10 grudnia 2023 r. przypada 75. rocznica przyjęcia przez Organizację Narodów Zjednoczonych jednego z najważniejszych w skali całego globu dokumentów, stanowiącego kamień milowy w historii obrony praw człowieka, mianowicie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. W dniu tym kończy się formalnie zapoczątkowany 10 grudnia 2022 r. rok obchodów, organizowanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych pod hasłem: „Godność, Wolność i Sprawiedliwość dla Wszystkich.”
11 i 12 grudnia br. w Biurze Wysokiego Komisarza do spraw Prawa Człowieka w Genewie, i jednocześnie w biurach regionalnych OHCHR w Panamie, Nairobi i Bangkoku, organizowany jest międzynarodowy panel dyskusyjny, mający na celu planowanie rozwiązań, służących wzmocnieniu ochrony praw człowieka, jako jednemu z największych wyzwań współczesności. Dzięki powstaniu wielkiego wirtualnego Centrum Kongresowego Human Rights 75, zdolnego przyjąć 3000 uczestników online, każdy, kto dokona wcześniej rejestracji, będzie mógł śledzić obrady.
Ponadto, z okazji Dnia organizowanych jest kilka innych wydarzeń:
12 grudnia, w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku nastąpi ponowne, symboliczne podpisanie przez członków Trzeciego Komitetu Zgromadzenia Ogólnego zobowiązań przestrzegania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
15 grudnia w Sali Zgromadzenia Ogólnego ONZ odbędzie się ceremonia wręczenia nagród za 2023 rok laureatom Nagrody ONZ w dziedzinie Praw Człowieka.
16 grudnia w Carnegie Hall planowane jest premierowe wykonanie kantaty „Everywhere”, skomponowanej przez Darona Hagana, w której tekst stanowią fragmenty Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka przeplatane słowami luminarzy praw człowieka, m.in. Mahatmy Gandhiego, Nelsona Mandeli i Eleanor Roosevelt.
Każdy może zaznaczyć swoje zaangażowanie w tematykę ochrony praw człowieka:
- uczestnicząc online w debacie 11 i 12 grudnia br,. organizowanej w siedzibie Biura Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka lub w którymś z pozostałych wydarzeń organizowanych okazji Dnia
- upowszechniając informacje o nich za pośrednictwem mediów społecznościowych
- biorąc aktywny udział w kampaniach #Act4RightsNow i #HumanRights75
- organizując własne wydarzenie z okazji Dnia, z wykorzystaniem materiałów (tekstów, nagrań, zdjęć) dostępnych na specjalnie do tego celu stworzonej stronie w portalu ONZ:
Biorąc pod uwagę, że młodzi ludzie stoją przed szczególnymi wyzwaniami w zakresie korzystania ze swoich praw, a jednocześnie często odgrywają główną rolę jako inicjatorzy działań na rzecz praw człowieka, Biuro Wysokiego Komisarza na rzecz Praw Człowieka (OHCHR) utworzyło Młodzieżową Grupę Doradczą w ramach inicjatywy Prawa Człowieka 75, która uczestniczy w projektowaniu, wdrażaniu i monitorowaniu działań związanych z prawami człowieka.
*
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, ogłoszona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w Paryżu 10 grudnia 1948 r. ustanawia niezbywalne prawa każdej istoty ludzkiej – bez względu na rasę, kolor skóry, religię, płeć, język, poglądy polityczne lub inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, majątek, urodzenie czy jakikolwiek inny status. Dostępna obecnie w ponad 500 językach, jest najczęściej tłumaczonym dokumentem na świecie.
UNESCO jako pierwsza agenda Organizacji Narodów Zjednoczonych umieściła w grudniu 1948 roku Powszechną Deklarację Praw Człowieka w centrum wszystkich swoich działań, aby promować ją na całym świecie poprzez edukację i media.
Deklaracja stała się podstawą międzynarodowych dokumentów chroniących prawa człowieka. Ponad pół wieku temu, 16 grudnia 1966 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło dwa dokumenty międzynarodowe, mające do dzisiaj decydujący wpływ na postrzeganie praw człowieka na świecie: Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (ICESCR) oraz Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych. Razem z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, stanowią one Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka, określający obywatelskie, kulturalne, ekonomiczne, polityczne i społeczne prawa, należne człowiekowi od dnia urodzin.
20 grudnia 1993 roku Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych zdecydowało o utworzeniu stanowiska Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, którego zadaniem jest czuwanie nad tym, by prawa człowieka były powszechnie respektowane.
UNESCO, które powstało tuż po zakończeniu II wojny światowej dla „budowania pokoju w umysłach ludzi” miało znaczący wkład w powstanie i treść Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Zaangażowanie Organizacji w promocję i ochronę praw człowieka zapisane zostało w Akcie Konstytucyjnym, przyjętym 16 listopada 1945 roku, w którym w Artykule 1. zapisano, że „Celem Organizacji jest popieranie sprawy pokoju i bezpieczeństwa, przez zacieśnianie współpracy między narodami w dziedzinie oświaty, nauki i kultury, dla zapewnienia powszechnego poszanowania sprawiedliwości, prawa, praw człowieka i podstawowych swobód, jakie Karta Narodów Zjednoczonych przyznaje wszystkim ludziom bez różnicy rasy, płci, języka lub religii”. Realizacji tego zadania służy kilkadziesiąt międzynarodowych instrumentów prawnych: konwencji, deklaracji i rekomendacji, zainicjowanych i przyjętych przez Konferencje Generalne od początku istnienia Organizacji. Większość z nich ma bezpośredni lub pośredni związek z realizacją praw człowieka w podstawowych obszarach działalności UNESCO: edukacji, kultury, nauki, komunikacji i informacji, a w ramach tej ostatniej przede wszystkim w dziedzinie ochrony wolności słowa i swobody wyrażania opinii.
W bezpośredniej kompetencji UNESCO znalazły się od początku istnienia Organizacji i pozostają do dziś:
Prawo do edukacji. (Art. 26 Deklaracji)
Prawo do swobodnego udziału w życiu kulturalnym społeczeństwa. (Art. 27 Deklaracji)
Prawo wolności opinii i wyrażania jej. (Art. 19 Deklaracji)
Prawo do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw. (Art. 27)
Wszystko o prawach człowieka na stronie Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie
Strona Dnia w portalu Organizacji Narodów Zjednoczonych
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z ilustracjami
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (ICESCR)