziennego życia wszystkich warstw społecznych i umacnia poczucie tożsamości kulturowej. Depozytariuszami są rolnicy uprawiający herbatę, właściciele herbaciarni, producenci herbaty i rzemieślnicy, którzy wytwarzają potrzebne narzędzia i przybory oraz zajmują się wyrobem słodyczy.

Sztuka iluminacji: Təzhib/Tazhib/Zarhalkori/Tezhip/Naqqoshlik

Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Iran (Islamska Republika), Tadżykistan, Turcja, Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Iluminacja to wielowiekowa sztuka dekoracyjna praktykowana na stronach manuskryptów, tekstów kaligraficznych i miniatur. Głównym składnikiem używanym do dekoracji są płatki złota lub złota farba, a ich stosowanie wymaga specyficznej wiedzy i technik. Stosowane są również naturalne pigmenty, a w ostatnich latach rozpowszechniły się farby syntetyczne, takie jak akwarela lub gwasz. Obecnie tradycyjne i współczesne interpretacje tej praktyki można zobaczyć w manuskryptach, miniaturach i kaligrafii, a także w samodzielnych dziełach sztuki. Praktyka ta jest przekazywana poprzez praktyki zawodowe, a także poprzez formalną i nieformalną edukację, w tym na wielu uniwersytetach, w akademiach, ośrodkach badawczych oraz w publicznych i prywatnych warsztatach. Używane kolory, wzory i motywy mają symboliczne znaczenie, a iluminacjami często ozdabia się teksty religijne, literackie i historyczne rękopisy, akty małżeństwa, a nawet traktaty handlowe. Sztuka ta jest ściśle związana z wierzeniami i praktykami kulturowymi społeczności. Iluminacja wzmacnia poczucie ciągłości kulturowej społeczności na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym. Ponieważ tradycyjna wiedza i metody iluminacji są również wykorzystywane przy renowacji starożytnych manuskryptów i starodruków, praktyka ta przyczynia się także do zachowania obiektów historycznych i kulturowych oraz ich ochrony dla przyszłych pokoleń.

Iftar/Eftari/Iftar/Iftor i jego tradycje społeczno-kulturowe

Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Iran (Islamska Republika Iranu), Turcja, Uzbekistan

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Iftar (zwany także Eftari, İftar lub Iftor w krajach praktykujących) jest obchodzony przez muzułmanów o zachodzie słońca w miesiącu Ramadan (dziewiąty miesiąc w kalendarzu księżycowym), po zakończeniu wszystkich obrzędów religijnych i ceremonialnych. Praktyka ta jest przestrzegana przez ludzi w każdym wieku, każdej płci i z różnych środowisk, oznaczając codzienne zakończenie trudów postu od świtu do zachodu słońca. Po wieczornej modlitwie następują czynności, takie jak ceremonie modlitewne, muzyka, opowiadanie historii, gry, przygotowywanie i serwowanie tradycyjnych i lokalnych posiłków oraz aranżowanie małżeństw. W przypadku społeczności często przybiera to formę spotkań lub posiłków, wzmacniając więzi rodzinne i społeczne oraz promując dobroczynność, solidarność i wymianę społeczną. Ceremonie i rytuały związane z Iftar są również praktykowane przez ludzi, którzy niekoniecznie poszczą w miesiącu Ramadan. Wiedza i umiejętności są zazwyczaj przekazywane w rodzinach poprzez ustne instrukcje, obserwację i uczestnictwo, a dzieciom i młodzieży często powierza się przygotowanie składników tradycyjnych posiłków. Podczas tego procesu rodzice przekazują również wiedzę na temat korzyści płynących z postu oraz wartości społecznych i funkcji Iftar. Iftar jest często wspierany przez podmioty rządowe, organizacje pozarządowe i charytatywne, a także przez telewizję, radio, prasę i media społecznościowe.

Rzemiosło i sztuka wykonania balaban/mey

Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Turcja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Balaban (w Azerbejdżanie) lub mey (w Turcji) to wielowiekowy instrument dęty drewniany składający się z trzech części: korpusu, szerokiego i płaskiego podwójnego stroika oraz zacisku. Instrument jest tradycyjnie wykonany z drewna śliwkowego lub morelowego i pokryty olejem lnianym lub oliwą z oliwek. Po wyschnięciu rzemieślnicy wiercą kilka otworów z przodu korpusu i jeden otwór z tyłu. Rozmiary, liczba otworów i użyte materiały różnią się w zależności od regionu. Wiedza, umiejętności i techniki wytwarzania i grania na balaban są zazwyczaj przekazywane nieformalnie w rodzinach poprzez obserwację i praktyczne doświadczenie, a także poprzez praktyki zawodowe. Praktyka muzyczna jest również przekazywana formalnie na uniwersytetach i w szkołach średnich, konserwatoriach muzyki tradycyjnej, instytucjach i studenckich społecznościach muzycznych. Balaban odgrywa znaczącą rolę w kulturach muzycznych Azerbejdżanu i Turcji i jest powszechnie używany jako instrument solowy lub towarzyszący podczas uroczystości ludowych, wesel i koncertów. Jest istotną częścią tożsamości i pamięci zbiorowej muzyków i rzemieślników, a także ważnym środkiem promowania tożsamości kulturowej, solidarności i pamięci społecznej w obu krajach, z ludźmi w każdym wieku, płci, środowisk społeczno-ekonomicznych i etnicznych gromadzących się, aby słuchać i uczestniczyć w występach.

Rzemiosło inkrustacji masą perłową

Kraje członkowskie: Azerbejdżan, Turcja

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Inkrustacja masą perłową to praktyka umieszczania kawałków masy perłowej w drewnianych przedmiotach, takich jak etui na Koran, biurka, skrzynie, krzesła, lustra, szkatułki na biżuterię i instrumenty muzyczne. Rzemieślnicy zaczynają od pocięcia wewnętrznych muszli mięczaków w różne kształty. Rysują motywy na kawałku drewna, rzeźbią kontury i kształtują kawałki masy perłowej, które są następnie inkrustowane do drewna. Na koniec powierzchnia jest polerowana papierem ściernym, wypalana w celu zabarwienia i lakierowana roztopioną żywicą. Praktycy używają grubego drewna, takiego jak orzech, heban i mahoń, preferując ciemne kolory kontrastujące z bielą masy perłowej. Do zdobienia są często używane motywy geometryczne, kwiatowe i kaligraficzne. Dla rzemieślników i ich rodzin praktyka ta stanowi część codziennego życia i jest źródłem tożsamości i dumy. Jest ona przekazywana poprzez praktyki zawodowe oraz na uniwersytetach, w publicznych ośrodkach edukacyjnych i w warsztatach. Obecnie rzemieślnicy dzielą się również swoją wiedzą i umiejętnościami za pośrednictwem mediów społecznościowych i blogów internetowych, forów i warsztatów, wzmacniając w ten sposób spójność społeczną i wymianę kulturową w różnych krajach. Przyczyniają się również do zachowania dziedzictwa materialnego oraz pamięci społecznej i kulturowej poprzez odnawianie obiektów historycznych eksponowanych w muzeach i zabytkach.