Ekwador

Dziedzictwo przekazu ustnego i kulturowych środków wyrazu ludu Zápara
Kraj(e) członkowski(e): Ekwador/Peru

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2001)

Społeczność Zápara zamieszkuje dżunglę amazońską na pograniczu Ekwadoru i Peru. Zápara byli prawdopodobnie jednym z pierwszych ludów, który osiedlił się na tym obszarze, należącym do najbardziej zróżnicowanych biologicznie na świecie. Zápara są ostatnimi przedstawicielami grupy etno-lingwistycznej, która przed hiszpańskim podbojem obejmowała ponadto 39 innych społeczności. W sercu Amazonii rozwinęli kulturę przekazu ustnego, której szczególne bogactwo związane jest z ich głębokim zrozumieniem środowiska naturalnego. Znajduje to odzwierciedlenie zarówno w obfitości słownictwa dotyczącego flory i fauny, jak również w praktykach medycznych społeczności Zápara i w jej rozległej wiedzy z zakresu leśnych roślin leczniczych. Dziedzictwo kulturowe znajduje wyraz w kosmologii i mitologii ludu Zápara, a także w jego obrzędach, praktykach artystycznych i w języku, który jest w istocie skarbcem mitów i legend, opisujących historię tej społeczności oraz całego regionu.

Wyplatanie kapeluszy słomkowych w Ekwadorze
Kraj(e) członkowskie: Ekwador

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Kapelusze są wyplatane z włókien palmy toquilla, rosnącej na wybrzeżach Ekwadoru. Rolnicy uprawiający los toquillales zbierają włókna i poddają je obróbce. Oddzielają je od zielonej kory, gotują, by usunąć chlorofil i suszą w celu wybielenia, nad otwartym ogniem, paląc drewnem z dodatkiem siarki. Wytwórcy kapeluszy odbierają od nich tak przygotowany surowiec. Główka i rondo są wykonywane osobno. Zrobienie jednego kapelusza zajmuje od jednego dnia do ośmiu miesięcy, zależnie od jakości wyrobu. Na wybrzeżu Pile wykonuje się kapelusze o szczególnie wysokiej jakości. Ich produkcja wymaga specyficznych warunków klimatycznych i precyzji przy wyplataniu poszczególnych rządków, które muszą mieć identyczną liczbę oczek. Wypleciony kapelusz myje się i bieli, a następnie prasuje i nadaje mu pożądany kształt za pomocą drewnianej formy. Kapelusze są wyplatane przeważnie przez rodziny wiejskie. Przekazywanie zawodu następuje w domu, gdzie dzieci od najmłodszych lat uczą się patrząc i naśladując dorosłych. Wiedza i umiejętności związane z wyrobem kapeluszy stanowią złożony i dynamiczny wątek życia społecznego, obejmujący tradycyjne metody uprawy i obróbki, formy organizacji społecznej, zwyczaj wykorzystywania kapelusza jako elementu stroju noszonego na co dzień i od święta. Jest to forma działalności typowa dla tradycji społeczności zamieszkujących wybrzeża Ekwadoru i stanowiąca część ich dziedzictwa kulturowego.

Gra na marimbie, pieśni i tańce tradycyjne z regionu Południowego Pacyfiku (Kolumbia) i prowincji Esmeraldas (Ekwador)
Kraj(e) członkowski(e): Kolumbia/Ekwador

Rozszerzenie wcześniejszego wpisu na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości (Kolumbia 2010).

Gra na marimbie oraz tradycyjne pieśni i tańce są nierozerwalnie związane z ekspresją muzyczną rodzin i społeczności pochodzenia afrykańskiego w regionie Południowego Pacyfiku, w Kolumbii i w prowincji Esmeraldas w Ekwadorze. Opowieści i poematy śpiewane przez mężczyzn i kobiety w czasie świąt i uroczystości, religijnych i świeckich są afirmacją życia, stanowią formę modłów zanoszonych do świętych lub pożegnania ze zmarłym. Wykonywaniu pieśni towarzyszą rytmiczne ruchy ciała. Muzyce na ksylofonie z drewna palmowego z bambusowymi rezonatorami akompaniują bębny i marakasy. Tradycje te są głęboko zakorzenione w codziennym życiu i podtrzymywane przez całą społeczność, niezależnie od wieku czy płci. Starsze osoby odgrywają zasadniczą rolę w ustnym przekazywaniu legend i opowieści, a nauczyciele muzyki dbają o upowszechnienie wiedzy muzycznej wśród młodszego pokolenia. Z muzyką łączy się symboliczna wspólnotowość, umacniana również poprzez wspólne biesiadowanie. Świętowanie sprzyja integracji rodzinnej i społecznej w oparciu o pradawne zwyczaje, umacniając poczucie przynależności do grupy, którą łączy wspólne terytorium i wspólna historia.

Pasillo, śpiew i poezja
Kraj(e) członkowski(e): Ekwador

Wpis na Reprezentatywną listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2021 r.

Pasillo jest gatunkiem muzyczno-tanecznym, który powstał w Ekwadorze w XIX wieku, w czasie toczących się w Ameryce Południowej wojen o niepodległość. Jest on efektem połączenia elementów rdzennej muzyki, takiej jak yaraví, z różnymi gatunkami muzycznymi, w tym walcem, menuetem czy hiszpańskim bolero. Pasillo dosłownie oznacza „mały kroczek”, ponieważ podczas tańca para porusza się drobnymi krokami. Jako wytwór kultury miejskiej, taniec wykonywany jest w salach balowych, w czasie uroczystości publicznych, festiwali, programów radiowo-telewizyjnych i na koncertach na świeżym powietrzu. Jest dynamiczną, stale ewoluującą praktyką i może być wykonywany solo, w duecie, w tercecie lub w zespole. Wykonywaniu poematów muzycznych o tematyce poświęconej miłości, zawodom miłosnym, życiu, śmierci, rodzinie, ojczyźnie i życiu codziennemu towarzyszy akompaniament muzyczny na gitarach i na małej gitarze requinto. Jako wyraz tożsamości i symbol związków z ojczyzną, muzyka pasillo stała się z czasem dla Ekwadorczyków formą ekspresji zbiorowej. Wykonywana jest przez mężczyzn i kobiety i przekazywana z pokolenia na pokolenie w rodzinie i w formalnych ośrodkach kształcenia. Przekazują ją również grajkowie uliczni, zespoły ludowe i miejskie.