Togo

Dziedzictwo przekazu ustnego Gelede
Kraj(e) członkowski(e): Benin/Nigeria/Togo

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2001)

Opis Gelede jest przedstawiany przez społeczność Joruba-nago, jak również przez część społeczności Fon i Mahi. Od ponad wieku te obrzędy i tańce odbywają się każdego roku po zbiorach, podczas ważnych wydarzeń, w czasach suszy lub epidemii. Występ, który charakteryzuje się użyciem rzeźbionych masek, jest śpiewany w języku joruba, a jego treścią są historia i mity społeczności Joruba-nago. Występy poprzedzają bardzo długie przygotowania rękodzielnicze, na które składają się przede wszystkim rzeźbienie masek i szycie kostiumów. Społeczność jest zorganizowana w grupy mężczyzn i kobiet, na czele których stoją odpowiednio mężczyzna lub kobieta. Jest to jedyna używająca masek społeczność zarządzana przez kobiety. Obrzędy odbywają się w nocy na publicznym placu, a tancerze przygotowują się w pobliskim domu. Najpierw pojawiają się śpiewacy przy akompaniamencie bębniarza, później tancerze w towarzystwie orkiestry. Występ zawiera wiele elementów ironii i parodii, podkreślanych dodatkowo przez użycie satyrycznych masek dla potępienia pewnych typów zachowań. Mówi się, że korzenie gelede sięgają mitycznego przejścia ze społeczeństwa matriarchalnego do patriarchalnego, zaś celem obrzędu jest złagodzenie złości matek i oddanie czci pierwotnej matce Iya Nia oraz duchom przodków. Często używane są również figurki zwierząt, takich jak wąż, symbolizujący władzę, lub ptak – posłaniec „matek”.

Położnictwo: wiedza, umiejętności i praktyki

Kraje członkowskie: Kolumbia, Cypr, Niemcy, Kirgistan, Luksemburg, Nigeria, Słowenia, Togo

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2023 r.

Położne są towarzyszkami i osobami wspierającymi kobiety w ciąży i ich rodziny przed, w trakcie i po porodzie. Przez cały okres ciąży położne składają wizyty domowe, udzielają wskazówek i zapewniają opiekę oraz prowadzą zajęcia przygotowujące do porodu i wzmacniające konkretne umiejętności. Przyczyniają się do ochrony podstawowych praw człowieka, przekazując swoją wiedzę matkom i rodzinom. Położnictwo opiera się na praktykach opartych na dowodach naukowych oraz na tradycyjnej wiedzy, umiejętnościach i technikach. Różni się w zależności od kontekstu społecznego, kulturowego i naturalnego różnych społeczności i krajów, a czasami obejmuje wiedzę z zakresu medycyny tradycyjnej oraz roślin leczniczych i ziół. Położnictwo wiąże się również z określonymi praktykami kulturowymi, słownictwem, uroczystościami i rytuałami. Powiązane umiejętności i wiedza były chronione, rozwijane i przekazywane przez praktykujące społeczności od pokoleń, zwłaszcza w ramach sieci kobiet. Tradycyjna wiedza na temat położnictwa gromadzona jest poprzez bezpośrednie doświadczenie, obserwację i interakcję z ludzkim ciałem. Jest ona przekazywana poprzez ustne instrukcje, obserwację, uczestnictwo i wymianę rówieśniczą. W wielu krajach praktyka położnictwa wymaga również certyfikacji, a powiązana wiedza i umiejętności są przekazywane w ramach edukacji formalnej, takiej jak kształcenie akademickie oparte na programach nauczania - niektóre z nich są zgodne ze standardami ustanowionymi przez Międzynarodową Konfederację Położnych.