Jamajka

Dziedzictwo Maroon w mieście Moore
Kraj(e) członkowski(e): Jamajka

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2003)

Usytuowane na porośniętych bujną roślinnością obszarach górskich wschodniej Jamajki, miasto Moore jest domem dla potomków wolnych społeczności, utworzonych z byłych zbiegłych niewolników znanych jako Maroons. Afrykańscy przodkowie Maroons z miasta Moore zostali w XVI i XVII wieku siłą przesiedleni ze swoich rodzinnych terytoriów do Nowego Świata przez hiszpańskich handlarzy niewolnikami. Nazwa Maroon pochodzi od hiszpańskiego słowa cimarron (dziki) i odnosi się do tych niewolników, którzy uciekli z plantacji na początku XVII wieku i założyli swoje własne osady w Górach Błękitnych i Górach Johncrow we wschodniej Jamajce. Na początku XVIII wieku społeczności Maroon kontrolowały znaczną część wschodniej części wyspy. Aby uniemożliwić dalszy rozwój systemu plantacyjnego, kontrolowanego przez Brytyjczyków, Maroons utworzyli dobrze zorganizowane i niezwykle sprawne podziemne jednostki wojskowe. Po dekadach działań wojennych Brytyjczycy ostatecznie ulegli żądaniom społeczności Maroons uznania ich autonomii. W 1739 roku doszło do podpisania stosownego traktatu. Pochodzący z regionów Zachodniej i Środkowej Afryki, mówiący odmiennymi językami i mający różne zwyczaje kulturowe, Maroons z miasta Moore opracowali nowe wspólne obrzędy religijne, które łączyły różne duchowe tradycje. Te tradycyjne formy ekspresji i zwyczaje, które zostały ostatecznie nazwane Kromanti Play, stanowią do dziś prawdziwy fundament tożsamości Maroon. Podczas obrzędów Kromanti tańce, pieśni i specyficzny styl grania na bębnach jest stosowany dla wywoływania duchów przodków. W obrzędach tych jest również miejsce dla ezoterycznego, wywodzącego się z Afryki języka Kromanti oraz dla rzadkich praktyk medycznych. Mimo, że sztuka Kromanti pozostaje przede wszystkim zwyczajem kulturowym, wyróżniającym Maroons od innych Jamajczyków, mieszkańcy miasta Moore zachowali również kilka ekonomicznych, politycznych i społecznych aspektów swojego dziedzictwa: unikatowy system wspólnego użytkowania ziemi uprawnej, lokalną strukturę władzy, a także abeng – pochodzący z Jamajki poprzeczny, „mówiący” róg, służący do porozumiewania się na odległość.

Jamajskie reggae
Kraj(e) członkowski(e): Jamajka

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 r.

Wyrosła z kultury przedmieść i grup marginesu społecznego, głównie z Zachodniego Kingston, jamajska muzyka reggae stanowi zlepek różnorodnych stylów i wpływów, w tym wczesnych jamajskich form muzycznych, ale także karaibskich, północnoamerykańskich i latynoskich. Z czasem, w muzyce tej znalazły się elementy stylu nowo afrykańskiego, północnoamerykańskiego soulu oraz rhythm and bluesa, co stopniowo doprowadziło do przekształcenia się Ska w Rock Steady, a następnie w Reggae. Choć u swoich początków reggae było głosem środowisk marginalizowanych, obecnie cieszy się powszechną popularnością wśród wszystkich grup społecznych, etnicznych i religijnych. Wkład reggae w międzynarodowy dyskurs na temat zagadnień takich jak niesprawiedliwość i opór wobec niej, miłość i człowieczeństwo, podkreśla żywotność tego elementu dziedzictwa, odnoszącego się jednocześnie do sfery umysłowej, społeczno-politycznej, duchowej i zmysłowej. Podstawowe funkcje tej muzyki jako nośnika opinii społecznej, a także praktyki oczyszczającej i sposobu głoszenia chwały Boga, nie zmieniły się i muzyka ta nadal stanowi formę wyrazu dostępną dla wszystkich. Młodzi ludzie uczą się jej w szkołach, począwszy od najmłodszych lat aż do najwyższego poziomu edukacji, a organizowane co roku koncerty i festiwale, takie jak Reggae Sumfest czy Reggae Salute są dla początkujących i przyszłych artystów okazją do nauki poprzez naśladownictwo mistrzów i do przekazania tej formy dziedzictwa kolejnym pokoleniom.