Algieria

Ahellil z regionu Gouara
Kraj(e) członkowski(e): Algieria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2008 r. (Proklamacja 2005)

Wykonywany podczas grupowych uroczystości, Ahellil jako gatunek poetycko – muzyczny, stanowi rodzaj wizytówki społeczności Zenete z regionu Gourara. Tworzy ją około 5 tysięcy osób: Berberów, Arabów i ludzi pochodzących z Sudanu, mieszkających w około stu oazach znajdujących się w południowo-zachodnim regionie Algierii. Ahellil należy do tradycji kulturowej berberskiej części społeczności Gourary i wykonywane jest regularnie podczas świąt religijnych, pielgrzymek, jak również świąt świeckich, takich jak np. wesela. Ceremonia Ahellil, ściśle powiązana ze stylem życia i gospodarką rolną mieszkającej w oazach społeczności Zenete, symbolizuje głębokie więzi łączące ludzi żyjących w niezwykle surowych warunkach środowiska. Za pomocą Ahellil plemiona Zenete przekazują także z pokolenia na pokolenie swoją historię oraz wartości, do których zalicza się także język przekazu zagrożony wymarciem. Będący połączeniem poezji, śpiewu polifonicznego, muzyki i tańca, gatunek ten jest wykonywany przez flecistę (bengri), śpiewaka oraz chór liczący do stu osób. Otaczający pieśniarza zwartym kręgiem chórzyści zwolna przesuwają się wokół niego klaszcząc w dłonie. Na Ahellil składa się seria pieśni, których kolejność według odwiecznych reguł ustala instrumentalista lub pieśniarz. Część pierwsza – lemserreh, która trwa aż do późnej nocy – składa się z krótkich popularnych pieśni, śpiewanych przez wszystkich. Część druga – aougrout, ciągnąca się aż do brzasku – wykonywana jest tylko przez doświadczonych muzyków. Część trzecia – tra, kończąca się o świcie - zarezerwowana jest dla najznakomitszych wykonawców. Podobną trójstopniową konstrukcję ma również występ pieśniarzy, który rozpoczyna się preludium wykonywanym przez instrumentalistę. Po nim następuje występ chóru śpiewającego pojedyncze frazy, a kończy utwór śpiewany szept, stopniowo przekształcający się w potężny, harmonijny finał.

Tradycja Ahellil jest zagrożona ze względu na malejącą liczbę uroczystości, podczas których spektakl ten jest wykonywany. Coraz rzadziej też obchodzone są tradycyjne święta. Młodzi ludzie migrują do miast, gdzie wolą słuchać powszechnie dostępnych nagrań Ahellil niż sami współtworzyć taki spektakl.

Obrzędy i rękodzieło związane z tradycyjnym strojem weselnym w regionie Tlemcen
Kraj(e) członkowskie: Algieria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2012 r.

Obrzędy weselne w regionie Tlemcen w północno-zachodniej Algierii rozpoczynają się w domu rodzinnym panny młodej, gdzie stroi się ją w złotą jedwabną suknię. Towarzyszą jej przyjaciółki oraz mężatki z rodziny w strojach weselnych. Na dłoniach panny młodej wykonuje się rysunek henną. Starsza z kobiet pomaga jej założyć aksamitny haftowany kaftan i stożkowate nakrycie głowy. Sznury pereł o barokowym przepychu mają służyć ochronie jej narządów wewnętrznych przed złymi duchami. Panna młoda opuszcza dom rodzinny pod osłoną jedwabnego połyskliwego szala. Jedna z towarzyszących jej mężatek kreśli na jej policzkach i pod dolną wargą czerwone i srebrne kręgi, co ma zapewnić oczyszczenie i ochronę. Kiedy już chroni ją kaftan, biżuteria i makijaż, panna młoda zdejmuje szal i jest gotowa do zaślubin. Młode dziewczęta z Tlemcen są wtajemniczane w tradycję stroju weselnego od najmłodszych lat. Sztuka wykonywania drogocennego stroju jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Obrzęd symbolizuje więzy rodzinne i ciągłość międzypokoleniową, a tradycyjne rękodzieło odgrywa główną rolę w kulturze i tożsamości społecznej mieszkańców regionu Tlemcen.

Doroczna pilegrzymka do mauzoleum Sidi Abd al-Kadera Ben Mohammada (Sidi Szajcha)
Kraj(e) członkowski(e): Algieria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2013 r.

Co roku sufickie wspólnoty prowadzące wędrowny lub osiadły tryb życia udają się na pielgrzymkę do mauzoleum muzułmańskiego mistyka Sidi Abd al-Kadera Ben Mohhammada, zwanego Sidi Szajch, który jest pochowany w Al-Abdjad Sidi asz-Szajch. Hołd temu założycielowi bractwa oddawany jest przez trzy dni, począwszy od ostatniego czwartku czerwca. Są to obchody religijne i świeckie. Pielgrzymka odnawia więzi i związki w bractwie sufickim, zapewnia utrzymanie pokoju i stabilizację w relacjach między wspólnotami. Przyczynia się również do rozkwitu sufizmu, a także do pielęgnowania wartości wspólnotowych, takich jak gościnność i wspólne odprawianie obrzędów, polegających na modlitwach do Sidi Szajcha, recytacji tekstów Koranu, świeckich tańcach i pieśniach. Obchody rozpoczyna chóralna recytacja wersetów Koranu, po czym o świcie następuje uroczystość polegająca na odnowieniu przynależności wspólnot do bractwa sufickiego. Uroczystości świeckie, w których bierze udział ponad trzystu jeźdźców, wywodzących się z różnych wspólnot, obejmują rozgrywki szermiercze, konne i taneczne. Wiedzę duchową zdobywa się i przekazuje w rodzinie. Głównych obrzędów i modlitw uczą suficcy mistrzowie w formalnym systemie nauczania, zaś tańce i zabawy świeckie poznaje się w stowarzyszeniach lub poprzez praktykę.

Praktyka i wiedza związana z muzyką imzad tuareskich społeczności w Algierii, Mali i Nigrze
Kraj(e) członkowski(e): Algieria/Mali/Niger

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2013 r.

Charakterystyczną dla wspólnot tuareskich muzykę imzad wykonują kobiety na jednostrunowym instrumencie, również zwanym imzad. Siedząc, wykonawczyni opiera instrument na kolanach i wydobywa dźwięki za pomocą drewnianego smyczka o łukowatym kształcie. Muzyka imzad, połączona z poezją, często towarzyszy świętowaniu w tuareskich obozowiskach. Jest akompaniamentem do pieśni poetyckich lub popularnych, często śpiewanych przez mężczyzn, sławiących przygody i czyny bohaterów z przeszłości. Pozostali kobiety i mężczyźni wtórują im, wydając modulowane lub wysokie dźwięki. Muzyka odgrywa niekiedy rolę terapeutyczną. Wykonuje się ją w celu odpędzenia złych duchów i ulżenia cierpieniom chorych. Dźwięki imzad oddają uczucia i nastroje wykonawczyni, a wszelkie trudności w wykonywaniu muzyki są traktowane jako zły omen. Kobiety wykonują instrument z wydrążonej i wysuszonej połówki tykwy. Naciąga się na nią skórę z dwoma otworami w kształcie rozetek i nakłada drewniany mostek w formie litery „v”. Umiejętności muzyczne nabywane są drogą przekazu ustnego, poprzez obserwację i naśladownictwo.

Obrzędy i ceremonie Sebeïba w oazie Djanet
Kraj(e) członkowski(e): Algieria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2014 r.

Obrzędy i ceremonie Sebeïba są odprawiane przez dwie społeczności mieszkające w oazie Djanet w ciągu dziesięciu dni w pierwszym miesiącu muzułmańskiego kalendarza księżycowego. W czasie Timoulawine, trwających dziewięć dni zawodów, tancerze i śpiewacy konkurują ze sobą o prawo reprezentowania swojej społeczności. Dziesiątego dnia, wyłonieni w wyniku zawodów zwycięzcy uczestniczą w obrzędach i ceremoniach Sebeïba. Mężczyźni w strojach wojowników razem z kobietami udają się w miejsce zwane loghya. Tancerze ustawiają się w rytualny krąg, pobrzękując nieprzerwanie mieczami, a kobiety śpiewają obrzędowe pieśni przy akompaniamencie tamburynów. Pod koniec dnia uczestnicy się rozchodzą. Wiedza związana z obrzędami i ceremoniami jest przekazywana przez osoby starsze. Miejscowi rzemieślnicy wytwarzają i naprawiają stroje, broń, biżuterię i instrumenty muzyczne niezbędne do odprawienia obrzędów i ceremonii. Tradycje te mają duże znaczenie dla tożsamości kulturowej Tuaregów, którzy żyją na Saharze algierskiej. Pozwalają na zacieśnianie więzi społecznych i na symboliczne przeciwdziałanie potencjalnej przemocy między rywalizującymi ze sobą społecznościami poprzez symulowanie jej i przeniesienie na płaszczyznę artystycznego współzawodnictwa.

Sbuâ, doroczna pielgrzymka do zawiji Sidi El Hadż Belkasema w Gurarze
Kraj(e) członkowski(e): Algieria

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości w 2015 r.

Co roku przedstawiciele berberyjskiego ludu zenati, zamieszkującego południowo-wschodnią część Sahary algierskiej, udają się z pielgrzymką do mauzoleów świętych dla uczczenia urodzin proroka Mahometa. Sbuâ to trwająca tydzień pielgrzymka, której towarzyszą tańce i śpiew o charakterze wspólnotowych praktyk kulturowych. Pielgrzymka kończy się siódmego dnia na placu przed zawiją położoną w centrum Gurary, gdzie znajduje się mauzoleum Sidi El Hadżda Belkasema. Przedstawiciele różnych grup symbolicznie łączą się wokół sztandaru świętego. Dołączają oni później do własnych grup, by wziąć udział w obrzędach sprawowanych przez najstarszych pielgrzymów. Kobiety uczestniczą w tym wydarzeniu, wznosząc okrzyki. Na tydzień przed rozpoczęciem pielgrzymki kobiety odprawiają rytuał zwany obrzędem żaren, podczas którego rozcierają pierwszą garść ziaren zboża, z którego zostanie przyrządzony kuskus dla pielgrzymów. Zgodnie z tradycją, obrzędy mogą sprawować mężczyźni wywodzący się z rodów poszczególnych świętych, uważający się za ich potomków. Dzieci i młodzież uczestniczą w pielęgnowaniu tradycji poprzez asystowanie przy wykonywanych czynnościach, modlitwach i śpiewie, stopniowo zdobywając potrzebną wiedzę. Wierzenia i obrzędy odprawiane w czasie pielgrzymki dają poczucie wspólnoty oparte na historii i umacniają więzi społeczne.