Panama

Rękodzielnictwo i techniki plecionkarskie talco, crineja i pinta stosowane przy wyrobie kapeluszy pinta’o
Kraj(e) członkowskie: Panama
Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Wyrób kapeluszy pinta’o metodą tradycyjną jest procesem, który rozpoczyna się od pozyskania roślinnych włókien do wyplatania talcos, crinejas i pintas. Do wykonania kapelusza używa się pięciu gatunków roślin i mułu. Rękodzielnicy wyplatają zdobione różnymi wzorami talcos, a także pintas. W cały proces są zaangażowani hodowcy roślin, osoby zajmujące się obróbką surowców i plecionkarze wyplatający poszczególne elementy. Kapelusz pinta’o jest charakterystycznym elementem stroju regionalnego. Noszony jest w czasie lokalnych świąt, podczas wykonywania tradycyjnych tańców. Wyrób kapeluszy sprzyja solidarności między rękodzielnikami i dostawcami surowca, którzy często zrzeszają się w spółdzielniach. Jednym z przykładów działań podejmowanych dla ochrony tej tradycji jest ekspozycja Muzeum Pintao w La Pintada, gdzie można obejrzeć proces wyrobu kapeluszy oraz naturalne środowisko, w którym żyli rękodzielnicy, a także kolekcję kapeluszy z różnych epok. W dniu 19 października, w Panamie obchodzi się Dzień Kapelusza Pinta’o, a ogólnokrajowa instytucja zajmująca się rzemiosłem organizuje targi i jarmarki promujące wyroby tradycyjnego rękodzieła. Tajniki wyrobu kapeluszy są przekazywane z pokolenia na pokolenie, a konkursy plecionkarstwa przyczyniają się do doskonalenia tej sztuki. Obecnie ponad czterystu rękodzielników zajmuje się wyrobem kapeluszy metodą tradycyjną. Utrzymują się ze swojej pracy i są dumni z jej efektów.

Rytualne i świąteczne formy wyrazu kultury kongo
Kraj(e) członkowski(e): Panama

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Rytualne i świąteczne formy wyrazu kultury kongo przedstawiają współczesną wizję zbiorowego świętowania potomków czarnych buntowników – congos - zniewolonych w okresie kolonialnym. Dzisiaj uczestnicy uroczystości odgrywają congos, świętują wolność, radośnie śpiewają o swoim codziennym życiu, robią przedstawienia i wykonują zmysłowe tańce boso, by w ten sposób nawiązać bliski kontakt z ziemią. W trakcie sezonu kongo (trwającego od 20 stycznia – Dnia Świętego Sebastiana do Środy Popielcowej) uczestnicy święta spędzają dni na nabrzeżu, organizując się w rodzaj społeczeństwa matriarchalnego, rządzonego przez królową i jej dwór. Każdy uczestnik ma przydzielone obowiązki w obronie królowej i dworu przed diabłami (diablos). Święto kończy się w Środę Popielcową konfrontacją między diablos i congos. Królowa i congos zdejmują maski i udzielają chrztu diabłom, dokonując w ten sposób obrzędu ich uwolnienia i neutralizacji zła, które w sobie noszą – aż do następnego roku, kiedy cały cykl rozpoczyna się na nowo. Organizowane od wielu pokoleń święto sprzyja integracji społecznej, dając okazję do wyrażania radości i zmysłowości. Tradycja i składające się na nią środki wyrazu kultury kongo przekazywane są głównie ustnie podczas uroczystości, w której udział bierze cała społeczność. Programy nauczania śpiewu, tańca i muzyki realizowane są także w szkołach oraz na uczelniach wyższych. Organizowane są również kursy i warsztaty poświęcone tej tradycji.

Tańce i środki wyrazu związane ze świętem Bożego Ciała

Kraj(e) członkowski(e): Panama

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Co roku z okazji Bożego Ciała w Panamie odbywają się uroczystości religijne związane z oddawaniem czci symbolicznemu ciału i krwi Chrystusa. Wydarzenie łączy obchody katolickiego święta z ludowymi formami świętowania. Odbywają się widowiska teatralne, występy muzyczne, komediowe tańce. Noszone są barwne stroje i maski. W dzień poprzedzający Boże Ciało odgrywana jest symboliczna walka dobra ze złem o ludzką duszę w formie widowiska teatralno–muzycznego. Dobro reprezentuje Archanioł Michał, a zło – Diabeł z zastępem demonów. Następnie ludzie tańczą w czasie procesji, na czele której idzie ksiądz niosący monstrancję z hostią. W niektórych miejscowościach tańczy się na dywanach usypanych z kwiatów. Po zakończeniu procesji odbywają się swobodne tańce i ludzie gromadzą się na ulicach i w domach, by wspólnie spędzić czas na jedzeniu i piciu. Wiedza i umiejętności związane ze świętem są przekazywane poprzez aktywne uczestnictwo w wydarzeniu oraz włączenie młodych ludzi do grup tanecznych i zespołów zajmujących się wykonywaniem masek i dywanów kwietnych.

Program działań ochronnych niematerialnego dziedzictwa kulturowego dla kulturowego i ekologicznego Festiwalu Żółwi Morskich w Armili

Kraj członkowski: Panama

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Przez stulecia mieszkańcy Armila w Panamie żyli w harmonii ze swoim środowiskiem naturalnym i lokalną fauną, relacja ta jest odzwierciedlona w tradycjach ustnych. W odpowiedzi na malejący przekaz tych ustnych tradycji oraz w celu wzmocnienia praktyk rzemieślniczych i rytuałów, tańców i muzyki związanych z naturą, lokalne władze i społeczności wdrażają program ochronny skupiony wokół organizacji festiwalu edukacyjnego. Czterodniowe wydarzenie zbiega się z przybyciem dużych żółwi skórzastych, kluczowego elementu lokalnych narracji, i obejmuje sąsiednie społeczności. Jest to okazja do zrozumienia tradycji i relacji społeczności z morzem i środowiskiem naturalnym. Program ochrony opiera się na włączeniu elementów edukacyjnych do festiwali kulturalnych oraz połączeniu treści związanych z naturą, wszechświatem i tradycjami ustnymi. Jednym z jego celów i osiągnięć było stworzenie „zielonej pieczęci niematerialnego dziedzictwa kulturowego“ dla festiwali, które wdrażają praktyki przyjazne dla środowiska. Doprowadziło to również do ożywienia opowieści o żółwiach i innych tradycji ustnych, szczególnie wśród dzieci. Model ten wpłynął na festiwale i uroczystości w całej Panamie i może być dostosowany do festiwali w innych krajach.