Kolumbia

Karnawał w Barranquilla
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Kolumbijskie miasto Barranquilla posiada niezwykle bogate i różnorodne dziedzictwo kulturalne. Mimo że prawa miejskie otrzymało dopiero w 1813 roku, jego położenie geograficzne na Wybrzeżu Karaibskim i u ujścia największej rzeki tego kraju, Magdaleny, zapewniło mu w XIX i XX wieku status najbardziej ruchliwego centrum handlowego Kolumbii. Barranquilla działało więc jak magnes na mieszkańców innych miast i wiosek regionu, z których wiele miało silne, długoletnie tradycje lokalne. Komercyjny charakter miasta przyczynił się do otwartości jego mieszkańców na nowe trendy i idee, a fakt, że nie posiadało swoich własnych tradycji, ułatwił przyswojenie tych, które przywieźli imigranci. W ten sposób Barranquilla zmieniało się stopniowo w istny tygiel lokalnych, afrykańskich oraz europejskich tradycji, umożliwiając przetrwanie wielu z tych, które nie zachowały się nawet w regionach, w których się narodziły. Każdego roku podczas 4 ostatnich dni przed Wielkim Postem różnorodne tradycje kulturalne miasta mieszają się w Karnawale w Barranquilla. Do dzisiejszego dnia mieszanina lokalnych, afrykańskich i europejskich tradycji przenika rozmaite elementy karnawału, w szczególności tańce (reprezentowane przez mico y mycas z Ameryk, afrykańskie congo oraz paloteo pochodzące z Hiszpanii), gatunki muzyczne (dominujący cumbia oraz jego liczne warianty, takie jak puya i porro) oraz instrumenty ludowe (tamburyna i bębny allegre, maracasy, claves). Muzyka karnawałowa jest głównie wykonywana przez zespół bębnów lub grupy grające na różnych instrumentach dętych. Liczne wyroby rękodzieła artystycznego obejmują między innymi platformy do występów, kostiumy, ozdoby głowy i maski zwierząt. Grupy ekstrawagancko poprzebieranych tancerzy, aktorów, pieśniarzy i instrumentalistów bawią tłumy przedstawieniami muzycznymi i teatralnymi, opartymi na wydarzeniach historycznych i współczesnych. Aktualne życie polityczne i osoby publiczne są wykpiwane w szyderczych mowach oraz w tekstach piosenek, które nadają karnawałowi atmosferę burleski.

Przestrzeń kulturowa Palenque de San Basilio
Kraje członkowskie(e): Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Liczące około 3500 mieszkańców miasteczko Palenque de San Basilio usytuowane jest u podnóża gór Montes de Maria, na południowy wschód od stolicy regionu, Kartageny. Założone w XVII wieku przez zbiegłych niewolników, było jedną z zamkniętych osad otoczonych murami, zwanych palenques. Spośród wielu podobnych osad istniejących w przeszłości, do dziś przetrwało tylko San Basilio. Stało się ono przykładem wyjątkowej przestrzeni kulturowej. Przestrzeń kulturowa Palenque de San Basilio obejmuje praktyki społeczne, medyczne i religijne, jak również tradycje muzyczne i przekazu ustnego, z których wiele ma korzenie afrykańskie. Organizacja życia społecznego oparta jest na sieci powiązań rodzinnych i pokoleniowych, zwanych ma kuagro. Przynależność do kuagro wiąże się z zespołem praw i obowiązków wobec pozostałych członków grupy oraz z poczuciem silnej wewnętrznej solidarności wobec całej społeczności. Zarówno codzienne obowiązki, jak i organizacja specjalnych wydarzeń podejmowane są wspólnie przez wszystkich członków kuagro. Złożone rytuały pogrzebowe czy uzdrowicielskie świadczą o istnieniu ścisłych ram kulturowych, wytyczających zasady życia i śmierci w społeczności palenques. Określone utwory muzyczne: Bullernege sentado, Son palenquero lub Son de negro towarzyszą grupowym uroczystościom, takim jak chrzciny, wesela i święta religijne, ale wykonywane są także w czasie wolnym od pracy. Kluczowy element przestrzeni kulturowej Palenque de San Basilio stanowi język palenquero, jedyny w Ameryce Łacińskiej język kreolski, którego słownictwo wywodzi się z hiszpańskiego, a struktura gramatyczna z języków z grupy Bantu. Język jest niezwykle istotnym czynnikiem wzmacniającym wewnętrzne więzi pomiędzy członkami społeczności.

Zagrożeniem dla przestrzeni kulturowej Palenque są nie tylko zmiany ekonomiczne wywierające wpływ na lokalne przemysły, ale także konflikt zbrojny pomiędzy oddziałami kolumbijskich sił paramilitarnych i lokalnymi oddziałami partyzanckimi. Poza murami Palenque, jego mieszkańcy często bywają obiektem dyskryminacji ze względów etnicznych, a wartości ich kultury są niejednokrotnie negowane.

Karnawał Negros y Blancos (Czarnych i Białych)
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Karnawał Negros y Blanco”, łączący w sobie tradycje andyjskie i hiszpańskie, odbywa się rokrocznie między 28 grudnia a 6 stycznia w mieście San Juan de Pasto, leżącym w południowo-zachodniej Kolumbii. Symboliczny początek karnawału w dniu 28 grudnia to Karnawał Wody, kiedy mieszkańcy miasteczka oblewają się wzajemnie wodą na ulicach miasta. W przeddzień Nowego Roku odbywa się Parada Starego Roku, podczas której ulicami miasta maszerują satyryczne figury przedstawiające bieżące wydarzenia oraz postaci popularnych polityków i znanych osób. Kulminacją parady jest rytualne spalenie figur i pożegnanie Starego Roku. Główne obchody festiwalu trwają przez ostatnie dwa dni, kiedy to wszyscy mieszkańcy miasta malują swoje twarze na czarno pierwszego dnia, następnego zaś malują się białym talkiem. Symbolizuje to równość i integrację wszystkich uczestników karnawału, niezależnie od koloru skóry i różnic kulturowych. Karnawał jest okresem szczególnej łączności mieszkańców miasta, kiedy prywatne domy zamieniają się we wspólne pracownie, gdzie przygotowywane i prezentowane są karnawałowe obiekty, a uczestnicy mogą wyrazić swoje poglądy.

Wielkanocne Procesje w Papayán
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2009 r.

Wielkanocne Procesje w Popayán to jedna z najstarszych tradycji w Kolumbii, obchodzona od czasów kolonialnych. Każdego wieczoru od Wielkiego Czwartku do Wielkiej Soboty przez miasto przechodzi pięć głównych procesji, poświęconych osobom lub wydarzeniom z Męki Pańskiej: procesji ku czci Maryi Panny, procesja ku czci Jezusa Chrystusa, procesja ku czci Krzyża, procesja upamiętniająca złożenie Chrystusa do grobu oraz procesja ku czci Zmartwychwstania. Każda z procesji kroczy tą samą drogą, 2-kilometrowym szlakiem ulicami historycznego centrum miasta. Procesjom towarzyszą specjalne platformy, zwane pasos, bogato przystrojone, z ozdobionymi kwiatami drewnianymi figurami, których większość pochodzi jeszcze z XVIII wieku i przedstawia sceny związane z Wielkanocą. Po obu stronach platform kroczą modlący się, ubrani w świąteczne stroje i trzymający zapalone świece. Przygotowania do procesji trwają niemal cały rok, a tajniki przygotowania scen i dekoracji przekazywane są od pokoleń ustnie dzieciom już od 5 roku życia. Grupy posługują się swoim własnym słownictwem i umiejętnościami, a poszczególne obowiązki każdego z uczestników są ściśle określone.

Gra na marimbie i tradycyjne śpiewy z regionu Południowego Pacyfiku w Kolumbii
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Gra na marimbie i tradycyjne śpiewy z regionu Południowego Pacyfiku w Kolumbii to dziedzictwo kulturowe grup afrokolumbijskich w rejonach Valle del Cauca, Cauca i Nariño. Śpiew kobiet i mężczyzn (cantadoras i chureadores) miesza się z muzyką akustycznych instrumentów, wykonanych ręcznie z lokalnych materiałów: marimby z drzewa palmowego, kontrabasów z drewna i skór, ręcznych bębenków oraz grzechotek z bambusa napełnionego nasionami. Muzyka ta wykonywana jest przede wszystkim podczas czterech obrzędów: Arrullo, Currulao, Chigualo i Alabao. Arrullo to rytuał oddawania czci świętym, odprawiany przez kobiety, które przygotowują do niego figury świętych, świece i ołtarze oraz wykonują pieśni przy akompaniamencie bębenków, a czasami także marimby. Currulao (lub Taniec Marimby) towarzyszy odświętnym okazjom. Mężczyźni grają na marimbach i śpiewają frywolne pieśni, podczas gdy publiczność tańczy, śpiewa, je, pije i dzieli się różnymi opowieściami. Chigualo to czuwanie po śmierci małego dziecka. Zwłoki przykrywane są kwiatami, a czuwający przy nich wykonują po kolei pieśni a cappella. Alabao to czuwanie po śmierci dorosłego człowieka, któremu towarzyszą wyjątkowo smutne pieśni, także śpiewane a cappella. Wiedza muzyczna na temat tych tradycji jest przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie, a młodzi muzycy uczą się bezpośrednio od swoich starszych mistrzów. Wobec znacznych rozmiarów emigracji ludności afrokolumbijskiej do miast na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, dziedzictwo kultury muzycznej pozostaje ważnym źródłem tożsamości, zarówno dla członków lokalnej społeczności, którzy pozostali w rodzimych wioskach, jak i dla tych, którzy stamtąd wyemigrowali.

Wpis został rozszerzony w 2015 r.

System prawny społeczności Wayuu, praktykowany przez Pütchipü’üi (palabrero)
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2010 r.

Społeczność Wayuu zamieszkuje Półwysep Guajira, rozciągający się na terytorium Kolumbii i Wenezueli. Wypracowany przez nią system legislacyjny zawiera zespół zasad, procedur i obrzędów, regulujących życie społeczne i duchowe tej wspólnoty. System, oparty na zasadach zadośćuczynienia i rekompensaty, stosowany jest w codziennej praktyce życia przez Pütchipü’üi lub palabreros (oratorów) – osoby, będące moralnymi autorytetami oraz ekspertami w rozwiązywaniu konfliktów i rozstrzyganiu debat pomiedzy mięjscowymi matrylinearnymi klanami. W sytuacji konfliktu, obie jego strony – sprawca i pokrzywdzony zwracają się o rozstrzygnięcie do Pütchipü’üi. Po przeanalizowaniu sytuacji, informuje on stosowne władze o swojej woli rozstrzygnięcia konfliktu drogą pokojową. Jeśli jego propozycja, określana słowem Pütchikalü, zostaje zaakceptowana, orator podejmuje próbę dialogu, w czasie którego pełni role mediatora, wykazując się wielką dyplomacją, rozwagą i inteligencją. Swoją symboliką system rekompensaty nawiązuje do pierwotnych obrzędów ofiarowywania naszyjników z drogocennych kamieni lub składania ofiar z bydła, owiec i kóz. Nawet najpoważniejsze przestępstwa podlegają zasadzie rekompensaty, oferowanej podczas specjalnej uroczystości, na którą zwaśnione rodziny zostają zaproszone w celu pojednania i przywrócenia wzajemnych harmonijnych relacji. Rolę Pütchipü’üi może pełnić osoba, piastująca w rodzinie pozycję wujka ze strony matki – wysoce szanowaną w matrylinearnym systemie klanowym – a także szczycąca się postępowaniem opartym na głębokich zasadach moralnych i etycznych.

Wiedza tradycyjna jaguarowych szamanów w Yurupari
Kraj(e) członkowskie: Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2011 r.

Konstrukcja mityczno-kosmologiczna całego zespołu wiedzy tradycyjnej szamanów jaguarowych z Yurupari jest typowa dla dziedzictwa kulturowego wielu grup etnicznych, zamieszkujących tereny wzdłuż rzeki Pirá Paraná w południowo-wschodniej Kolumbii, w departamencie Vaupés. Według pradawnych wierzeń, Pirá Paraná stanowi serce wielkiego obszaru nazywanego terytorium jaguarów z Yuruparí. Ich sekretne miejsca są źródłem duchowej energii, z którego czerpią wszystkie żyjące na świecie istoty. Kalendarz rytualnych obrzędów jaguarowych szamanów, oparty jest na ich wiedzy tradycyjnej. Służa one jednoczeniu lokalnej społeczności, zapobieganiu chorobom i ich leczeniu oraz ożywianiu przyrody. Rytuałom uzdrowicielskim towarzyszą uwznioślające je pieśni i tańce. Według wierzeń, szamani jaguarowi odziedziczyli energię życiową i wiedzę tradycyjną po mocarnym, mitycznym Yurupari – anakondzie, która żyła na tych terenach pod ludzką postacią, a później wcieliła się w święte trąbki z palmowego drewna. Każda grupa etniczna żyjąca na tym obszarze ma swoją kolekcję tych instrumentów. Stanowią centralny element obrzędu Hee Biki - przyjęcia chłopców do społeczność dorosłych, podczas którego otrzymują oni wskazówki, jak dbać o zdrowie ludzi oraz o terytorium, na którym mieszkają. W społeczności kobiet przekazywana jest tradycyjna wiedza na temat opieki nad dziećmi i kobietami w ciąży oraz przygotowywania posiłków.

Święto św. Franciszka z Asyżu w Quibdó
Kraj(e) członkowskie: Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Co roku, od 3 września do 5 października, w dwunastu dzielnicach franciszkańskich w mieście Quidbó w Kolumbii trwa Fiesta de San Pacho, święto upamiętniające afrykańskie pochodzenie ludności Chocó, które wyraża się w ludowych formach praktykowania religii. Obchody otwiera inauguracyjna msza katolicka w katedrze, której towarzyszą tradycyjne tańce i gra na instrumentach zwanych chirimías wykonywana przez zespół muzyczny – orkiestrę imienia św. Franciszka z Asyżu. Po mszy odbywa się pochód karnawałowy w kostiumach, z tańcami i grą na chirimías. Mszę poranną odprawia się we wszystkich dzielnicach. Dzielnice mają własne alegoryczne pojazdy i grupy karnawałowe, które uczestniczą w popołudniowych uroczystościach. 3 października odbywa się spływ po rzece Atrato barkami, w których umieszczone są figury św. Franciszka. 4 października tłum świętuje wschód słońca, śpiewając pobożne hymny, a po południu uczestniczy w wielkiej procesji. Lokalni artyści i rzemieślnicy wykonują pojazdy, ołtarze dla poszczególnych dzielnic, kostiumy i dekoracje uliczne przy udziale młodych ludzi, którzy się od nich uczą. Niektóre rodziny pielęgnują te zwyczaje w ramach fundacji franciszkańskiej, współpracując przy organizacji wydarzeń, przekazywaniu umiejętności i podtrzymywaniu żywej tradycji. Święto jest charakterystycznym elementem życia miasta Quidbó. Umacnia tożsamość ludności Chocó i wzmacnia wewnętrzną spójność tej społeczności, jednocześnie wspierając kreatywność i innowacyjność poprzez jego odnawianie się, odtwarzanie tradycyjnych umiejętności i poszanowanie natury.

Muzyka tradycyjna vallenato z regionu Magdalena Grande
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2015 r.

Tradycyjna muzyka vallenato wywodzi się z połączenia muzyki Kolumbii Północnej, pieśni hodowców bydła w Magdalena Grande, pieśni afrykańskich niewolników i tradycyjnych tańców autochtonicznych mieszkańców Sierra Nevada w Santa Marta. Czerpie ona również z tradycji poezji hiszpańskiej i gry na europejskich instrumentach muzycznych. Słowa towarzyszące muzyce vallenato mają objaśniać świat poprzez opowieści, w których realizm łączy się z wyobraźnią. W piosenkach przeplata się nostalgia, radość, ironia i żart. Używane instrumenty muzyczne to caja (bębenek, na którym wybija się rytm rękoma), guacharaca i akordeon. Ten rodzaj muzyki opiera się na czterech rytmach czy „melodiach” o własnym schemacie rytmicznym. Wykonywany jest z okazji festiwali muzyki vallenato, ale przede wszystkim w czasie gromadzących przyjaciół i rodziny „parrandas”, które mają duże znaczenie w budowaniu wspólnej regionalnej tożsamości. Muzyki vallenato można się również uczyć w akademiach muzycznych. Istnieją różne przeszkody, zagrażające żywotności muzyki vallenato, przede wszystkim konflikty zbrojne w Kolumbii związane z wojnami narkotykowymi. Nowy nurt muzyki vallenato stopniowo spycha na margines tradycyjną muzykę i osłabia jej rolę w umacnianiu spójności społecznej. Zanika też zwyczaj organizowania ulicznych „parrandas”, co sprawia, że przestaje istnieć miejsce przekazywania tradycji między pokoleniami.

Gra na marimbie, pieśni i tańce tradycyjne z regionu Południowego Pacyfiku (Kolumbia) i prowincji Esmeraldas (Ekwador)
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia/Ekwador

Rozszerzenie wcześniejszego wpisu na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości (Kolumbia 2010).

Gra na marimbie oraz tradycyjne pieśni i tańce są nierozerwalnie związane z ekspresją muzyczną rodzin i społeczności pochodzenia afrykańskiego w regionie Południowego Pacyfiku, w Kolumbii i w prowincji Esmeraldas w Ekwadorze. Opowieści i poematy śpiewane przez mężczyzn i kobiety w czasie świąt i uroczystości, religijnych i świeckich są afirmacją życia, stanowią formę modłów zanoszonych do świętych lub pożegnania ze zmarłym. Wykonywaniu pieśni towarzyszą rytmiczne ruchy ciała. Muzyce na ksylofonie z drewna palmowego z bambusowymi rezonatorami akompaniują bębny i marakasy. Tradycje te są głęboko zakorzenione w codziennym życiu i podtrzymywane przez całą społeczność, niezależnie od wieku czy płci. Starsze osoby odgrywają zasadniczą rolę w ustnym przekazywaniu legend i opowieści, a nauczyciele muzyki dbają o upowszechnienie wiedzy muzycznej wśród młodszego pokolenia. Z muzyką łączy się symboliczna wspólnotowość, umacniana również poprzez wspólne biesiadowanie. Świętowanie sprzyja integracji rodzinnej i społecznej w oparciu o pradawne zwyczaje, umacniając poczucie przynależności do grupy, którą łączy wspólne terytorium i wspólna historia.

Pieśni przy pracy w regionie Llanos
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia/Wenezuela
Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2017 r.

Pieśni kolumbijsko-wenezuelskie wykonywane przy pracy w basenie rzeki Orinoko są formą porozumiewania się za pomocą śpiewu. Śpiewane są przez pojedyncze osoby a capella na tematy związane z wypasaniem stada czy dojeniem. Zwyczaje te wywodzą się z bliskich relacji ludzi ze zwierzętami, zwłaszcza końmi i krowami. Odpowiadają harmonii ze środowiskiem naturalnym i dynamice przyrody, stanowiąc element tradycyjnego systemu gospodarowania w regionie Llanos. Pieśni przekazywane ustnie dzieciom od najmłodszych lat są skarbnicą opowieści o życiu społeczności i jej przedstawicieli. Pod wpływem przemian gospodarczych, politycznych i społecznych zwyczaj śpiewania pieśni stopniowo zanika. Ambitne plany rządowe, mające na celu stworzenie perspektyw rozwojowych dla tego obszaru, doprowadziły do gruntownej zmiany sposobu użytkowania ziemi, a także do zmian w systemie własności oraz do przeobrażeń pod względem społecznym, kulturowym i przyrodniczym miejsc, w których były wykonywane pieśni. W rezultacie spadło zainteresowanie wartościami i sposobem pracy tradycyjnych rolników, co stwarza różnorakie zagrożenia dla tradycji śpiewania pieśni. Niemniej, podejmowane są liczne działania dla zachowania tego dziedzictwa. Należy do nich strategia pedagogiczna oparta na wielu spotkaniach w terenie z depozytariuszami i młodymi ludźmi, a także szkolenie nauczycieli i inicjowanie szeregu festiwali.

Strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła dla budowania pokoju
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis do rejestru dobrych praktyk w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2019 r.

Strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła na rzecz budowania pokoju ma na celu przeciwdziałanie upadkowi tradycyjnego rzemiosła poprzez międzypokoleniowy system przekazywania wiedzy teoretycznej i umiejętności technicznych drogą mistrz-uczeń, oparty na nieformalnej metodzie uczenia się przez praktykę. Strategia ta ma na celu zapewnienie szkoleń różnym grupom społecznym, a także nawiązywanie kontaktów zawodowych i promowanie inicjatyw biznesowych o charakterze kulturalnym. Dla osiągnięcia tego celu konieczne jest tworzenie więzi między nauczycielami - będącymi depozytariuszami tradycyjnych umiejętności i technik, cenionymi przez lokalne społeczności za praktyczną znajomość specyfiki kulturowej poszczególnych regionów - a młodymi ludźmi w wieku 14 do 35 lat, którzy nabywając praktyczne umiejętności lub ucząc się rzemiosła, pragną przezwyciężyć swoją trudną sytuację społeczną i stać się budowniczymi pokoju.

Strategia polega na:

umożliwianiu młodym ludziom nabywania kwalifikacji zawodowych w dziedzinie tradycyjnego rzemiosła, w celu zwiększenia ich szans na rynku pracy;

wdrażaniu w życie Polityki Ochrony Tradycyjnego Rzemiosła, by zapewnić mu przetrwanie i ciągłość przekazu następnym pokoleniom;

wzmacnianiu szkolnictwa zawodowego kształcącego w zakresie tradycyjnych rzemiosł.

Strategia koncentruje się przede wszystkim na ludziach młodych, którzy w wyniku konfliktów zbrojnych w większości pozbawieni zostali zarówno możliwości uczęszczania do szkoły, jak i znalezienia zatrudnienia, pozostają więc w większości bezrobotni. Strategia ochrony tradycyjnego rzemiosła łączy szkolenie zawodowe z gwarancją przyszłego zatrudnienia dla absolwentów. Tak więc, strategia ma za zadanie ochronę tradycyjnego rzemiosła jako narzędzia przeciwdziałania społecznym wykluczeniom, budowania miejsc pracy i rozwoju przedsiębiorczości na bazie kultury. Ma również na celu pomoc społecznościom lokalnym w uświadomieniu sobie wartości kulturowej i społecznej tradycyjnej wiedzy, technik i umiejętności oraz konieczności ich ochrony dla przyszłych pokoleń.

Tradycyjna wiedza i techniki związane z werniksem z Pasto produkowanym z mopa-mopa w Putumayo i Nariño
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2020 r.

Wiedza i techniki związane z werniksem Pasto produkowanym z drzewa mopa-mopa w Putumayo i Nariño obejmują swoim zakresem trzy tradycyjne czynności: zbieranie, obróbkę drewna i werniksowanie. Praktyka polega na zbieraniu pąków drzewa mopa-mopa w lasach Putumayo, obróbce drewna przez stolarzy, tokarzy i snycerzy z departamentu Nariño oraz dekorowaniu przedmiotów werniksem wykonanym z żywicy drzewa mopa-mopa. Zebranie pąków wymaga znajomości leśnych szlaków, sprawności fizycznej we wspinaniu się na drzewa, umiejętności wybrania odpowiedniej pory na zbiory, jak również selekcjonowania właściwych pąków oraz delikatności w ich zbieraniu, by nie uszkodzić roślin. Praktycy i depozytariusze tego elementu dziedzictwa przekazują związaną z nim wiedzę ustnie oraz drogą obserwacji i praktycznego uczestnictwa, głównie w kręgu rodzinnym. Techniki związane ze zbieraniem pąków i żywicy mopa-mopa, obróbką drewna i werniksowaniem lakierem z Pasto stanowią element tożsamości społeczności lokalnych, który jednocześnie daje im możliwość samozatrudnienia, w ramach rodzinnych biznesów, połączonych wspólnymi strukturami handlowymi. Obecnie pozostało jednak tylko dziesięciu zbieraczy, dziewięciu mistrzów obróbki drewna i trzydziestu sześciu lakierników. Praktyce tej zagrażają różne czynniki, w szczególności rozwój technologiczny i globalizacja, stwarzające bardziej dochodowe formy zatrudnienia dla młodych ludzi i lepsze warunki pracy niż te, które zapewnić mogą przydomowe warsztaty. Coraz bardziej widoczny jest także niedobór drzew mopa-mopa, powodujący trudności w pozyskiwaniu drewna, a spowodowany wylesianiem i zmianami klimatycznymi.

Pradawny system wiedzy czterech ludów rdzennych: Arhuaco, Kankuamo, Kogui i Wiwa w Sierra Nevada de Santa Marta
Kraj(e) członkowskie: Kolumbia

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2022 r.

Pradawny system wiedzy ludów Arhuaco, Kankuamo, Kogui i Wiwa ze Sierra Nevada de Santa Marta opiera się na związanych z wierzeniami nakazach, które zapewniają tym czterem ludom tubylczym życie w harmonii ze światem fizycznym i duchowym . Drogą wieloletnich poświęceń, wtajemniczeni mężczyźni (Mamos) i kobiety (Sagas) zdobywają niezbędne umiejętności i wrażliwość, aby móc komunikować się z ośnieżonymi szczytami, łączyć się z mądrością rzek i odczytywać przesłania natury. Oparty na prawie pochodzenia, filozofii określającej relacje człowieka z naturą i wszechświatem, pradawny system wiedzy obejmuje dbałość o święte miejsca i udział w rytuałach chrztu, obrzędach zaślubin, tradycyjnych tańcach i pieśniach oraz składaniu ofiar mocom duchowym. Uważa się, że mądrość przodków odgrywa fundamentalną rolę w ochronie ekosystemu Sierra Nevada i zapobiega utracie tożsamości kulturowej czterech ludów zamieszkujących ten region. Pradawny system wiedzy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie poprzez praktyki kulturowe, działania wspólnotowe, używanie języka rdzennego i przestrzeganie nakazów religijnych. Proces przekazu obejmuje zrozumienie fizycznych i duchowych związków z Matką Naturą i świętymi miejscami.

Położnictwo: wiedza, umiejętności i praktyki

Kraje członkowskie: Kolumbia, Cypr, Niemcy, Kirgistan, Luksemburg, Nigeria, Słowenia, Togo

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Położne są towarzyszkami i osobami wspierającymi kobiety w ciąży i ich rodziny przed, w trakcie i po porodzie. Przez cały okres ciąży położne składają wizyty domowe, udzielają wskazówek i zapewniają opiekę oraz prowadzą zajęcia przygotowujące do porodu i wzmacniające konkretne umiejętności. Przyczyniają się do ochrony podstawowych praw człowieka, przekazując swoją wiedzę matkom i rodzinom. Położnictwo opiera się na praktykach opartych na dowodach naukowych oraz na tradycyjnej wiedzy, umiejętnościach i technikach. Różni się w zależności od kontekstu społecznego, kulturowego i naturalnego różnych społeczności i krajów, a czasami obejmuje wiedzę z zakresu medycyny tradycyjnej oraz roślin leczniczych i ziół. Położnictwo wiąże się również z określonymi praktykami kulturowymi, słownictwem, uroczystościami i rytuałami. Powiązane umiejętności i wiedza były chronione, rozwijane i przekazywane przez praktykujące społeczności od pokoleń, zwłaszcza w ramach sieci kobiet. Tradycyjna wiedza na temat położnictwa gromadzona jest poprzez bezpośrednie doświadczenie, obserwację i interakcję z ludzkim ciałem. Jest ona przekazywana poprzez ustne instrukcje, obserwację, uczestnictwo i wymianę rówieśniczą. W wielu krajach praktyka położnictwa wymaga również certyfikacji, a powiązana wiedza i umiejętności są przekazywane w ramach edukacji formalnej, takiej jak kształcenie akademickie oparte na programach nauczania - niektóre z nich są zgodne ze standardami ustanowionymi przez Międzynarodową Konfederację Położnych.