Organizowane co roku 21 maja obchody Światowego Dnia Różnorodności Kulturowej dla Dialogu i Rozwoju, służą nie tylko podkreśleniu bogactwa światowych kultur, ale także zasadniczej roli dialogu międzykulturowego dla osiągnięcia celu trwałego pokoju i zrównoważonego rozwoju.
Biorąc pod uwagę fakt, że trzy czwarte głównych konfliktów na świecie ma podłoże kulturowe, a 89% wszystkich obecnych konfliktów toczy się w krajach o niskim poziomie dialogu międzykulturowego, pokonywanie przepaści między kulturami staje się pilnym i koniecznym zadaniem dla budowania pokoju i stabilności rozwojowej.
Według danych UNESCO sektor kultury jest jednym z najpotężniejszych motorów rozwoju na świecie. Zapewnia ponad 48 milionów miejsc pracy, których prawie połowę zajmują kobiety. Stanowi to 6,2% całego globalnego zatrudnienia i odpowiada za 3,1% światowego PKB. Kultura to także dziedzina gospodarki zatrudniająca największą liczbę młodych ludzi poniżej 30 roku życia.
Różnorodność kulturowa natomiast jest siłą napędową rozwoju, nie tylko w odniesieniu do wzrostu gospodarczego, ograniczenia ubóstwa i osiągnięcia zrównoważonego rozwojowej. ale także jako środek do prowadzenia bardziej satysfakcjonującego życia intelektualnego, emocjonalnego, moralnego i duchowego. Znajduje to odzwierciedlenie w konwencjach kulturowych, które stanowią podstawę do promowania różnorodności kulturowej.
Jednocześnie akceptacja i uznanie różnorodności kulturowej – w szczególności poprzez innowacyjne wykorzystanie mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) – sprzyja dialogowi między cywilizacjami i kulturami oraz kształtowaniu postawy wzajemnego szacunku i zrozumienia.
Pomimo tego jednak, sektor kultury i sektor kreatywny wciąż nie znajdują należnego im miejsca w politykach publicznych i w założeniach współpracy międzynarodowej. Chcąc to zmienić, 28-30 września 2022 roku delegacje ze 150 państw zebrały się w Meksyku na MONDIACULT 2022, największej od 40 lat światowej konferencji poświęconej kulturze, której efektem stało się przyjęcie historycznej Deklaracji, uznającej kulturę za „globalne dobro publiczne” i wzywającej do włączenia jej „jako odrębnego celu” do agendy rozwojowej po 2030 roku. Na Konferencji podkreślano, że 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju Agendy 2030, którą realizujemy obecnie, najłatwiej byłoby osiągnąć, wykorzystując twórczy potencjał różnorodnych kultur i angażując się w ciągły dialog, aby zapewnić wszystkim członkom społeczeństwa korzyści ze zrównoważonego rozwoju.
W tekście przyjętej Deklaracji zdefiniowano zbiór praw kulturalnych, które należy uwzględnić w politykach publicznych. Obejmują one społeczne i ekonomiczne prawa artystów, wolność artystyczną, prawo społeczności rdzennych do ochrony wiedzy tradycyjnej oraz ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego i naturalnego. Deklaracja wzywa także do gruntownej regulacji sektora cyfrowego, zwłaszcza głównych platform, z uwzględnieniem korzyścią dla form różnorodności kulturowej online, praw własności intelektualnej artystów i sprawiedliwego dostępu do treści dla wszystkich.
Jednym z instrumentów monitorowania wdrażania Konwencji z 2005 roku w sprawie Ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego, jest, ukazujący się co cztery lata, Światowy Raport UNESCO Re|Shaping Policies for Creativity — jedyny w skali świata dokument, gromadzący zbiorcze dane na temat stanu sektora kultury i pojawiających się w nim nowych trendów w skali globalnej, a także przedstawiający zalecenia dotyczące wspierania kreatywnych rozwiązań, które przyczynić się mogą do realizacji Celów Agendy 2030, ale także do równowagi rozwojowej w kolejnych dekadach. Prezentacja ostatniego Raportu, zatytułowanego Re|Shaping Policies for Creativity. Addressing culture as a global public good odbyła się 8 lutego 2022 r.
*
Światowy Dzień Różnorodności Kulturowej dla Dialogu i Rozwoju proklamowany został rezolucją Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 20 lutego 2003 roku, w następstwie przyjęcia przez UNESCO Powszechnej Deklaracji o Różnorodności Kulturowej 2 listopada 2001 roku. Obchody Dnia mają służyć mobilizacji rządów, polityków, instytucji kultury i uczestników życia społecznego do działań na rzecz promocji kultury, różnorodności kulturowej, dziedzictwa kulturowego – zarówno materialnego, jak i niematerialnego, przemysłów artystycznych, dóbr i usług związanych z kulturą. Dzień stanowi także okazję do podkreślenia potrzeby przeciwstawiania się nierównościom w traktowaniu kultur i konieczności szczególnej ochrony najbardziej podatnej na zniszczenie kultury krajów rozwijających się, w których zasadnicze znaczenie ma kształtowanie właściwej polityki kulturalnej i wypracowanie mechanizmów strukturalnych ochrony kultur lokalnych.
Proklamując Dzień Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych kierowało się nie tylko zasadą poszanowania i ochrony praw człowieka, ale także wyjątkowym znaczeniem kultury jako czynnika prorozwojowego, sprzyjającego inkluzywności i dokonywaniu pozytywnych zmian społecznych. Rola ta podkreślona została silnie w przyjętej przez ONZ w 2015 roku Agendzie dla Zrównoważonego Rozwoju 2030 oraz w Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego NZ A/C.2/70/L.59 w sprawie kultury i rozwoju.
Światowy Dzień Różnorodności Kulturowej (21 maja) obchodzony jest w bezpośrednim sąsiedztwie Międzynarodowego Dnia Różnorodności Biologicznej (22 maja), ponieważ zrównoważony rozwój wymaga połączenia wysiłków dla ochrony obu tych dziedzin.
Internetowa platforma dialogu międzykulturowego w portalu UNESCO
Kultura a zrównoważony rozwój – strona w portalu UNESCO
Międzynarodowa Dekada Zbliżenia Kultur (2013-2022)
Powszechna Deklaracja o Różnorodności Kulturowej (2001)
Konwencja UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego (2005)
Konwencja w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (2003)
Rezolucja Narodów Zjednoczonych „Kultura i rozwój" (2003)
Rezolucja Narodów Zjednoczonych „Kultura i zrównoważony rozwój” (2015)
Raport UNESCO nt. roli kultury w zrównoważonym rozwoju miast (2016)