Mauritius

Tradycyjna sega maurytyjska
Kraj(e) członkowski(e): Mauritius

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2014 r.

Maurytyjska sega tipik to charakterystyczne dla kreolskiej społeczności niezwykle dynamiczne widowisko, odbywające się w czasie nieformalnych spotkań rodzinnych i imprez dla publiczności. Piosenki śpiewane w niskiej tonacji stopniowo nabierają tempa, a tancerze wirują wokół siebie w różnych układach tanecznych, wykonując drobne kroki i poruszając w rytmie melodii biodrami i rękami. Soliści improwizują pieśni w języku kreolskim, a niekiedy również i w innych językach. Tempo i typowy dla segi rytm nadają instrumenty muzyczne – tamburyn, grzechotka i triangel (żelazny trójkąt). Słowa piosenek mówią o miłości albo o trudnościach dnia codziennego, co często jest oddane również przez układy taneczne. Kobiety zwykle noszą powłóczyste spódnice nakładane na halki, a mężczyźni spodnie z podwiniętymi nogawkami, kolorowe koszule i słomkowe kapelusze, co ma przypominać stroje przodków. Śpiewacy, tancerze i muzycy przekazują wiedzę zarówno w sposób formalny, jak i nieformalny, poprzez uczestnictwo i naśladownictwo. Niektórzy wytwarzają instrumenty i udzielają innym nieformalnych lekcji. Odzwierciedlając wielokulturowość społeczeństwa, sega obala bariery kulturowe i klasowe, stanowi okazję do spotykania się ludzi różnych kultur i jednoczy różne środowiska wokół wspólnego dziedzictwa maurytyjskiego.

Geetgawai, pieśni ludowe śpiewane w języku bhojpuri na Mauritiusie
Kraj(e) członkowski(e): Mauritius

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2016 r.

Geetgawai jest ceremonią poprzedzającą uroczystość weselną, złożoną z kilku szczególnych obrzędów, modlitw, muzyki, pieśni i tańca. Jest ona elementem kultury osiadłej na Mauritiusie społeczności pochodzącej z Indii. Obrzędy odprawiane są w języku bhojpuri, w domu panny lub pana młodego. Biorą w nich udział kobiety z rodziny przyszłego nowożeńca oraz sąsiadki. Ceremonię rozpoczynają cztery zamężne kobiety, które owijają w tkaninę kurkumę, ryż, trawę i pieniądze. W tym samym czasie pozostałe kobiety śpiewają pieśni opiewające hinduskich bogów i boginie. Po poświęceniu przedmiotów, matka panny młodej lub pana młodego wraz z muzykiem grającym na bębnie oddają hołd instrumentom muzycznym, które zostaną użyte w czasie ceremonii ślubu. Wśród poświęconych instrumentów jest m. in. dholak, specjalny rodzaj bębna. Pieśni są wykonywane przez wszystkich uczestników, którzy tańczą w rytm muzyki. Geetgawai jest wyrazem tożsamości społeczności hinduskiej zamieszkującej Mauritius i ma za zadanie utrwalanie pamięci o kulturze lokalnej społeczności. Pielęgnowanie tych zwyczajów daje uczestnikom poczucie godności i zapewnia spójność społeczną, łącząc ludzi z różnych kast i klas społecznych. Wiedza o ceremonii jest przekazywana przez starsze pokolenie w sposób formalny, jak i nieformalny. Nauka odbywa się poprzez obserwację, rodzinne uczestnictwo w ceremonii, a także w na pół formalnych ośrodkach edukacyjnych, domach kultury czy akademiach. Obecnie ceremonia Geetgawai pojawia się również w życiu publicznym jako przedstawienie, w którym mogą brać udział także mężczyźni.

Gra na bębnie sega na wyspie Rodrigues
Kraj(e) członkowskie: Mauritius

Wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2017 r.

Gra na bębnie sega na wyspie Rodrigues to dynamiczne i rytmiczne wykonywanie muzyki, pieśni i tańców wywodzących się z czasów niewolnictwa. Głównym instrumentem perkusyjnym jest tambur – bęben, na którym energicznie wybija się rytm. Na instrumencie zwanym triyang rytm wybijany jest z boku, a bwat i mayos uderzane są dłonią. Ten rodzaj muzyki jest wykonywany na całej wyspie Rodrigues, w domach i na ulicy, z okazji oficjalnych i nieoficjalnych świąt. Głównymi depozytariuszami są mieszkańcy wyspy Rodrigues, a także diaspora na Mauritiusie i w innych regionach świata. W wykonywaniu muzyki uczestniczyć może każdy, niezależnie od wieku, płci i statusu społecznego. Jako sztuka wywodząca się z buntu i oporu, gra na bębnie sega ułatwia rozwiązywanie konfliktów, sprzyja resocjalizacji i umacnia więzi społeczne. Rząd uznaje ją za symbol historii społeczności wyspy. Ochrona tego dziedzictwa jest efektem starań wielu grup istniejących na wyspie od lat siedemdziesiątych XX wieku, a także działającej obecnie specjalnej organizacji pozarządowej. Konkursy i próby odbywają się w ośrodkach lokalnych. Ta tradycyjna forma muzyki praktykowana jest obecnie również w miejscach związanych z turystyką, co przynosi dochody wykonawcom. Młode pokolenie uczy się od starszych poprzez naśladownictwo i obserwację. Wyrobu instrumentów uczą doświadczeni rzemieślnicy.

Muzyka sega z tamburynem z Czagos
Kraj(e) członkowski(e): Mauritius

Wpis na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony, w 2019 r.

Muzyka sega z tamburynem z Czagos jest jednym z gatunków muzyki sega na Mauritiusie. Podobnie jak inne jej formy, wywodzi się z czasów niewolnictwa. Pieśni śpiewane są w dialekcie kreolskim używanym na archipelagu Czagos. Jest to gatunek muzyczny oraz styl tańca i tęsknych pieśni śpiewanych z energią i dobitnym rytmem. Głównym akcentem jest gra na tamburynie, dużym okrągłym instrumencie, który nadaje rytm. Słowa często są improwizowane i mówią o codziennych przeżyciach, zwłaszcza o smutku, szczęściu i buncie. Na spotkaniach przy muzyce podawane są tradycyjne dania i napoje. Powstające dzisiaj utwory są nostalgiczne i wyrażają tęsknotę za krajem. Nawiązują do bolesnych doświadczeń rozstania z ziemią ojczystą, by młodzi nie zapominali o swoich korzeniach i byli z nich dumni. Mimo wysiłków podejmowanych w celu zachowania tej formy dziedzictwa, zagraża jej kilka czynników. O ile starsze pokolenie przykłada wagę do zachowania tradycyjnych form muzyki i śpiewu, młodzież coraz częściej interesuje się innymi rodzajami muzyki. Jednym z głównych zagrożeń jest wymieranie osób, które jeszcze pamiętały krajobrazy stanowiące inspirację dla tego gatunku twórczości. Często z powodu emigracji poszczególne osoby żyją w ubóstwie w środowisku o słabych więziach społecznych, co przyczynia się do utraty pamięci zbiorowej i zainteresowania praktykowaniem tej formy dziedzictwa.